Η έξυπνη άμυνα και οι μακροπρόθεσμες υποδομές θα εξασφαλίσουν στην Ελλάδα μεγαλύτερη ασφάλεια με λιγότερο κόστος.
Ένας από τους πιο αξιόλογους σύγχρονους ναυάρχους και στρατηγιστές, ο James Stavridis, ο οποίος υπηρέτησε ως Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής στο ΝΑΤΟ αλλά και ως Κοσμήτορας του Fletcher School of Law and Diplomacy, σε πρόσφατο βιβλίο του (Stavridis 2017), περιέγραψε ένα ιστορικό πανόραμα της ναυτικής δύναμης ως οδηγού της ανθρώπινης ιστορίας και ως ένα κρίσιμο στοιχείο για καταλυτικές αλλαγές στην γεωπολιτική πορεία των εθνών.Παρόλο που σήμερα ο ρόλος της συχνά υποτιμάται, εξακολουθεί να ισχύει. Η γεωγραφία των ωκεανών έχει διαμορφώσει το πεπρωμένο των εθνών με αποκορύφωμα τις περιόδους των ανακαλύψεων και της αποικιοκρατίας έως και σήμερα με όσα διαδραματίζονται στα επιχειρησιακά θέατρα των Αντ/Αρκτικών Ωκεανών, της Ανατολικής Μεσογείου και της Θάλασσας της Νότιας Κίνας. Ενώ οι περισσότεροι από εμάς κοιτάζουμε την υδρόγειο σφαίρα και εστιάζουμε στο σχήμα των επτά ηπείρων, ο ίδιος διακρίνει τα σχήματα των επτά θαλασσών, όπως άλλωστε δίδαξε και ο γνωστότερος υπέρμαχος της θαλάσσιας ισχύος, Alfred Thayer Mahan (Mahan 2012).
Από μια τέτοια αφετηρία εκκινεί και το πιο πρόσφατο συμβολικό όσο και ρεαλιστικό αφήγημα ευάριθμων Τούρκων αξιωματούχων για μια τουρκική «γαλάζια πατρίδα», στο οποίο συμπυκνώνονται μηνύματα προς πολλαπλούς αποδέκτες, για την περιφερειακή ισχύ της χώρας, την κατανόηση και επένδυση στην θαλάσσια δύναμη, αλλά και την διεκδίκηση ενός ρόλου με τον οποίο οι γείτονες της Τουρκίας, Έλληνες, επί αιώνες γαλουχήθηκαν, φέροντας πραγματικά σημαία με γαλάζια χρώματα που καθρεφτίζουν μια από τις πιο πλατιές και βαθιές ναυτικές παραδόσεις στον κόσμο.
Το ευφυές πρόσταγμα της θαλάσσιας έναντι της ηπειρωτικής ισχύος
Στην ίδια λογική των τουρκικών «παιχνιδιών» με το Δίκαιο της Θάλασσας, η επίκληση μιας γαλάζιας πατρίδας από την Τουρκία παρουσιάζει το θαλάσσιο τόξο από την Κύπρο ως τη Μαύρη Θάλασσα διά του Αιγαίου σε μια στρατηγική ενότητα και συνέχεια οι οποίες ενθαρρύνουν την ανάπτυξη ενιαίου δόγματος και περιφερειακής κλίμακας προβολή ισχύος (Σιούσιουρας 2018). Μεταγενέστερα του A.T. Mahan, ένα ρεύμα ακαδημαϊκών και αξιωματούχων συνέχισε να υποστηρίζει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της θαλάσσιας έναντι της ηπειρωτικής ισχύος.
Οι Corbett, Castex και Spykman προσπάθησαν επίσης να διατρανώσουν την δύναμη του θαλάσσιου ελέγχου ως αναπόφευκτου μέσου για την επαύξηση της κρατικής και εθνικής ισχύος. Συνάντησαν αντίσταση, ωστόσο, από άλλους σπουδαίους διανοούμενους, όπως οι MacKinder, Kennedy και Mearsheimer, οι οποίοι τόνισαν την ηπειρωτική ισχύ ως φυσική και καθοριστική έδρα της ισχύος, ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και της διαρκούς «ισορροπίας του τρόμου» διά της απειλής χρήσης πυρηνικών όπλων. Ενδιαφέρουσα στάθηκε και η παρέμβαση του Ιταλού Gulio Douhet υπέρ της υπεροχής στους αιθέρες (Mahan 2012, Corbett 2018, Castex 1933, Spykman 2017, Mackinder 1904, Kennedy 2010, Mearsheimer 2001, Douhet et al. 2009).
Η Τουρκία περιβάλλεται από τη Μαύρη Θάλασσα, την Θάλασσα του Μαρμαρά, το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο και έχει συνολική ακτογραμμή μήκους περίπου 7.200 χλμ., αλλά είναι αξιοσημείωτο όσο και συχνά παραλειπόμενο ότι η Ελλάδα έχει περισσότερα χιλιόμετρα ακτογραμμής (η Τουρκία είναι 19η στην παγκόσμια κατάταξη με την Ελλάδα στη 13η θέση λόγω ακτογραμμής μήκους 13.676 χλμ.). Σύμφωνα με την Σύμβαση του Μοντρέ του 1936, ελέγχει τον Βόσπορο.
Ενώ η πρωταρχική ανησυχία του τουρκικού ναυτικού είναι να διασφαλίσει την ελεύθερη πρόσβαση στα διεθνή ύδατα από τους λιμένες του Αιγαίου, η ανάπτυξη τεράστιων αποθεμάτων πετρελαίου και αερίου στην Κεντρική Ασία αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο εγείρει ζητήματα σχετικά με τον έλεγχο των αντίστοιχων θαλάσσιων ζωνών, καθώς πρόκειται για κύριες διαδρομές εξαγωγής προς την Δύση. Οι διακηρύξεις περί γαλάζιας πατρίδας, μεταξύ των άλλων αποβλέπουν και στον έλεγχο της παραγωγής και διακίνησης ενεργειακών αποθεμάτων.
Η στρατηγική της Γαλάζιας Πατρίδας («Blue Water Navy», όπως έχει επικρατήσει στις διεθνείς μελέτες, και αντίστοιχα «Mavi Vatan» για τα τουρκικά ενδιαφέροντα) δεν είναι απλώς ευφυής, αλλά αποτελεί συνάμα καταλύτη για τις έννοιες της εθνικής ταυτότητας, της στρατηγικής κουλτούρας και των κανόνων στην διαδικασία αλλαγής μιας κρατικής ταυτότητας (Till 1994).
Είναι κρίσιμο να διερευνηθούν συστηματικά τόσο τα κίνητρα όσο και οι προεκτάσεις της ερώτησης γιατί ένα κράτος, στην προκείμενη περίπτωση η Τουρκία, όπως και η Κίνα κατά την τρέχουσα περίοδο σε ένα διαφορετικό θέατρο θαλάσσιων επιχειρήσεων, η Ινδία κατά τις τελευταίες δεκαετίες, η Σοβιετική Ένωση από την δεκαετία του ’50 και, βέβαια, η υπερδύναμη των ΗΠΑ και η άλλοτε θαλασσοκράτειρα Μεγάλη Βρετανία, επιχειρεί να αλλάξει προτεραιότητα και προβολή ισχύος από την ηπειρωτική στη ναυτική δύναμη (Scott 2008). Η υπόθεση έρευνας που έμμεσα διατυπώνεται είναι η αντίληψη και λειτουργία της θαλάσσιας ισχύος όχι μόνο στο πλαίσιο ενός στρατιωτικού δόγματος, αλλά και ως στρατηγική ταυτότητα, κουλτούρα και κατευθυντήρια γραμμή για την πορεία προς την υλοποίηση μακροπρόθεσμων εθνικών στόχων. Χαρακτηριστικά, οι Blagden, Levy και Thompson (Blagden, Levy, and Thompson 2011) περιγράφουν την επιλογή της θαλάσσιας υπερ-ισχύος ως κοινωνικο-πολιτική νόρμα και στρατηγικό πρόταγμα που αποφέρει, αν δεν αποτραπεί κατάλληλα, προδιαγεγραμμένα αποτελέσματα με τρόπο «γεωγραφικά ντετερμινιστικό».
Διαβάστε την συνέχεια στην έγκυρη πηγή
Διαβάστε την συνέχεια στην έγκυρη πηγή
Δημοσίευση σχολίου