Γράφει ο Neville Teller
Μτφρ. Βαγγέλης Γεωργίου
Η Τουρκία δεν είναι ακριβώς ιδρυτικό μέλος του NATO, αλλά μαζί με την Ελλάδα ήταν οι πρώτες νέες χώρες που εντάχθηκαν στον οργανισμό των 12 μελών που είχε ήδη ιδρυθεί το 1949. Και οι δύο χώρες έγιναν δεκτές το 1952 λόγω της στρατηγικής τους γεωγραφικής θέσης ως προμαχώνες της Δυτικής δημοκρατίας. Όταν ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν στην κορύφωσή του, υπήρχε η ελπίδα εκείνη την εποχή ότι η Τουρκία θα βοηθούσε στην προστασία της ανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ από τη σοβιετική επιθετικότητα.
Υπήρχαν περιπτώσεις που η Τουρκία παρέκκλινε από τις θέσεις της Συμμαχίας αλλά από τότε που ανέλαβε ο Ερντογάν την εξουσία, η Τουρκία, θέτοντας νέους στόχους, ακολούθησε μια εξωτερική πολιτική που την έφερε σε ευθεία σύγκρουση με τη Δύση. Πιστεύοντας ότι το ΝΑΤΟ ήταν στρατηγικά εξαρτημένο από την Τουρκία και ότι η θέση της στη Συμμαχία ήταν απρόσβλητη, ο Ερντογάν ακολούθησε τη δική του ατζέντα.
Για παράδειγμα, ακόμα και όταν οι δυτικές χώρες συμμάχησαν για την καταπολέμηση των ισλαμιστικών τρομοκρατικών ομάδων, όπως η Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος, ο Ερντογάν συνέχισε να υποστηρίζει την Μουσουλμανική Αδελφότητα και τα παρακλάδια της. Στη Συρία η Τουρκία βρίσκεται σε σύγκρουση με τις ΗΠΑ λόγω της υποστήριξή της τελευταίας προς τις κουρδικές δυνάμεις που η Τουρκία θεωρεί τρομοκρατικές.
Τώρα, όμως, η Τουρκία έχει φέρει τον εαυτό της σε τέτοια αντίθεση με το NATO ώστε να αμφισβητείται η ίδια η θέση της στη Συμμαχία.
Πρόκειται για δύο μεγάλες συμφωνίες όπλων που επιδιώκει η Άγκυρα. Η Τουρκία θέλει να αγοράσει 100 F-35, την τελευταία γενιά μαχητών αεριωθούμενων αμερικανικών αεροσκαφών, που παράγονται από την Lockheed Martin Corporation. Την ίδια στιγμή, η Τουρκία επιδίωξε την εγκατάσταση του προηγμένου ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400. Αψηφώντας τις έντονες αμερικανικές αντιρρήσεις και την απειλή κυρώσεων, η Τουρκία έλαβε την πρώτη αποστολή από τη Ρωσία στις 12 Ιουλίου.
Εάν προχωρούσε η συμφωνία σχετικά με τα αμερικανικά F-35, η κατάσταση θα γινόταν αδύνατη. Οι S-400 έχουν σχεδιαστεί για να ανιχνεύουν και να καταρρίπτουν μαχητικά με τεχνολογία stealth, όπως έχουν τα F-35. Εάν η Τουρκία αποκτούσε και τα δύο υπερόπλα, οι Ρώσοι μηχανικοί και άλλοι ειδικοί που επιστρατεύτηκαν για την κατασκευή του συστήματος S-400 θα μπορούσαν να μάθουν πολλά για τα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη.
Έτσι, όταν έγινε τελείως εμφανές ότι ο Ερντογάν επέμενε για το ρωσικό σύστημα πυραύλων εδάφους-αέρος, η Ουάσιγκτον ακύρωσε τη συμφωνία F-35. Σε μια επίσημη δήλωση που εκδόθηκε στις 17 Ιουλίου, ο Λευκός Οίκος δήλωσε: «Τα F-35 δεν μπορούν να συνυπάρχουν με μια ρωσική πλατφόρμα συλλογής πληροφοριών που θα χρησιμοποιηθεί για να μάθει για τις προηγμένες δυνατότητές τους».
Σχέδιο του Πούτιν
Στο Πεντάγωνο, αναμφισβήτητα βλέπουν τη συμφωνία τους S-400 ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου του Ρώσου Προέδρου Πούτιν να υπονομεύσει το ΝΑΤΟ και ως εκ τούτου η Ουάσιγκτον έχει ήδη δηλώσει ότι σκοπεύει να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία. Η νομοθεσία, που είναι γνωστή ως ο νόμος για την "Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής μέσω Κυρώσεων" (CAATSA), στοχεύει να αποθαρρύνει τη αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού από τη Ρωσία.
Ο Τραμπ θα μπορούσε να επιβάλει μια σειρά μέτρων, όπως η απαγόρευση των θεωρήσεων σε Τούρκους αξιωματούχους και την άρνηση πρόσβασης στην αμερικανική Τράπεζα Εξαγωγών-Εισαγωγών. Οι πιο σκληρές επιλογές περιλαμβάνουν αποκλεισμό στις συναλλαγές με το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και την άρνηση των αδειών εξαγωγής.
Στο προσκήνιο, οι αντίπαλοι της ρωσοτουρκικής συμφωνίας φαίνεται να μην παρηγορούνται από το γεγονός ότι εφόσον το προηγμένο ρωσικό σύστημα S-400 πρόκειται να εγκατασταθεί σε μια χώρα του ΝΑΤΟ θα μπορεί να τεθεί υπό τον πλήρη έλεγχο των Δυτικών. Ο πρόεδρος της Ρωσίας Πούτιν έχει αναμφισβήτητα απορρίψει αυτό το μειονέκτημα για δύο λόγους. Το πρώτο είναι ότι η εξαγωγή του συστήματος S-400 που παρέχεται στην Τουρκία διαφέρει σημαντικά από αυτό που χρησιμοποιεί η ίδια η Ρωσία - και ότι σε κάθε περίπτωση η Ρωσία έχει στα σκαριά ένα πιο προηγμένο σύστημα για τον εαυτό της. Το δεύτερο είναι τα πολιτικά οφέλη για τη Ρωσία, καθώς θα έχει καταφέρει να διεισδύσει στην καρδιά του ΝΑΤΟ.
Η πώληση σίγουρα θα ενισχύσει την αυξανόμενη επιρροή της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή. Κάθε μελλοντική επιχείρηση του ΝΑΤΟ θα πρέπει να λάβει υπόψη την παρουσία του συστήματος S-400 στην Τουρκία - που θα έχει καταστροφική επίδραση στη Συμμαχία προς μεγάλη ευχαρίστηση του Πούτιν. Επίσης, η συμφωνία για τους S-400 τραβάει μια γραμμή στις ρωσουτουρκικές σχέσεις μετά το 2015, όταν η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό αεριωθούμενο αεροπλάνο στα νότια σύνορά της με τη Συρία. Την επόμενη χρονιά ένας Τούρκος αστυνομικός πυροβόλησε και σκότωσε τον Ρώσο πρεσβευτή σε γκαλερί τέχνης στην Άγκυρα φωνάζοντας «μην ξεχάσετε τη Συρία».
Το σενάριο εξόδου από το NATO
Εάν αυτή η διαμάχη μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ οδηγήσει στην επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία, θα μπορούσε να φθείρει την μακρά στρατιωτική σχέση των δύο χωρών. Ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα θα ήταν η επίπτωση στην αεροπορική βάση Ιντσιρλίκ, κοντά στην πόλη Άδανα στη νότια Τουρκία, 70 μίλια από τα συριακά σύνορα. Η βάση λειτουργεί από κοινού από τις αμερικανικές και τουρκικές αεροπορικές δυνάμεις, ενώ συχνά υπάρχουν σταθμοί αεροπορικών δυνάμεων από άλλες χώρες του ΝΑΤΟ. Το πιο σημαντικό είναι ότι περίπου 50 από τα αμερικανικά τακτικά πυρηνικά όπλα, απόθεμα του Ψυχρού Πολέμου, βρίσκονται αποθηκευμένα στο Ιντσιρλίκ.
Εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ τόνισε πρόσφατα ότι «η διαλειτουργικότητα των ενόπλων δυνάμεών μας είναι θεμελιώδους σημασίας για το ΝΑΤΟ για τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων και των αποστολών μας" και ότι το σύστημα S-400 της Ρωσίας θεωρείται "τεχνικά ασύμβατο με τα οπλικά συστήματα όπλων χρησιμοποιούνται από τις χώρες του ΝΑΤΟ».
Είναι αμφίβολο αν ο Ερντογάν πίστεψε ότι η επιμονή του για την απόκτηση των S-400 θα μπορούσε να οδηγήσει στη σοβαρή αμφισβήτηση της ιδιότητας της Τουρκίας ως μέλους του NATO. Ωστόσο, οι εκκλήσεις για εκδίωξη της Τουρκίας από τη Συμμαχία έχουν εμφανιστεί σε διάφορα ΜΜΕ. Υπάρχει συναίνεση πάντως στην άποψη ότι αυτό θα ήταν ένα μεγάλο βήμα. Εν πάση περιπτώσει, δεν φαίνεται να υπάρχει καμία ρήτρα στους κανόνες του ΝΑΤΟ για την απομάκρυνση ενός μέλους. Ένα τέτοιο βήμα δεν γίνεται ποτέ, και αν τεθεί σοβαρά στο τραπέζι τότε θα πρέπει να βρεθούν οι κατάλληλες διαδικασίες από το μηδέν. Αυτή η διαμάχη είναι πιθανό να έχει μια λιγότερο δραματική επίλυση
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου