Οι αναθεωρητικές βλέψεις της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της Τουρκίας, είναι κάτι περισσότερο από προφανείς. Η Άγκυρα επιθυμεί να αναλάβει ηγετικό ρόλο ως περιφερειακή υπερδύναμη που θα είναι σε θέση να ελέγχει τη Μέση Ανατολή, την Ανατολική Μεσόγειο, ακόμη και την νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι πρόσφατες εξελίξεις με την εμπλοκή των Τούρκων στη βόρεια Συρία, η ίδρυση βάσεων σε Αζερμπαϊτζάν, Κατάρ και Σομαλία, καθώς και η εμπρηστική ρητορική κατά της Ελλάδος, δεν αφήνουν περιθώρια παρανόησης ως προς τις προθέσεις της γείτονος.
Είναι σαφές πως μια χώρα που συνορεύει με κάποια, η ηγεσία της οποίας ευθέως αναζητά αναθεώρηση των υφιστάμενων συνόρων, πρέπει να διαθέτει ικανή αποτρεπτική πολιτική και μέσα. Για να κατανοήσουμε όμως αυτό μπορεί να εφαρμοστεί στη πράξη, θα πρέπει να ανατρέξουμε σε ιστορικά παραδείγματα και να κάνουμε τις ανάλογες συγκρίσεις.
ΔορυφοροποίησηΗ δορυφοροποίηση της Φινλανδίας υπό την πίεση της ισχυρότατης ΕΣΣΔ, έμεινε στην ιστορία ως «φιλανδοποίηση» και την οδήγησε σε διπλωματική και στρατιωτική ουδετερότητα. O όρος έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον για να περιγράψει χώρες που είναι ανεξάρτητες μόνο στα χαρτιά, ενώ πρακτικά είναι υποχρεωμένες να ανεχθούν τις απαιτήσεις ενός ισχυρότερου αντιπάλου. Αν και η χώρα μας σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί δορυφόρος της Τουρκίας, εδώ και πολλά χρόνια, υπομένει τα τερτίπια του τουρκικού «βαθέως κράτους». Μόλις το 1996, η Ελλάδα υπέστη μια μεγάλη γεωπολιτική ήττα -χωρίς να πέσει σφαίρα- με την ανεπίσημη «αναγνώριση» γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο από τη διεθνή κοινότητα.
Hitler και Neville Chamberlain, στο Μόναχο στις 30 Σεπτεμβρίου 1938. Η υπογραφή της Συνθήκής σφράγισε τη μοίρα της Τσεχοσλοβακίας. (AP Photo)Κατευνασμός
Ο «κατευνασμός» χρησιμοποιείται ως όρος στη διπλωματία για να περιγράψει πολιτικές ή ακόμη και εδαφικές παραχωρήσεις σε μια επιθετικό εν δυνάμει αντίπαλο για να αποφευχθεί η πολεμική αναμέτρηση. Ο όρος εφαρμόζεται συχνά για να περιγράψει την εξωτερική πολιτική των Βρετανών πρωθυπουργών Ramsay MacDonald, Stanley Baldwin και Neville Chamberlain έναντι της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας, μεταξύ 1935 και 1939. Στα μέσα της δεκαετίας του 1930, τέτοιες παραχωρήσεις θεωρήθηκαν αναγκαίες μετά την εμπειρία του Α ‘Παγκοσμίου Πολέμου, για τη μεταχείριση της Γερμανίας. Ακόμη και μετά το γερμανοβρετανικό Σύμφωνο του Μονάχου – που υπογράφτηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 1938 μεταξύ Γερμανίας, Βρετανίας, Γαλλίας και Ιταλίας – και παρά τις πολλές φωνές που τόνιζαν το λάθος της βρετανικής εξωτερικής πολιτικής- ο Chamberlain ανακοίνωσε με σιγουριά ότι μετά το Μόναχο είχε εξασφαλίσει την «ειρήνη για την εποχή μας». Σήμερα γνωρίζουμε πως η κατευναστική πολιτική των συμμάχων που περιλάμβανε ακόμη και εδαφικές παραχωρήσεις, δεν σταμάτησε τον Χίτλερ από το να αιματοκυλίσει την Ευρώπη. Αντιθέτως, τον ενθάρρυνε διότι την ερμήνευσε ως αδυναμία.
Ισοδύναμο τετελεσμένο
Πρόκειται για ένα βραχύβιο ελληνικό αμυντικό δόγμα, σύμφωνα με το οποίο, οποιαδήποτε επιθετική ενέργεια της Τουρκίας σε βάρος της χώρας μας (πχ κατάληψη νησιού), θα απαντιόταν με ανάλογη κίνηση από την Ελλάδα. Προφανώς η χώρα μας δεν διέθετε και δεν διαθέτει τέτοιες επιθετικές ικανότητες και βλέψεις και το συγκεκριμένο «δόγμα» ξεχάστηκε.
Mutual Assured Destruction (MAD)Το δόγμα της σίγουρης αμοιβαίας καταστροφής (δόγμα MAD=τρελός), ήταν αυτό που διασφάλισε την ειρήνη μέσω της ισορροπίας τρόμου κατά το Ψυχρό Πόλεμο. Ουδείς εκ των ΕΣΣΔ και ΗΠΑ μπορούσε να διανοηθεί να επιτεθεί στον άλλο, διότι η διασπορά χιλιάδων πυρηνικών κεφαλών σε στεριά, αέρα και θάλασσα, διασφάλιζε ότι καμία χώρα δε μπορούσε να καταστρέψει ολοκληρωτικά το οπλοστάσιο της άλλης. Επομένως, μια πυρηνική επίθεση, όσο επιτυχημένη και αν ήταν, θα διασφάλιζε σίγουρη ανταπόδοση από τον αντίπαλο και την αμοιβαία καταστροφή αμφότερων. Το παράδειγμα της Ινδίας και του Πακιστάν ανήκει στην ίδια κατηγορία. Το Πακιστάν απέκτησε σχετικό οπλοστάσιο έπειτα από την πυρηνικοποίηση της Ινδίας, και παρά τις δεκάδες συνοριακές αψιμαχίες, ουδείς εκ των δυο έχει τολμήσει να κυρήξει ανοιχτό πόλεμο.
Τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα;
Όπως αναφέραμε στην εισαγωγή, η χώρα μας δέχεται σοβαρές γεωπολιτικές πιέσεις από τη Τουρκία. Η προσμονή σε βοήθεια από συμμάχους σε περίπτωση πολέμου, δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο, διότι απλούστατα ουδείς θα «μαλώσει» τη Τουρκία επειδή θα καταλάβει μια βραχονησίδα. Δυστυχώς, παρά τα τερτίπια του Ερντογάν, το γεωπολιτικό και οικονομικό βάρος της Τουρκίας, παραμένει κατά πολύ μεγαλύτερο από αυτό της Ελλάδας. Εκτός από τη γεωγραφική της θέση, η Άγκυρα αποτελεί μια αγορά 80 εκατομμυρίων ανθρώπων, με ιδιαίτερες προτιμήσεις σε ευρωαμερικανικά προϊόντα και όπλα. Η Ελλάδα, εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να την συναγωνιστεί.
Καλώς ή κακώς, η ανάγκη ύπαρξης ισχυρών ενόπλων δυνάμεων, με αποφασιστική εξωτερική πολιτική, αποτελούν μονόδρομο. Ακόμη και αν αύριο με ένα μαγικό τρόπο μπορούσαμε να προμηθευτούμε 100 F-35 και 100 F-15 με όλα τους τα όπλα, θα ήταν άχρηστα χωρίς ανάλογη πολιτική βούληση.
Με δεδομένη την οικονομική στενότητα που ταλανίζει τη χώρα μας, οι επιλογές οπλικών συστημάτων θα πρέπει να είναι στοχευμένες για να επιφέρουν τη μεγαλύτερη δυνατή ζημιά σε έναν υποθετικό αντίπαλο που θα τολμήσει να επιτεθεί. Το «ισοδύναμο τετελεσμένο» δεν επαρκεί και ούτως ή άλλως, δεν μπορεί να υλοποιηθεί. Η λύση θα πρέπει να αποβλέπει σε μέσα που θα εξασφαλίσουν τη μέγιστη δυνατή καταστροφή στη πολεμική μηχανή του αντιπάλου και στις υποδομές του. Δυστυχώς σε περίοδο πολέμου, ακόμη και φαινομενικά «πολιτικοί» στόχοι, ίσως αποτελέσουν «fair game» για τον αμυνόμενο, όταν αυτοί διευκολύνουν την στρατιωτική του προπαρασκευή και τις επιχειρήσεις. Σιδηροδρομικοί σταθμοί, λιμάνια, γέφυρες, αεροδρόμια, τηλεπικοινωνίες κτλ, θα μπορούσαν να στοχοποιηθούν και να χρησιμοποιηθούν ως δυνητικό φόβητρο σε περίπτωση που ο αντίπαλος αποφασίσει να επιτεθεί. Φυσικά δεν προσυπογράφουμε την αλόγιστη καταστροφή πολιτικών στόχων, καθότι κάτι τέτοιο συνιστά έγκλημα πολέμου.
Bombs fall on government buildings along the Tigris River in the heart of Baghdad, later referred to as the Green Zone. Carolyn Cole.Η καταστροφή υποδομών όμως που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να διευκολύνουν τις πολεμικές επιχειρήσεις του εχθρού, αποτελούν «νόμιμο» στόχο. Θα πρέπει σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε όμως πως κατά την εισβολή στο Ιράκ το 1991, το 70% της υποδομής για τη παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, καταστράφηκε σκόπιμα από βομβαρδισμούς. Κατά την εισβολή του 2003, η δυνατότητα παραγωγής ρεύματος μειώθηκε κατά 80%, μετά τις σκόπιμες καταστροφές που προκλήθηκαν στις σχετικές υποδομές.
Στους βομβαρδισμούς της Σερβίας το 1999, βομβαρδίστηκαν μεταξύ άλλων, τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί, με τη δικαιολογία πως αποτελούσαν μέρος της στρατιωτικής υποδομής της χώρας, καθώς και όργανα προπαγάνδας.
Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Γενεύης (άρθρο 52), «Όσον αφορά αντικείμενα, οι στρατιωτικοί στόχοι περιορίζονται σε αυτά που λόγω της φύσης, της θέσης, του σκοπού ή της χρήσης τους, συμβάλλουν αποτελεσματικά στη στρατιωτική δράση και των οποίων η ολική ή μερική καταστροφή , προσφέρει ένα συγκεκριμένο στρατιωτικό πλεονέκτημα.»
Σε περίπτωση αποβατικής επιχείρησης σε ελληνικό νησί, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη η προσβολή πολιτικών στόχων, με το πρόσχημα της παρουσίας στρατιωτικού προσωπικού. Η χώρα μας όμως διαθέτει το πλεονέκτημα πως οι «βαριές» υποδομές της, βρίσκονται στην ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ πολλές τουρκικές, είναι σχετικά εύκολα «προσβάσιμες», λόγω της εγγύτητας των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου σε αυτές.
mapsland.com
Εν κατακλείδι, με βάση τα παραδείγματα της ιστορίας, είναι απόλυτα βέβαιο πως κατευναστική πολιτική προς έναν αντίπαλο που έχει αναθεωρητικές βλέψεις, μπορεί να οδηγήσει σε εθνική τραγωδία. Η εφαρμογή αποφασιστικής εξωτερικής πολιτικής, σε συνδυασμό με πολεμικά μέσα που θα επιφέρουν δυσανάλογες ζημιές στον επιτιθέμενο, αποτελούν μονόδρομο. Εάν ο αντίπαλος ζυγίσει το δυνητικό όφελος σε συνδυασμό με τη δυνητική ζημιά και καταλάβει πως η ζυγαριά γύρει προς το δεύτερο, είναι σχεδόν βέβαιο πως δεν θα τολμήσει επιθετική ενέργεια.
Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Γενεύης (άρθρο 52), «Όσον αφορά αντικείμενα, οι στρατιωτικοί στόχοι περιορίζονται σε αυτά που λόγω της φύσης, της θέσης, του σκοπού ή της χρήσης τους, συμβάλλουν αποτελεσματικά στη στρατιωτική δράση και των οποίων η ολική ή μερική καταστροφή , προσφέρει ένα συγκεκριμένο στρατιωτικό πλεονέκτημα.»
Σε περίπτωση αποβατικής επιχείρησης σε ελληνικό νησί, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη η προσβολή πολιτικών στόχων, με το πρόσχημα της παρουσίας στρατιωτικού προσωπικού. Η χώρα μας όμως διαθέτει το πλεονέκτημα πως οι «βαριές» υποδομές της, βρίσκονται στην ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ πολλές τουρκικές, είναι σχετικά εύκολα «προσβάσιμες», λόγω της εγγύτητας των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου σε αυτές.
mapsland.comΕν κατακλείδι, με βάση τα παραδείγματα της ιστορίας, είναι απόλυτα βέβαιο πως κατευναστική πολιτική προς έναν αντίπαλο που έχει αναθεωρητικές βλέψεις, μπορεί να οδηγήσει σε εθνική τραγωδία. Η εφαρμογή αποφασιστικής εξωτερικής πολιτικής, σε συνδυασμό με πολεμικά μέσα που θα επιφέρουν δυσανάλογες ζημιές στον επιτιθέμενο, αποτελούν μονόδρομο. Εάν ο αντίπαλος ζυγίσει το δυνητικό όφελος σε συνδυασμό με τη δυνητική ζημιά και καταλάβει πως η ζυγαριά γύρει προς το δεύτερο, είναι σχεδόν βέβαιο πως δεν θα τολμήσει επιθετική ενέργεια.
Δημοσίευση σχολίου