Με αφορμή την επίσκεψη του Πρωθυπουργού της χώρας Αλέξη Τσίπρα στην Σμύρνη και την έντονη πολιτική και διπλωματική δραστηριότητα που αναπτύσσεται αυτές τις μέρες ,είναι ορθό και σκόπιμο να αναφερθούμε στην ανάλυση των σχέσεων Ελλάδας και Τουρκίας.
Του Παύλου Χρήστου*
Η οποιαδήποτε ανάλυση των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας πρέπει να έχει οξύτατη αίσθηση της ιστορικότητας, της διαλεκτικής της και των αντιφάσεων της. Η απελευθερωτική δύναμη της ανάμνησης δεν καλείται εδώ να αποσπάσει το παρόν από την εξουσία του παρελθόντος, ούτε να εξοφλήσει ένα χρέος του παρόντος προς το παρελθόν.
Βέβαια η Εθνική Στρατηγική, όπου και όταν υπάρχει, στηρίζεται κύρια στη διαφυλαγμένη κοινωνική εμπειρία και ιστορική Μνήμη.
Η σχέση μας με το παρελθόν και η μετάδοση της μνήμης αποκτούν κεντρική σημασία τη στιγμή του Κινδύνου. Η μετάδοση της μνήμης γίνεται ένα πεδίο μάχης, όπου αναπτύσσεται μία “επαναστατική κατάσταση στην πάλη για την απελευθέρωση του καταπιεσμένου παρελθόντος”. Η απελευθέρωση αυτή γίνεται πάντα προς την κατεύθυνση του μελλοντικού κόσμου. “Δεν υπάρχει μνήμη παρά στην κατεύθυνση του κόσμου που έρχεται”. Η Εθνική Στρατηγική παράγεται μέσα από την αντιπαράθεση αυτού που υπάρχει, με εκείνο που το ίδιο βεβαιώνει ότι είναι και την αντίφαση μεταξύ υπαρκτού και της δυνατότητάς του.
Η αποσύνδεση του ορίζοντα προσδοκιών από το δυναμικό της παραδεδομένης εμπειρίας επιτρέπει κατ’ αρχήν, την ανάδυση-θέση μιας νέας εποχής και έτσι το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον αλλάζουν κατά τρόπο ιδιαίτερο. Υπό την πίεση προβλημάτων του παρελθόντος και του μέλλοντος, ένα Παρόν καλείται να δράσει κατά τρόπο ιστορικά υπεύθυνο, χωρίς να έχει γίνει εντελώς μεταβατικό λαμβάνοντας υπ’ όψη τις ανοικτές εναλλακτικές δυνατότητες του μέλλοντος. Η αξονική σχέση και διασύνδεση του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος, χωρίς πολλαπλασιαζόμενες αλληλοπιέσεις με κατεύθυνση και προσανατολισμό στην κινητοποίηση, εντάσσει το παρόν στη ‘’φυσική’’ του διάσταση και το αποδεσμεύει από το επικοινωνιακό πλέγμα μιας εν δυνάμει επικίνδυνης ‘’αλληλεγγύης’’ και από το πνεύμα του "παρελθοντικού και μελλοντικού" παρόντος.
Η Ελευθερία αποτελεί ουσιώδη ιδιότητα της Εθνικής Στρατηγικής, η οποία επιβεβαιώνεται ως απολύτως ανεξάρτητη μέσω της ελευθερίας της και επομένως η εθνική στρατηγική αποτελεί θεμέλιο της ύπαρξής της χάρη της ελευθερίας της. Αυτή η πρόσβαση στην αυτονομία παρακινεί την Κοινωνία-Έθνος, να αναπτύξει την εποπτεία της ίδιας του της δραστηριότητας και η άσκηση αυτής της ελευθερίας της επιτρέπει να υπάρχει.
Αυτό που απαιτείται ως συνθήκη ύπαρξης της αυτοσυνείδησης της εθνικής στρατηγικής, είναι η έκκληση για ελεύθερη δράση.
Εξάλλου, “ελεύθερος είναι αυτός που θέλει να καταστήσει ελεύθερο οτιδήποτε τον περιβάλλει”.
Η ενότητα του Όλου και του μέρους στις διακρατικές σχέσεις ‘‘εν δυνάμει’’ αντιπάλων ή τουλάχιστον κρατών με ‘’ανοιχτές’’ διαφορές και αντιπαραθέσεις είναι κατεξοχήν ιστορικό και πολιτικό θέμα. Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις παρατηρούμε διαχρονικά μια ασυνέχεια και αμφίπλευρες εναλλαγές, που δεν εξυπηρετούσαν κανένα ουσιαστικό στόχο. Αυτός ο κατακερματισμός της ενότητας, του Όλου και του μέρους οφείλεται κύρια στη μη ωρίμανση ή στην διαφορετική ανάπτυξη των πολιτικών τους συστημάτων. Έτσι το Απλό δεν υπήρξε πάντα ούτε κυρίαρχος προσανατολισμός, ούτε κυρίαρχη αντίληψη ως βάση και αρχή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα στις περιόδους αυξημένης έντασης όπου και οι δύο αποστέλλουν πολλαπλά και ενίοτε αντιφατικά ‘’μηνύματα’’.
Η Ωφέλεια της Ελλάδας και της Τουρκίας από την σύγκρουση που υπάρχει μεταξύ τους εξαρτάται από την αξία που η κάθε πλευρά δίνει στο απειλούμενο ή προς κατάκτηση αγαθό. Αυτή η αξία καθορίζεται από την εκάστοτε αλλά και τελική ανάγκη για ισχύ των δύο πλευρών. Αλλά οι δυο αντίπαλοι πόσο καλά γνωρίζουν πραγματικά την ανάγκη και την ισχύ τους, και την ανάγκη και την ισχύ του αντιπάλου. Και οι δυο δεν έχουν πλήρη πληροφόρηση για τα σχέδια του παγκοσμίου συστήματος για την περιοχή.
Δεν γνωρίζουν αν η ανάγκη και η ισχύ τους θα μεταβληθούν σε σχέση με τον αντίπαλο. Αυτή η πληροφόρηση μπορεί να μεταθέσει ή να επισπεύσει μια σύγκρουση, αφού ο σημερινά ισχυρότερος και ευρισκόμενος σε μικρότερη ανάγκη, δεν θέλει να βρεθεί στο μέλλον σε μειονεκτική κατάσταση και θέση. Το παγκόσμιο σύστημα οδηγεί στη λογική της σύγκλισης συμφερόντων που βασίζεται στην ανάγκη εξισορρόπησης μιας κοινής απειλής(;) και στην εξισορρόπηση μιας ανερχόμενης δύναμης.
Οι ασύμμετρες κοινές συμμαχικές σχέσεις επιδεινώνουν την κατάσταση ανασφάλειας και αβεβαιότητας, παρέχοντας απλά ασφαλιστικές δικλείδες που καθησυχάζουν τις δυο πλευρές για το μέλλον τους.
Εδώ είναι φανερό ότι η σύγκρουση εξελίσσεται σε ένα παίγνιο, γεμάτο μπλόφες, στρατηγικές παραπλάνησης και ψεύδους αλλά και πραγματικές στρατηγικές απειλών, άμυνας, επίθεσης και σε αμοιβαίες προσπάθειες ακύρωσης ισχύος και προσωρινού συμβιβασμού. Ποιος όμως έχει τα χειρότερα χαρτιά και αναγκάζεται να μπλοφάρει, αφού αν περιμένει την κίνηση του αντιπάλου, θα χάσει οπωσδήποτε; Ποια αξία έχει η μπλόφα, όταν ο αντίπαλος έχει καλλίτερα χαρτιά;
Εκτιμούμε ότι η Τουρκία έχει μέτρια χαρτιά και παίζοντας με λανθασμένη στρατηγική, μπλοφάρει συνεχώς.
Πρόκειται για μια αδιέξοδη στρατηγική μπλόφας, που την ακολουθεί επειδή πιστεύει ότι η Ελλάδα θα αποσύρεται από όλες τις παρτίδες. Εφόσον η Ελλάδα δεν αποφασίσει να διεκδικήσει τα πραγματικά και νόμιμα δικαιώματά της, η Τουρκία-χωρίς κόστος-θα συνεχίσει να ακολουθεί την ίδια στρατηγική, μέχρι να επιτύχει κάποιες από τις διεκδικήσεις της. Προκύπτει αβίαστα ότι, για να αλλάξει αυτός ο φαύλος κύκλος πρέπει να εγείρουμε και εμείς τις νόμιμες διεκδικήσεις μας. Τότε μόνο η Τουρκία προ του κινδύνου να χάσει, θα λογικευτεί. Η στρατηγική αυτή είναι υποχρεωτική, επειδή τελικά ο καθένας παίρνει την απόφαση που είναι η καλλίτερη γι’ αυτόν, δεδομένων των επιδιώξεών του και των αποφάσεων των άλλων. Και βέβαια στα πολύπλοκα παίγνια οι αντιδράσεις των παικτών δεν μπορούν να περιγραφούν από την «ισορροπία».
*O Παύλος Χρήστου είναι Γενικός Γραμματέας του Ελληνορωσικού Συνδέσμου.
πηγή
Δημοσίευση σχολίου