Γιώργος Σκαφιδάς
«Καινοτόμος διπλωματία: Νέα εποχή, Νέες προσεγγίσεις» (“Innovative diplomacy: New Era, New Approaches”) είναι ο θεματικός τίτλος του «διπλωματικού φόρουμ» που πρόκειται να πραγματοποιηθεί στην Αττάλεια της Τουρκίας από τις 18 έως και τις 20 Ιουνίου… λίγο μετά δηλαδή από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ (14 Ιουνίου) και λίγο πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ (24-25 Ιουνίου). Αποστολή του “Antalya Diplomacy Forum” (σύμφωνα με τους διοργανωτές του που δεν είναι άλλοι από το καθεστώς Ερντογάν): να αγγίξει τα διεθνή και περιφερειακά προβλήματα μέσα από προσεγγίσεις τύπου «έξω από τα καθιερωμένα» (“outside the box”) που θα στοχεύουν όμως στο κατά περίπτωση «εφικτό».
Ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ, Γιουβάλ Στάινιτς, έχει ήδη – σύμφωνα με δημοσιεύματα – προσκληθεί να πάρει μέρος στο εν λόγω φόρουμ στην Αττάλεια. Εάν το πράξει, θα είναι ο πρώτος Ισραηλινός υπουργός που επισκέπτεται την Τουρκία έπειτα από χρόνια. Ενώ πρόσκληση έχει λάβει, μεταξύ άλλων, και η υπουργός Εξωτερικών της μεταβατικής κυβέρνησης της Λιβύης, Νάιλα αλ Μανγκούς, όπως δήλωσε ο ίδιος ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου κατά την τελευταία του επίσκεψη στη Λιβύη στις 3 Μαΐου.
Ο τίτλος του φετινού “Antalya Diplomacy Forum”, με τις αναφορές στο «νέο» («νέα εποχή», «νέες προσεγγίσεις»), έρχεται επί της ουσίας να αποτυπώσει και τις διαθέσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής κατά την τρέχουσα μεταβατική διεθνοπολιτική συγκυρία όπως την αντιλαμβάνεται η Άγκυρα.
Τουρκία – Αίγυπτος – Σαουδική Αραβία
Η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει επιδοθεί, εδώ και μήνες, σε μια προφανή κούρσα αποκατάστασης των δεσμών της με χώρες όπως είναι η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Αντιπροσωπείες των υπουργείων Εξωτερικών Αιγύπτου και Τουρκίας είχαν τις πρώτες έπειτα από οχτώ χρόνια μεταξύ τους διερευνητικές επαφές το διήμερο 5 και 6 Μαΐου στο Κάιρο, με την τουρκική πλευρά να εκπροσωπείται από τους γνωστούς στα καθ’ ημάς Σεντάτ Ονάλ και Τσαγατάι Ερτσιγές. Βάσει όσων θα ανακοινώνονταν επισήμως εκ των υστέρων, οι συνομιλίες, οι οποίες αναμένεται να έχουν συνέχεια, ήταν «ειλικρινείς» και «σε βάθος»… όπερ σημαίνει ότι οι δύο πλευρές συνέχισαν μεν να διαφωνούν αλλά με την προοπτική να τα ξαναπούν κάποια στιγμή στο κοντινό μέλλον.
Οι επαφές φαίνεται να έχουν πυκνώσει όμως το τελευταίο διάστημα και το μέτωπο Τουρκίας-Σαουδικής Αραβίας έπειτα από τις δύο τηλεφωνικές συνομιλίες που είχε ο Ερντογάν με τον Σαουδάραβα βασιλιά Σαλμάν μπιν Αμπντουλαζίζ μέσα σε διάστημα μόλις ενός μήνα (στις 14 Απριλίου και στις 4 Μαΐου). Στον απόηχο αυτών των τηλεφωνημάτων, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου ετοιμάζεται πλέον να επισκεφθεί το Ριάντ στις 11 Μαΐου, ενώ μια ημέρα μετά, στις 12 Μαΐου, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας πετάει προς Μόσχα συνοδευόμενος από τον Τούρκο υπουργό Υγείας.
Η επικείμενη επίσκεψη του Τούρκου ΥΠΕΞ στη Σαουδική Αραβία θα είναι η πρώτη έπειτα από τέσσερα χρόνια, ενώ προ εβδομάδων, στις 22 Απριλίου, είχαμε και την πρώτη έπειτα από πέντε χρόνια τηλεφωνική συνομιλία του Μεβλούτ Τσαβούσογλου με τον υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Αμπντουλάχ Μπιν Ζαγιέντ.
Αξίζει να σημειωθεί πως Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ισραήλ έχουν ενισχύσει σημαντικά τους δεσμούς τους με την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, μέσα από οργανισμούς (EMGF), fora (Philia), διμερή-πολυμερή σχήματα συνεργασίας και μεμονωμένες συμφωνίες, γεγονός για το οποίο η τουρκική ηγεσία έχει κατ’ επανάληψη εκφράσει την ενόχλησή της και μάλιστα δημόσια.
Η Τουρκία τρέχει λοιπόν πια από την πλευρά της να αποκαταστήσει τις γέφυρες με γείτονες και περιφερειακούς παίχτες. Δεν θα είναι εύκολο να το επιτύχει μέσα σε συνθήκες καχυποψίας και με δεδομένα όσα επεισοδιακά έχουν προηγηθεί. Η τουρκική ηγεσία έχει αποδείξει, ωστόσο, πως μπορεί να προχωρά σε καιροσκοπικές στροφές 180 μοιρών όποτε κρίνει σκόπιμο. Για να τα έχει καλά με το Πεκίνο, το καθεστώς Ερντογάν «άδειασε» τους Ουιγούρους για τους οποίους υποτίθεται πως ενδιαφερόταν. Κατά ανάλογο τρόπο, θα μπορούσε ενδεχομένως να «αδειάσει» και τους Αδελφούς Μουσουλμάνους (για να τα «ξαναβρεί» με τον Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι) αλλά και τη Χαμάς (για να τα «ξαναβρεί» με το Ισραήλ), αν και στις εν λόγω περιπτώσεις το όποιο «άδειασμα» θα είναι μάλλον μερικό και ελεγχόμενο.
Στο ίδιο πλαίσιο, θα μπορούσε να κάνει ξαφνικά πως «ξεχνά» και την υπόθεση Κασόγκι εάν αυτό πρόκειται να συμβάλει στη βελτίωση των σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία. Ο Τούρκος προεδρικός εκπρόσωπος Ιμπραχίμ Καλίν έκανε ήδη στροφή πίσω στα τέλη Απριλίου, όταν δήλωσε πως η Τουρκία «σέβεται» και «καλωσορίζει» τον τρόπο με τον οποίο το σουνιτικό βασίλειο χειρίστηκε δικαστικά την υπόθεση της δολοφονίας του Σαουδάραβα δημοσιογράφου… Ήταν η ίδια όμως η τουρκική ηγεσία που κατηγορούσε έως και σχετικά πρόσφατα τους Σαουδάραβες (και κυρίως τον πρίγκιπα-διάδοχο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν) πως επιχειρούν να συγκαλύψουν την υπόθεση της δολοφονίας του Τζαμάλ Κασόγκι που είχε αφήσει την τελευταία του πνοή μέσα στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη το 2018…
Οικονομικοί οι στόχοι
Το διεθνές τοπίο πλέον αναδιαμορφώνεται με φόντο την εκλογή του Τζο Μπάιντεν στις ΗΠΑ, αλλά και στη σκιά της πανδημίας του κορονοϊού που έχει προκαλέσει οικονομική «αιμορραγία» διεθνώς. Εν τω μεταξύ, έχουν όμως συμβεί και άλλα πολλά και σημαντικά: με τους Σαουδάραβες να αποκαθιστούν τους δεσμούς τους με το Κατάρ και τους Άραβες (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν κ.ά.) να αναγνωρίζουν το Ισραήλ.
Για την Άγκυρα πάντως, το ζητούμενο της αποκατάστασης των δεσμών με τους «έξω» έχει εκτός των άλλων και οικονομική διάσταση. Οι τουρκικές εξαγωγές με προορισμό τη Σαουδική Αραβία «κατακρημνίστηκαν» (υποχωρώντας κατά πάνω από 92% τους πρώτους μήνες του 2021 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2020) λόγω του ανεπίσημου σαουδαραβικού εμπάργκο στα τουρκικά προϊόντα. Ενώ και οι διμερείς εμπορικές συναλλαγές της Τουρκίας με την Αίγυπτο, που παρέμειναν μεν ψηλά (κοντά στα 4,9 δισ. δολ. ετησίως για το 2020) παρά τη κρίση στις σχέσεις των δύο χωρών, θα μπορούσαν και εκείνες να αυξηθούν ακόμη περισσότερο, όπως άλλωστε προσδοκά ο Τούρκος υπουργός Εμπορίου Μεχμέτ Μους.
Το ζητούμενο της οικονομικής ανάκαμψης και της τόνωσης των οικονομικών-εμπορικών δεσμών βρέθηκε στο επίκεντρο των επισκέψεων που πραγματοποίησε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου το τελευταίο διάστημα σε Γερμανία (5-6 Μαΐου), Βοσνία Ερζεγοβίνη (4-5 Μαΐου), Σλοβενία (4 Μαΐου) και Λιβύη (3 Μαΐου).
Ρώσοι τουρίστες
Όσο για το θέμα των Ρώσων τουριστών που παραμένουν αποκλεισμένοι από την Τουρκία, αυτό πρόκειται να συζητηθεί κατά την επίσκεψη που αναμένεται να πραγματοποιήσουν οι Τούρκοι υπουργοί Εξωτερικών και Υγείας στη Μόσχα στις 12 Μαΐου. Το καλύτερο δυνατό σενάριο για την Άγκυρα θα είναι εάν τα κρούσματα κορονοϊού εντός των τουρκικών συνόρων υποχωρήσουν σε λιγότερα από 5.000 ημερησίως έως τα τέλη Μαΐου και η τουριστική αγορά ανοίξει πριν από τον Ιούλιο. Οι χώρες που στέλνουν τους περισσότερους τουρίστες στην Τουρκία είναι η Ρωσία, η Γερμανία, η Μεγάλη Βρετανία, η Βουλγαρία και το Ιράν. Ρωσικές πηγές εκτιμούν ωστόσο, μιλώντας στο Reuters, ότι οι Ρώσοι τουρίστες μπορεί να χρειαστεί να περιμένουν έως και τον… Αύγουστο προτού αρχίσουν να επισκέπτονται και πάλι την Τουρκία.
Υπενθυμίζεται ότι η Μόσχα έχει ήδη επιβάλει περιορισμούς στις πτήσεις από Ρωσία προς Τουρκία για το δεύτερο μισό του Απριλίου και ολόκληρο τον μήνα Μάιο, περιορισμούς τους οποίους άλλοι αποδίδουν στον κορονοϊό και άλλοι στην… κοινή τουρκο-ουκρανική διακήρυξη των Ερντογάν και Ζελένσκι της 10ης Απριλίου…
Δημοσίευση σχολίου