Γιάννος Χαραλαμπίδης
Τίποτε δεν αφήνει στην τύχη η Τουρκία. Γνωρίζει τα αυτονόητα από γεωγραφία, πολιτική και στρατηγική.
Οι κινήσεις της Άγκυρας είναι στοχευμένες. Στήνει σκηνικό με το Ιράν και τη Ρωσία. Χρησιμοποιεί την ισχύ της και «παίζει» με τους αγωγούς, αφού μέσα στα σενάρια της είναι και ο αγωγός από την περιοχή της Καρπασίας προς το Τσεϊχάν ή η δημιουργία άλλων υποδομών για να περάσει μελλοντικά ο αγωγός από το Ιράν, το Ιράκ και τη Συρία μέσω θάλασσας ή χερσαία προς το Τσεϊχάν. Ο θαλάσσιος χερσαίος και εναέριος έλεγχος από την Άγκυρα είναι αναγκαίος για την εξυπηρέτηση των δικών της εθνικών συμφερόντων, που συμπλέουν αυτή τη στιγμή με τη Μόσχα. Εξού και η εγκατάσταση των S-400 όπως και οι προετοιμασίες για νέα επιχείρηση στη Συρία.
Τουρκικοί στόχοι Κατόπιν ερευνών που διενήργησε το Μπαρμπαρόζ, ο Πορθητής βρίσκεται έξω από την Πάφο, η Άγκυρα έχει δεσμεύσει περιοχή πλησίον του Καστελόριζου και το Γιαβούζ άραξε στην Καρπασία προς τον κόλπο Αμμοχώστου, απέναντι από τη Συρία, εντός της οποίας ετοιμάζεται να εισβάλει εκ νέου συγκεντρώνοντας στρατεύματα.
Οι εξελίξεις αυτές συμβαίνουν τη στιγμή κατά την οποία, στις Βρυξέλλες, η ΕΕ επεξεργάζεται μέτρα σε βάρος της Άγκυρας που προκαλεί ένταση εντός της κυπριακής ΑΟΖ και επιδιώκει την επιβολή τετελεσμένων. Εάν κάποιος διαβάσει καλά την τουρκική πολιτική και τους σχεδιασμούς της διαπιστώνει ότι στοχεύει:
1. Στην εμπέδωση της μετατροπής της περιοχής από τη Μαρμαρίδα στην Αλεξανδρέττα σε τουρκική λίμνη.
2. Στην υφαρπαγή του φυσικού αερίου της Κύπρου και της Ελλάδας. Αδιαφορεί τι λέει το διεθνές δίκαιο και δίδει τη δική της ερμηνεία, ενώ επιμένει στην εξής θέση: Ή θα βρεθεί λύση στο Κυπριακό και θα γίνει ανακατανομή της κυπριακής ΑΟΖ, δηλαδή πολυτεμαχισμός της ή θα επιβάλει η ίδια η Τουρκία εκείνο που θέλει με την ισχύ της. Διά πυρός και σιδήρου.
3. Στη δημιουργία διευρυμένης ζώνης ασφαλείας στη Συρία για να τελειώσει την υπόθεση με τους Κούρδους και για να δημιουργήσει τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
Α. Σταδιακή εντός της Συρίας ενίσχυση των δυνάμεών της (τουρκικών) για λόγους ασφαλείας και για να μπορεί η Άγκυρα να συμμετέχει στις ενεργειακές οδούς.
Β. Εδραίωση των ενόπλων δυνάμεών της στην περιοχή για να έχει λόγο στο νέο καθεστώς της Συρίας. Εξού και η συμμαχική της σχέση με τη Ρωσία, λόγω σύγκλισης συμφερόντων. Εκτός των άλλων, ο έλεγχος αυτός της προσφέρει νέα γεωπολιτικά πλεονεκτήματα και δη ενεργειακά, τα οποία δεν μπορεί να υλοποιήσει χωρίς στρατιωτική ισχύ.
Ενεργειακό σκηνικό
Ποιο είναι το ενεργειακό σκηνικό: Η Τουρκία αφενός έχει λόγο για δυο αγωγούς, που μέχρι τώρα είχαν ανταγωνιστικό χαρακτήρα (Κατάρ – Τουρκίας και Ιράν, Ιράκ – Συρίας) αφετέρου, εάν βρει φυσικό αέριο στην Καρπασία σε σύντομο χρονικό διάστημα θα πάρει αγωγό προς το Τσεϊχάν, λόγω αποστάσεων με κύριο σκοπό την κάλυψη των αναγκών της, αλλά και τη δημιουργία τετελεσμένων.
Συνεπώς, η Άγκυρα ενώ προ του πολέμου στη Συρία είχε την επιλογή του αγωγού Κατάρ – Συρία – Τουρκία, τώρα λόγω της συμμαχίας της με τη Ρωσία ανοίγει και την επιλογή του αγωγού Ιράν, Κατάρ, Συρία, και από εκεί στο Τσεϊχάν είτε μέσω Καρπασίας, εάν στα ανοικτά της βρεθεί φυσικό αέριο, είτε απευθείας μέσω Συρίας. Μια τέτοια εξέλιξη δεν ευνοείται από τις ΗΠΑ, καθότι δημιουργείται μια ευρύτερη ενεργειακή συμμαχία στη βάση του άξονα Ιράν, Τουρκίας, Ρωσίας με τη Συρία συνοδοιπόρο. Σημειώνουμε επί τούτου ότι, η στήριξη της Ρωσίας προς τη Συρία και την Τουρκία δεν είναι τυχαία: Α. Χαλά την πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή από κάθε άποψη. Β. Δημιουργεί μια ενεργειακή και γεωπολιτική συμμαχία με το Ιράν, την Τουρκία και τη Συρία. Γ. Η άφιξη των S-400 στην Τουρκία. Είναι ενταγμένη στο ευρύτερο δίκτυο αεράμυνας της Μόσχας στην περιοχή με ανάλογα οπλικά συστήματα τα οποία διαθέτει η Ρωσία στη Συρία, όπως οι S-400 και S-300 που είναι εγκαταστημένοι στην Αρμενία και στο Ιράν.
Γιατί S-400 και όχι F-35
Επί τη βάσει των ανωτέρω εγείρεται ακόμη ένα ερώτημα: Γιατί η Τουρκία επέλεξε τους S-400 αντί τα αόρατα F-35; Απαντώντας στο ερώτημα, στρατιωτικές πηγές αναφέρουν τα εξής:
1. Η Τουρκία δεν διαθέτει αντιπυραυλικά συστήματα αεράμυνας. Διέθετε τα «Νίκη» και «Ηρακλής» που είναι της δεκαετίας του 70. Συνεπώς, η αεράμυνά της στηρίζεται μόνο στην αεροπορία. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβαίνει σε μια χώρα που είναι περιφερειακή δύναμη. Επί διακυβέρνησης Ομπάμα δεν είχε κλείσει η συμφωνία για τους Πάτριοτ για οικονομικούς μεταξύ άλλων λόγους.
2. Η Τουρκία είναι μεγάλη σε έκταση χώρα και χρειάζεται ένα σύγχρονο οπλικό σύστημα αεράμυνας. Οι S-400 είναι οι πιο σύγχρονοι στον κόσμο και λειτουργούν για αμυντικούς και επιθετικούς σκοπούς. Τι σημαίνει αυτό; Ότι λόγω του μεγάλου βεληνεκούς των ραντάρ τους ώς και 400 με 600 χιλιόμετρα εντοπίζουν εχθρικά αεροσκάφη και πυραύλους. Άρα μπορεί να αποφευχθεί ο αιφνιδιασμός μαζικής επίθεσης και να δοθεί χρόνος στην αεροπορία -με την οποία τα αντιαεροπορικά συστήματα δρουν συμπληρωματικά- για να αντιδράσει. Ταυτοχρόνως, σε περίπτωση επίθεσης δύναται να συλλέξει πληροφορίες και να δημιουργήσει αντίμετρα πριν από την ανάληψη δράσης.
3. Οι S-400 μπορούν να λειτουργήσουν και ως αντιβαλλιστικό όπλο. Δύνανται δηλαδή να κτυπούν πυραύλους, που εκτοξεύονται σε βάρος της Τουρκίας, όπως είναι η Ιεριχώ του Ισραήλ. Η Άγκυρα εξασφαλίζεται και έναντι της Ελλάδας και έναντι της Κύπρου και του Ισραήλ.
4. Οι S-400 είναι μετακινούμενοι. Καλύπτουν περιοχές αναλόγως των απειλών και δη στρατηγικούς ζωτικούς χώρους και μεγάλες πόλεις. Κάθε συστοιχία λειτουργεί αυτόνομα επειδή διαθέτει δικό της ραντάρ ανεξάρτητα από εκείνο της Κεντρικής Διοίκησης. Με τα F-35 η Άγκυρα θα είχε βάθος πυρός και ευελιξία καθώς και σχετική κυριαρχία στον αέρα. Θα ήταν όμως ευάλωτη στην αεράμυνα και στις εξωτερικές επιθέσεις. Ο συνδυασμός των F-35 με τους Πάτριοτ θα ήταν εξαιρετικός. Είναι όμως πρόδηλο ότι ο Ερντογάν χρωστά την παραμονή του στην εξουσία στους Ρώσους, αφού αυτοί τον είχαν προειδοποιήσει για το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου του 2015 και αυτοί είναι που φτιάχνουν τον πυρηνικό αντιδραστήρα στο Άκουγιου.
Ρωσική πολιτική
Οι εξελίξεις στην περιοχή μας θα πρέπει να ιδωθούν μέσα από ένα σφαιρικό πρίσμα. Συνεπώς, παρατηρούμε ότι η Μόσχα έχει τον έλεγχο των ενεργειακών οικοπέδων της Συρίας (βλέπε Χάρτη) και δημιουργεί μαζί με πιθανά κοιτάσματα στην Καρπασία και στον κόλπο της Αμμοχώστου, καθώς και με τον αγωγό από το Ιράν προς τη Μεσόγειο, μια νέα ενεργειακή δεξαμενή και διαδρόμους, που είναι συναφείς με τον Turkish Stream, ο οποίος περνά από τη Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα, διασχίζει την Τουρκία και κατευθύνεται προς την Ευρώπη. Ως Κύπρος, έχουμε εκ των πραγμάτων μιαν ανταγωνιστική σχέση με τη Μόσχα, που δεν σημαίνει ότι είναι, ταυτόχρονα, και εχθρική.
Τι εννοούμε; Η Ρωσία επέλεξε ως ενεργειακό σύμμαχο την Τουρκία και όχι την Κύπρο, την οποία έσπρωξε προς τους δυτικούς, εφόσον δεν συμμετείχε στην εκμετάλλευση των ενεργειακών οικοπέδων μας για τους εξής λόγους:
Α. Δεν ήθελε να μπει σε μπελάδες με την Άγκυρα, η οποία έχει διεκδικήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Β. Επέλεξε την Τουρκία για να προκαλεί προβλήματα στις ΗΠΑ. Γ. Έχει ενεργειακά και γεωπολιτικά συμφέροντα με την Άγκυρα, όπως ο πυρηνικός σταθμός του Άκουγιου και ο Turkish Stream, καθώς και άλλοι αγωγοί που θα περάσουν από τη Συρία μελλοντικά.
Στον αντίποδα των κοινών ενεργειακών συμφερόντων μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας προβάλλει το τερματικό στην Κύπρο ή/και ο East/Med, που συνδυάζεται, πλέον, με την άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων από τις ΗΠΑ στην Κυπριακή Δημοκρατία. Συνεπώς, δεν είναι ζήτημα εάν θα επιλέξουμε μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ, αλλά πώς θα εξυπηρετήσουμε τα συμφέροντά μας μέσω των Ισραηλινών, των Αμερικανών και της ΕΕ, εφόσον η μεν Μόσχα συγκλίνει προς την Άγκυρα και η Ουάσιγκτον είναι θυμωμένη με την Τουρκία.
Τα μέτρα της ΕΕ
Ειδικώς ως προς την ΕΕ θα πρέπει να επισημανθούν τα ακόλουθα: 1. Τα συμφέροντα των εταίρων με την Τουρκία είναι φοβερά δυσανάλογα συγκριτικά μεταξύ εκείνων της Κυπριακής Δημοκρατίας με την ΕΕ. Το ανισοζύγιο αυτό μπορεί να εξισορροπηθεί μόνο εάν λειτουργήσει ο ενεργειακός διάδρομος της Κύπρου προς την ΕΕ. Αντιθέτως, εάν ο αγωγός περάσει προς την Τουρκία, τότε τον δικό μας πρόσθετο ρόλο στην ΕΕ θα αναλάβει η Άγκυρα. Εάν, μάλιστα, αλλάξουν με τη λύση του Κυπριακού οι υφιστάμενες ΑΟΖ –όπως η Άγκυρα επιδιώκει– τότε οι Κύπριοι δεν θα έχουν τα κέρδη που προσδοκούν ότι θα έχουν με τις υφιστάμενες συνθήκες.
Εμβάθυνση με ΗΠΑ
Η Ρωσία εκμεταλλεύεται την κρίση Τουρκίας – ΗΠΑ και αυτήν μεταξύ Τουρκίας – ΕΕ που επιβαρύνεται από τα μέτρα τα οποία αναμένεται να αποφασιστούν σε βάρος της Άγκυρας, λόγω των προκλήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ και των αντιδημοκρατικών πρακτικών εντός της Τουρκίας. Τα μέτρα αυτά, όπως είναι το πάγωμα του πολιτικού διαλόγου σε διάφορους τομείς, η αναστολή των δραστηριοτήτων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στην Τουρκία, καθώς και τα 145,8 εκατομμύρια ευρώ που δεν θα δοθούν στην Άγκυρα από τον προϋπολογισμό του 2020, είναι συναφή θέματα με τις ισορροπίες συμφερόντων μεταξύ της Τουρκίας με την ΕΕ και της Κυπριακής Δημοκρατίας με την ΕΕ. Εάν ο East/Med ήταν ενεργός, τότε τα μέτρα θα μπορούσαν να ήταν πιο σκληρά, διότι οι εξαρτήσεις της ΕΕ από την Κύπρο θα ήταν μεγαλύτερες από ό,τι είναι σήμερα, ασχέτως εάν δεν θα ήταν λιγότερες ή περισσότερες οι εξαρτήσεις της ΕΕ από την Τουρκία. Η κλιμάκωση των κυρώσεων σε κατοπινό στάδιο συναρτάται και με τη στάση των ΗΠΑ έναντι της Τουρκίας. Εάν οι Αμερικανοί θέλουν να πιέσουν οικονομικά την Τουρκία, τότε δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα χρησιμοποιήσουν και την Κύπρο και την ΕΕ προς την κατεύθυνση αυτή. Ο ηγεμόνας, δηλαδή οι ΗΠΑ, δεν έχει απόλυτο αλλά κεντρικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων. Και η Κύπρος, χωρίς να τίθεται θέμα αν θα στραφεί σε βάρος της Μόσχας –δεν θέλουμε κάτι τέτοιο– μπορεί να εμβαθύνει ακόμη περισσότερο τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, τώρα που είναι ανοικτό το παράθυρο ευκαιρίας, θέτοντας τις εξής προτάσεις εδραίωσης των κοινών συμφερόντων: Α. Την ενοποίηση του συστήματος αεράμυνας με το Ισραήλ πρωτίστως, αλλά και με την Ελλάδα, με την ευλογία των ΗΠΑ ως απάντηση για την ανάπτυξη των S-400 στην Τουρκία. Β. Την αντικατάσταση των ρωσικών αντιπυραυλικών συστημάτων, που διαθέτουμε, με τους αμερικανικούς Πάτριοτ, λόγω συμβατότητας. Γ. Την υποστήριξη από πλευράς ΗΠΑ ότι δεν πρόκειται να αλλάξουν βίαια τα όρια των σημερινών ΑΟΖ στην περιοχή και δη της Κύπρου ως αναπόσπαστα τμήματα συμμαχικής σχέσης, που είναι συναφής με την ανάπτυξη και την ασφάλεια στην περιοχή.
Υπάρχουν, λοιπόν, πολιτικές επιλογές αξιοπρεπούς εμβάθυνσης των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Και μάλιστα αξιοπρεπώς. Με τα παντελόνια πάνω…
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου