Αλέξανδρος Θ. Δρίβας*
Όπως τα μέσα πρέπει να διαχωρίζονται από τους στόχους, έτσι πρέπει να διαχωρίζονται οι τακτικές από την στρατηγική. Στο τέλος, και τα δύο, μας βοηθούν στο να διακρίνουμε την μικρή, από τη μεγάλη εικόνα. Αυτό ισχύει στα ζητήματα που αφορούν τη διεθνή πολιτική, τη στρατηγική, τη διπλωματία. Η μεγάλη εικόνα είναι αυτή που σκιαγραφεί το μέλλον.
Στο Ελσίνκι χθες, έλαβε χώρα μια ιστορική συνάντηση. Γιατί ήταν ιστορική; Γιατί για πρώτη φορά στα χρονικά δύο ηγέτες των δύο ισχυρότερων στρατιωτικά χωρών, συμφωνούν πως οι αμερικανο-ρωσικές σχέσεις με όλα τους τα προβλήματα, επιδέχονται βελτίωσης για χάρη και των δύο χωρών. Ότι η εξωτερική πολιτική αναμείχθηκε άμεσα με την εσωτερική πολιτική δια στόματος Τραμπ, δεν πρέπει να μας «σοκάρει». Εδώ και 2 έτη οι αμερικανορωσικές σχέσεις ολισθαίνουν σε επικίνδυνο βαθμό λόγω ενός ζητήματος που περιγράφεται ως Russiangate και αφορά πιθανή ανάμειξη της Ρωσίας στις εκλογές των ΗΠΑ τον Νοέμβριο του 2016.
Μεγάλο μέρος των ακαδημαϊκών, των πολιτικών και των συμβούλων εθνικής ασφάλειας του κόσμου, δε λέει να αφήσει την αγαπημένη συνήθεια και να κοιτά ως μέθοδο ανάλυσης τον προβλέψιμο και εν πολλοίς βαρετό, ψυχροπολεμικό κόσμο.Στις ΗΠΑ η Ρωσία έχει πάψει εδώ και καιρό να συλλαμβάνεται ως μια χώρα που έχει ανταγωνιστικά συμφέροντα με τις ΗΠΑ σε πολλούς τομείς αλλά και συμπληρωματικά σε άλλους, όπως τόσες χώρες (Κίνα, Ινδία, Γερμανία, κτλ). Έχει γίνει «ιδεολογία», έχει γίνει «φοβία».
Στις διεθνείς σχέσεις ο συναισθηματισμός πρέπει να παίζει τον μικρότερο δυνατό ρόλο. Η Ρωσία δεν θα γίνει ποτέ Αμερική. Κάθε δύναμη έχει εγγενείς περιορισμούς και μαθηματικά όρια στα οποία μπορεί να φτάσει η ισχύς της.
Μια σειρά από ζητήματα που καλύπτουν σχεδόν τα 2/3 του πλανήτη, εκκρεμούν. Η Ουάσινγκτον και η Μόσχα μπορούν να κάνουν τον κόσμο περισσότερο ή λιγότερο ασφαλή.
Ποιο είναι το όφελος του πλανήτη; Μάλλον δεν είναι και τόσο αυτονόητη τελικά η απάντηση σε αυτό το ερώτημα το οποίο μάλλον – και αυτό - δεν είναι και τόσο ρητορικό. Ανατολική Ευρώπη, ρωσογερμανικές σχέσεις, Βαλκάνια, Κορεατική Χερσόνησος, Ουκρανία, Κεντρική Ασία, ρωσοσινικές σχέσεις κ.α, αποτελούν ζητήματα που θα κρίνουν το κατά πόσο θα είναι ειρηνικός ο κόσμος μας τα επόμενα χρόνια. Η επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, θεωρήθηκε λανθασμένη, πολύ καιρό πριν ο Τραμπ αναλάβει πρόεδρος των ΗΠΑ. Η σημερινή Ρωσία, δεν είναι ΕΣΣΔ. Ο σημερινός κόσμος έχει για τις ΗΠΑ πολύ μεγαλύτερες απειλές από τη Ρωσία. Η Κίνα είναι η δύναμη η οποία επωφελείται από την κατατριβή ΗΠΑ και Ρωσίας. Οι συντελεστές ισχύος και η τάση αυτών, δείχνουν ότι η Κίνα θα είναι η χώρα που θα έχει τα προσόντα να αναθεωρήσει το διεθνές status quo.
Πέραν από φωνές και ακρότητες, «σοκ» και «ταμπού» των όσων είπε δημόσια ο Τραμπ για το ζήτημα που βλάπτει τις αμερικανορωσικές σχέσεις, η μεγάλη εικόνα για τις αμερικανορωσικές σχέσεις στο μέλλον, μας λέει ότι θα βελτιωθούν. Ο κόσμος έχει πλέον πολυπολική δομή και δεν μπορούν οι μεγάλες δυνάμεις να αναλώνουν ισχύ και χρόνο σε «σκυλοκαυγάδες» διμερούς τύπου. Η αλήθεια ειπώθηκε από τον Τραμπ τις προηγούμενες μέρες, πριν τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ. Ότι με τον Πούτιν τα πράγματα είναι πιο εύκολα γι’αυτόν από ό,τι θα ήταν στο ΝΑΤΟ. Ο λόγος; Οι διμερείς σχέσεις είναι πιο εύκολες στη διαχείρισή τους, ειδικά όταν πλαισιώνονται από πυρηνική αποτροπή. Δυσκολότερες είναι οι σχέσεις μεταξύ «άσπονδων εταίρων». Στο ΝΑΤΟ υπάρχει πρόβλημα συνοχής και στοχοθεσίας και ορθώς οι ΗΠΑ το έχουν διαπιστώσει και το τονίζουν. Ας δουν λοιπόν ποιές είναι οι σχέσεις ΗΠΑ-Γερμανίας εδώ και καιρό, χωρίς να υπάρχει κάποιο Germangate.Το ανήκειν σε κοινές θεσμικές δομές όπως Ε.Ε και ΝΑΤΟ, δε λέει πολλά στο σύγχρονο διεθνές σύστημα.
Η διαχείριση των διεθνών υποθέσεων θα γίνεται όλο και πιο πολύ μεσαιωνικού τύπου, όπου η έμμεση προσέγγιση στη στρατηγική, θα αναδεικνύει νικητές και ηττημένους. Η άμεση προσέγγιση χάνει έδαφος όσο περνά ο καιρός. Η μόνη φωνή που αξίζει να κρατήσουμε στα αυτιά μας σαν απόηχο του Ελσίνκι, έρχεται πολύ πιο πριν ως αντίλαλος και είναι αυτή του Χένρυ Κίσινγκερ ο οποίος έχει μιλήσει εδώ και αρκετό καιρό για τη σημασία καλών σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας.
*Διεθνολόγος -Συντονιστής του Τομέα Ευρασίας & Νοτιοανατολικής Ευρώπης – Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων
Δημοσίευση σχολίου