του Κώστα Γουλιάμου*
«Υπάρχει κάτι στις πολιτικές σχέσεις της Αγγλίας που να έχει υποστεί πιο ριζική αλλαγή, από τις εξωτερικές σχέσεις της; Μέχρι το 1830 συμμαχία με τις Βόρειες Δυνάμεις, από το 1830 ένωση με τη Γαλλία (τετραπλή συμμαχία), από το 1848 πλήρης απομόνωση της Αγγλίας από ολόκληρη την Ήπειρο…». Πρόκειται για απόσπασμα από κείμενο του Καρλ Μαρξ για τα πολιτικά γεγονότα που οδήγησαν την Αγγλία του 1852, στη γέννηση της πρώτης «κυβέρνησης τεχνοκρατών» στην ιστορία, της κυβέρνησης Άμπερντιν (1852-1855).
Την περασμένη βδομάδα στις Βρυξέλλες, δηλαδή 163 χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής επανήλθε ως ζήτημα ό,τι η σκέψη του Μαρξ είχε τότε διατυπώσει ως «πλήρη απομόνωση της Αγγλίας». Εν πάση περιπτώσει, η παρούσα απομόνωση υπήρξε επιλογή της Αγγλίας που, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Κάμερον, μπορεί να εξυπηρετήσει καλύτερα τα δικά της οικονομικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα. Έτσι το Λονδίνο έμεινε κυριολεκτικά μόνο μετά από 10 ώρες διαβουλεύσεων αφού ακόμα και οι αρχικά αρνητικά φερόμενες χώρες (Σουηδία, Ουγγαρία Τσεχία), στράφηκαν τελικά προς τους 17 της Ευρωζώνης, τασσόμενες άμεσα υπέρ του γαλλογερμανικού σχεδίου.
Ωστόσο οφείλουμε να ομολογήσουμε πως η εν λόγω απομόνωση της Αγγλίας είχε από την προηγούμενη Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου εκκολαφθεί. Αναφερόμαστε στο «θερμό» επεισόδιο μεταξύ Σαρκοζί και Κάμερον όταν δεν επετράπη -δικαιολογημένα- στο Λονδίνο να συμμετάσχει στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωζώνης, αφού η Αγγλία δεν είναι μέλος του ευρώ. Αναμφίβολα, η κρίση μεταμορφώνει την Ευρώπη.
Και νομίζω ότι η πλειοψηφία αναλυτών, πολιτών και πολιτικών δεν έχουν ακόμα συνειδητοποιήσει όλες τις συνέπειες των όσων συμφωνήθηκαν στις Βρυξέλλες την περασμένη βδομάδα. Πλέον μπορούμε εν τοις πράγμασι -και όχι θεωρητικά- να μιλάμε για γερμανοποίηση της Ευρώπης και του ευρώ. Το γαλλογερμανικό διευθυντήριο έλαβε τις αποφάσεις του. Το ίδιο και ο αγγλοαμερικανικός άξονας, που στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκφράζεται κυρίως από το Λονδίνο. Τέλος πάντων, αυτή είναι η νέα Ευρώπη της αυστηρής δημοσιονομικής λιτότητας για τους ‘26’ αλλά και της ιδιότυπης ευρωπαϊκής απομόνωσης της Αγγλίας.
Τούτων δοθέντων, ορισμένοι αναλυτές έχουν προχωρήσει και σε συγκρίσεις ιστορικού χαρακτήρα, με άξονα το σκηνικό πριν από την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Όμως οι αιτίες της Ευρώπης των δύο ταχυτήτων όπως και της βρετανικής απομόνωσης προκειμένου να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα και εναλλακτικές πολιτικές- πρέπει να αναζητηθούν σε διαφορετικά πεδία. Οφείλουμε, λογουχάρη, να τις αναζητήσουμε στον πυρήνα της ευρωπαϊκής αναδιάταξης ή/και αναδιάρθρωσης του κεφαλαιοκρατικού συστήματος σε επίπεδο καταμερισμού εργασίας, έργων και ρόλων με ενιαίο έλεγχο από το γαλλογερμανικό πλέον διευθυντήριο. Επιπροσθέτως, η μεταστροφή του ταξικού συσχετισμού δυνάμεων υπέρ του κεφαλαίου, αυτήν ειδικά την περίοδο, έχει ταυτόχρονα συμβάλλει και στην αναδιάταξη των δυνάμεων ανάμεσα στις ηγεμονικές χώρες.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο το γεγονός πως οι σφαίρες επιρροής ξαναμοιράζονται. Μέσα από διαδικασίες συνεχών ενδοκαπιταλιστικών συγκρούσεων, νομισματικών-οικονομικών πολέμων και ενδο-ιμπεριαλιστικών αναδιατάξεων τροποποιούνται οι συσχετισμοί δύναμης. Τροποποιείται το ίδιο το κράτος, θυμίζοντας όσα είχε με οξύνοια υποστηρίξει ο Μαρξ στο έργο του «Οι ταξικοί αγώνες στη Γαλλία από το 1848 ώς το 1850»: μια μερίδα της αστικής, της κεφαλαιοκρατικής τάξης κερδοσκοπεί με την ‘καταχρέωση του κράτους’ και, έτσι το κράτος αδυνατεί να εγγυηθεί τόσο τη «διατήρηση των συνθηκών παραγωγής» όσο και την αναπαραγωγή «των κοινωνικών συνθηκών της παραγωγής». Υπό αυτές τις συνθήκες, μπορεί ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί να υπογράμμισε (αμέσως μετά τη Σύνοδο Κορυφής) στην εφημερίδα Le Μonde πως «μια άλλη Ευρώπη γεννιέται» μετά την απόφαση των ηγετών της ΕΕ για τη νέα συνθήκη.
Όμως πολλοί πλέον στην Ευρώπη σκέφτονται πως (επανα)βιώνουμε λόγω νεοφιλελευθερισμού τις συνθήκες της ιουλιανής μοναρχίας, αν όχι εκείνη την περίοδο του συνασπισμού της αριστοκρατίας της Αγγλίας που προσπαθούσε να λειτουργήσει στο πλαίσιο των ίδιων βασικών αρχών μ’ αυτές του Ναπολέοντα του Πρώτου: «Όλα για τον λαό, τίποτα για τον λαό». Και αυτή ακριβώς η πολιτική ‘λογική’ πρέπει να ανατραπεί σε όλη -και όχι μόνο- την Ευρωπαϊκή Ένωση.
* Αντιπρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου