Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε.Δρούγος*
Οι λόγοι πίσω σπό την επιμονή της Τουρκίας για την προμήθεια των S400 μπορεί να θεωρηθεί ότι εμπίπτουν σε δύο κατηγορίες. Τους απλούς διοικητικούς και τους βαθύτερους πολιτικούς.
Οι απλοί διοικητικοί έχουν να κάνουν με το management του Tουρκικού εξοπλιστικού προγράμματος. Οι Tούρκοι δεν προμηθεύονται όπλα και τεχνολογία από έναν προμηθευτή, αλλά φαίνεται ότι συναγωνίζονται τους Ινδούς, στην διαφοποίηση των πηγών τους. Θυμίζουμε ότι οι βαλλιστικοί τους πύραυλοι βασίζονται σε τεχνολογία που τους διέθεσε η Κίνα, ενώ τα νέα τους άρματα και Α/Κ πυροβόλα σε τεχνολογία που διέθεσε η Νότιος Κορέα (χώρα διόλου φιλική με την Κίνα). Τα μαχητικά τους αγοράζονται από τις ΗΠΑ, τα Υ/Β(υποβρύχια) από τη Γερμανία κοκ. Το γεγονός ότι προμηθεύονται πυραύλους από τη Ρωσία δεν τους εμπόδισε να αγοράσουν συστήματα αυτοπροστασίας αρμάτων από την...Ουκρανία!!! Ούτε να πουλήσουν στο Κίεβο μη-επανδρωμένα αεροσκάφη για επιχειρήσεις κατά των Ρώσων στο κατεχόμενο Ντονμπάς τηςΑνατολικής Ουκρανίας.
Ο διαγωνισμός τους για την προμήθεια αντιεροπορικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς είναι παλιός. Κάποια στιγμή φάνηκε ότι προκρίνεται το Κινέζικο σύστημα, κάποια άλλη στιγμή φαίνεται ότι ζητήθηκε Αμερικανικό(σύντομα αποκαλύπτω μέσα από έγγραφα λεπτομέρειες), αλλά τελικά κατέληξαν στο Ρωσικό. Ουδέν το αξιοπερίεργο. Αυτά συμβαίνουν σε περιπτώσεις τέτοιων πολύπλοκων προγραμμάτων, όταν κανείς ελίσεται για να πετύχει καλύτερους όρους.
Πρέπει επίσης να επισημανθεί πως η άποψη ότι διαφορετικής προέλευσης οπλικά συστήματα δεν διασυνδέονται δεν είναι πάντα σωστή. Ας κοιτάξει κανείς το παράδειγμα των Ινδικών Su30 στα οποία .έγινε προσπάθεια διασύνδεσης με Ισραηλινά οπλικά συστήματα, αφού βέβαια υπήρχε σχετική συμφωνία όλων των μερών. Στην περίπτωση των S400 προφανώς τέτοια συμφωνία δεν υπάρχει, χωρίς όμως να μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να υπάρξει στο μέλλον.
Οι βαθύτεροι πολιτικοί λόγοι μας πάνε πίσω στο παρελθόν. Την 1 Ιουλίου 1975 ο Τούρκος ναύαρχος Σεζάλ Κορκούντ (στην Ελλάδα τα βλέπουνε οι πλείστοι επιφανειακά και δεν αναλύουν Τούρκους στρατηγούς και ναυάρχους/προσωπικά το κάνω τα τελευταία 25 χρόνια και έχω απαγκιστρωθεί από τον πολυπροβαλόμενο και κουραστικό τελικά Νταβουτολογισμό) δημοσίευσε ένα άρθρο στην Μιλλιέτ με τίτλο "Μήπως ειναι ώρα να πούμε 'γεια σου Αμερική;'" που αποτέλεσε την πρώτη δημόσια προτροπή για αναζήτηση προμηθευτών όπλων πέραν των ΗΠΑ και έγινε βέβαια μετά την επιβολή του εμπάρκο όπλων από τις ΗΠΑ κατά της Τουρκίας.
Το άρθρο αυτό αποτελεί την αφετηρία του ανοικτού πλέον αντιαμερικανισμού στις Τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Επομένως η πρόσφατη ομιλία του στρατηγού Σαϋγκούν δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη, αλλά συνέχεια μιας αλυσίδας γεγονότων και αναλύσεων Τούρκων πρώην αρχηγών Επιτελείων,Διοικητών των 4 Στρατιών,κα. Προσωπικά έχω παρακολουθήσει και αναλύσει 82 από αυτούς.Προσθέτω και πρώην αρχηγούς της Στρατοχωροφυλακής. Αναφέρομαι σε αυτούς γιατί όπως οι Αμερικανοί, οι Βρετανοί,οι Γάλλοι, οι Ινδοί, οι Ισραηλινοί, οι Ρώσοι ,και ορισμένοι άλλοι παράγουν στρατιωτική, στρατηγική και πολιτικοκριτική σκέψη....(από που να αρχίσω και που να τελειώσω...)
Πρέπει να ανατρέξουμε και σε πιο παλιές στιγμές. Ίσως και στο γράμμα του προέδρου των ΗΠΑ Λύντον Τζόνσον προς τον Ινονού στις 5 Ιουνίου 1964. Την επιστολή αυτή έστειλε ο Πρόεδρος Τζόνσον, θέλοντας να αποτρέψει Τουρκική στρατιωτική επέμβαση στην Κύπρο τις ημέρες εκείνες. H επιστολή είχε έντονο ύφος και διατύπωνε δύο απειλές κατά της Τουρκίας: (α) η πρώτη αφορούσε την μη εξουσιοδοτημένη χρήση Αμερικανικής κατασκευής όπλων κατά παράβαση των σχετικών συμφωνιών και, το σημαντικότερο (β) την αναστολή της εφαρμογής του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ σε περίπτωση που μια Τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στην Κύπρο προκαλούσε τη σε βάρος της Τουρκίας επέμβαση της ΕΣΣΔ.
Πρέπει να ανατρέξουμε και σε πιο παλιές στιγμές. Ίσως και στο γράμμα του προέδρου των ΗΠΑ Λύντον Τζόνσον προς τον Ινονού στις 5 Ιουνίου 1964. Την επιστολή αυτή έστειλε ο Πρόεδρος Τζόνσον, θέλοντας να αποτρέψει Τουρκική στρατιωτική επέμβαση στην Κύπρο τις ημέρες εκείνες. H επιστολή είχε έντονο ύφος και διατύπωνε δύο απειλές κατά της Τουρκίας: (α) η πρώτη αφορούσε την μη εξουσιοδοτημένη χρήση Αμερικανικής κατασκευής όπλων κατά παράβαση των σχετικών συμφωνιών και, το σημαντικότερο (β) την αναστολή της εφαρμογής του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ σε περίπτωση που μια Τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στην Κύπρο προκαλούσε τη σε βάρος της Τουρκίας επέμβαση της ΕΣΣΔ.
Η επιστολή αυτή είχε καταλυτική επίδραση στο Τουρκικό κατεστημένο, αφού αντελήφθησαν ότι το ΝΑΤΟ τους προστάτευε μόνο όταν και όσο ήθελαν οι Αμερικανοί. Απετέλεσε την αιτία που οι Τούρκοι άρχισαν, ήδη από το 1964, να επανεξετάζουν το θέμα των επιλογών συμμάχων(έχω 9 παραδείγματα ,ενώ 3 μόνιμοι αντιπρόσωποι στο ΝΑΤΟ της Τουρκίας άφηναν περίεργες 'αιχμές' για προσεχή τους βήματα.... Ο Ετσεβίτ, πρωθυπουργός του ΑΤΤΙΛΑ, ήταν τότε γενικός γραμματέας του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, του οποίου ηγείτο ο Ινονού. Βίωσε το σοκ και την αναστάτωση που προκάλεσε αυτό το γράμμα και η εμπειρία αυτή είχε επίπτωση στον τρόπο που χειρίστηκε τους Αμερικανούς το καλοκαίρι του 1974.
Η Τουρκία αντέδρασε κατ' αρχήν με τον περιορισμό των Αμερικανικών δραστηριοτήτων στο έδαφός της και ιδίως με την απαγόρευση των κατασκοπευτικών πτήσεων σε βάρος της ΕΣΣΔ που ξεκινούσαν από δικό της αεροδρόμιο.(Ωσ γνωστό ο Γκάρυ Πάουερς, στην τελευταία του αποστολήτου με το U-2 που πετούσε καταρρίφθηκε μαζί με το MiG19 του Σαφρόνωφ ενώ το MiG προσπαθούσε να τον πλησιάσει αλλά δυσκολεύονταν να φτάσει στο ύψος του.Κάποια στιγμή, όταν μπήκαν στο φάκελο των αντιαεροπορικών πυραύλων, οι Σοβιετικοί πυροβολητές εξαπέλυσαν ομοβροντία και χτύπησαν και τα δύο αεροπλάνα. Και το Aμερικάνικο και το δικό τους.(το MiG-19 του Ρώσου συναδέλφου του Σεργκέι Σαφρόνωφ,)
Μετά την επιβολή του εμπάργου όπλων, κάθε Αμερικανική δραστηριότητα έπαψε, κι έτσι οι ΗΠΑ έχασαν το ένα τους παρατηρητήριο προς την ΕΣΣΔ. Θα έχαναν και το δεύτερο, στο Ιράν, μερικά χρόνια αργότερα, με την πτώση του Σάχη και την απαράδεκτη στάση του αδύναμου Κάρτερ ,αλλά και από τις μη-στοχευμένες τοποθετήσεις του αείμνηστου τότε συμβούλου εθνικής ασφαλείας Ζμπιγκνίου Μπρεζίνσκι.
Επιπλέον η Τουρκία ενέδωσε στην επίθεση φιλίας, την οποία είχε αρχίσει από χρόνια, επί Χρουτσώφ η Μόσχα , και δέχτηκε την οικονομική βοήθεια της ΕΣΣΔ(και μετέπειτα επί Μπρέζνιεφ-Κοσίγκιν-Ποντγκόρνι). Τα επόμενα χρόνια η Τουρκία ήταν η χώρα που ελάμβανε τη μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια από την τότε ΕΣΣΔ από όλες τις εκτός του Συμφώνου της Βαρσοβίας χώρες. Η οικονομική συνεργασία τυπικά ξεκίνησε το 1967 με συμφωνία που προέβλεπε την παροχή οικονομικής βοήθειας και τεχνογωσίας για 6 μεγάλα projects, περιλαμβανομένου ενός διυληστηρίου και μιας μονάδας αλουμινίου, που μας θυμίζουν τα σημερινά πρότζεκτ με την πυρηνική ενέργεια στο Ακουγιού καθώς και τον Τουρκο-Ρωσικό αγωγό φυσικού αερίου. Οι Σοβιετικοί συνέχισαν να παρέχουν τη βοήθεια αυτή ακόμη και επί Τουρκικών κυβερνήσεων με αντι-κομμουνιστική ρητορική.Ακόμα καιόταν ήταν σε ακραίοπλαίσιοη Τουρκική ανττισοβιετικό πολιτική (πχ σχέδια "προβιές/COUNTERINSURGENCY", η Μόσχα απτόητη συνέδραμε στην Άγκυρα.(έχω σύνολο αρχείων πάνω σε αυτά)
Το ακραίο σημείο της Τουρκικής αυθάδειας προς τις ΗΠΑ σημειώθηκε το 1973, στη διάρκεια του πολέμου του Γιομ Κιππούρ. Η Τουρκία, όχι μόνο έκλεισε τον εναέριο χώρο της στα Αμερικανικά αεροπλάνα που μετέφεραν βοήθεια στο Ισραήλ, κάτι που άλλωστε έπραξαν όλες οι χώρες της Μεσογείου και της Ευρώπης, αλλά πήγε ένα βήμα παραπέρα. Άνοιξε τον εναέριο χώρο της στα Σοβιετικά αεροσκάφη που μετέφεραν βοήθεια στους Άραβες! Σε αυτόν τον υψηλής ένταση πόλεμο η Συρία εξαντλησε δύο φορές το απόθεμα των αντιαεροπορικών της πυραύλων. Όμως και λόγω της συνεργασίας της Τουρκίας, οι Σοβιετικοι τους ανεφοδίασαν κι έτσι μπόρεσαν να συνεχίσουν να μάχονται προκαλώντας βαρύτατες απώλειες στην Ισραηλινή αεροπορία.
Έτσι λοιπόν, τα φαινόμενα που παρατηρούμε σήμερα δεν προέκυψαν ξαφνικά από το πουθενά. Οι Αμερικανικές παρεμβάσεις το 1964, το 1967, η shuttle diplomacy του Σίσκο το 1974 και η στη συνέχεια επιβολή του εμπαργκο όπλων στην Τουρκία το 1975-1976 (παρά την αντίθετη γνώμη του Κίσσιγκερ πρέπει να πούμε,- που σημαίνει ότι ο Χένρυ δεν ήταν παντοδύναμος- όπως λέγεται συνήθως) οδήγησαν τους Τούρκους στο να θεωρήσουν ότι οι ΗΠΑ, κάτω από την επιρροή της εκεί Ελληνικής κοινότητας(που τότε ήταν πολλή ισχυρή), παρεμποδίζουν την Τουρκία στο να ασκήσει πολιτική σε κορυφαία θέματα που άπτονται της εθνικής της ασφάλειας.
Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, έχτισαν την πολεμική τους βιομηχανία σε εκπληκτικό βαθμό,, έλαβαν μέτρα για την ενεργειακή τους αυτάρκεια και φρόντισαν για την παρουσία τους σε μέρη του πλανήτη που άλλοι είχαν παραβλέψει.(Κατάρ-Σομαλία-Σουδάν-Ανατολική Μεσόγειο) Αυτά δεν θα πρέπει να τα συνδέσουμε μόνο με το πρόσωπο του Ερντογάν. Ο Ερντογκάν βρήκε προετοιμασμένο έδαφος, βρήκε έτοιμη εθνική στρατηγική. και την διευρύνει Η οποία στρατγική θα συνεχίσει ακόμα και όταν αυτός εκλείψει από την ζωή .
Ο στρατηγός Σαϋγκούν έβαλε το πρόβλημα στη σωστή του βάση. Το θέμα δεν είναι στα S400 ή στα F-35, αλλά στο ότι οι ΗΠΑ αποτελούν εμπόδιο στο να εκπληρώσει η Τουρκία τις μεγαλοιδεατικές,αναθεωρητικές φιλοδοξίες της.
*Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Η Τουρκία αντέδρασε κατ' αρχήν με τον περιορισμό των Αμερικανικών δραστηριοτήτων στο έδαφός της και ιδίως με την απαγόρευση των κατασκοπευτικών πτήσεων σε βάρος της ΕΣΣΔ που ξεκινούσαν από δικό της αεροδρόμιο.(Ωσ γνωστό ο Γκάρυ Πάουερς, στην τελευταία του αποστολήτου με το U-2 που πετούσε καταρρίφθηκε μαζί με το MiG19 του Σαφρόνωφ ενώ το MiG προσπαθούσε να τον πλησιάσει αλλά δυσκολεύονταν να φτάσει στο ύψος του.Κάποια στιγμή, όταν μπήκαν στο φάκελο των αντιαεροπορικών πυραύλων, οι Σοβιετικοί πυροβολητές εξαπέλυσαν ομοβροντία και χτύπησαν και τα δύο αεροπλάνα. Και το Aμερικάνικο και το δικό τους.(το MiG-19 του Ρώσου συναδέλφου του Σεργκέι Σαφρόνωφ,)
Μετά την επιβολή του εμπάργου όπλων, κάθε Αμερικανική δραστηριότητα έπαψε, κι έτσι οι ΗΠΑ έχασαν το ένα τους παρατηρητήριο προς την ΕΣΣΔ. Θα έχαναν και το δεύτερο, στο Ιράν, μερικά χρόνια αργότερα, με την πτώση του Σάχη και την απαράδεκτη στάση του αδύναμου Κάρτερ ,αλλά και από τις μη-στοχευμένες τοποθετήσεις του αείμνηστου τότε συμβούλου εθνικής ασφαλείας Ζμπιγκνίου Μπρεζίνσκι.
Επιπλέον η Τουρκία ενέδωσε στην επίθεση φιλίας, την οποία είχε αρχίσει από χρόνια, επί Χρουτσώφ η Μόσχα , και δέχτηκε την οικονομική βοήθεια της ΕΣΣΔ(και μετέπειτα επί Μπρέζνιεφ-Κοσίγκιν-Ποντγκόρνι). Τα επόμενα χρόνια η Τουρκία ήταν η χώρα που ελάμβανε τη μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια από την τότε ΕΣΣΔ από όλες τις εκτός του Συμφώνου της Βαρσοβίας χώρες. Η οικονομική συνεργασία τυπικά ξεκίνησε το 1967 με συμφωνία που προέβλεπε την παροχή οικονομικής βοήθειας και τεχνογωσίας για 6 μεγάλα projects, περιλαμβανομένου ενός διυληστηρίου και μιας μονάδας αλουμινίου, που μας θυμίζουν τα σημερινά πρότζεκτ με την πυρηνική ενέργεια στο Ακουγιού καθώς και τον Τουρκο-Ρωσικό αγωγό φυσικού αερίου. Οι Σοβιετικοί συνέχισαν να παρέχουν τη βοήθεια αυτή ακόμη και επί Τουρκικών κυβερνήσεων με αντι-κομμουνιστική ρητορική.Ακόμα καιόταν ήταν σε ακραίοπλαίσιοη Τουρκική ανττισοβιετικό πολιτική (πχ σχέδια "προβιές/COUNTERINSURGENCY", η Μόσχα απτόητη συνέδραμε στην Άγκυρα.(έχω σύνολο αρχείων πάνω σε αυτά)
Το ακραίο σημείο της Τουρκικής αυθάδειας προς τις ΗΠΑ σημειώθηκε το 1973, στη διάρκεια του πολέμου του Γιομ Κιππούρ. Η Τουρκία, όχι μόνο έκλεισε τον εναέριο χώρο της στα Αμερικανικά αεροπλάνα που μετέφεραν βοήθεια στο Ισραήλ, κάτι που άλλωστε έπραξαν όλες οι χώρες της Μεσογείου και της Ευρώπης, αλλά πήγε ένα βήμα παραπέρα. Άνοιξε τον εναέριο χώρο της στα Σοβιετικά αεροσκάφη που μετέφεραν βοήθεια στους Άραβες! Σε αυτόν τον υψηλής ένταση πόλεμο η Συρία εξαντλησε δύο φορές το απόθεμα των αντιαεροπορικών της πυραύλων. Όμως και λόγω της συνεργασίας της Τουρκίας, οι Σοβιετικοι τους ανεφοδίασαν κι έτσι μπόρεσαν να συνεχίσουν να μάχονται προκαλώντας βαρύτατες απώλειες στην Ισραηλινή αεροπορία.
Έτσι λοιπόν, τα φαινόμενα που παρατηρούμε σήμερα δεν προέκυψαν ξαφνικά από το πουθενά. Οι Αμερικανικές παρεμβάσεις το 1964, το 1967, η shuttle diplomacy του Σίσκο το 1974 και η στη συνέχεια επιβολή του εμπαργκο όπλων στην Τουρκία το 1975-1976 (παρά την αντίθετη γνώμη του Κίσσιγκερ πρέπει να πούμε,- που σημαίνει ότι ο Χένρυ δεν ήταν παντοδύναμος- όπως λέγεται συνήθως) οδήγησαν τους Τούρκους στο να θεωρήσουν ότι οι ΗΠΑ, κάτω από την επιρροή της εκεί Ελληνικής κοινότητας(που τότε ήταν πολλή ισχυρή), παρεμποδίζουν την Τουρκία στο να ασκήσει πολιτική σε κορυφαία θέματα που άπτονται της εθνικής της ασφάλειας.
Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, έχτισαν την πολεμική τους βιομηχανία σε εκπληκτικό βαθμό,, έλαβαν μέτρα για την ενεργειακή τους αυτάρκεια και φρόντισαν για την παρουσία τους σε μέρη του πλανήτη που άλλοι είχαν παραβλέψει.(Κατάρ-Σομαλία-Σουδάν-Ανατολική Μεσόγειο) Αυτά δεν θα πρέπει να τα συνδέσουμε μόνο με το πρόσωπο του Ερντογάν. Ο Ερντογκάν βρήκε προετοιμασμένο έδαφος, βρήκε έτοιμη εθνική στρατηγική. και την διευρύνει Η οποία στρατγική θα συνεχίσει ακόμα και όταν αυτός εκλείψει από την ζωή .
Ο στρατηγός Σαϋγκούν έβαλε το πρόβλημα στη σωστή του βάση. Το θέμα δεν είναι στα S400 ή στα F-35, αλλά στο ότι οι ΗΠΑ αποτελούν εμπόδιο στο να εκπληρώσει η Τουρκία τις μεγαλοιδεατικές,αναθεωρητικές φιλοδοξίες της.
*Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου