Όταν η δημοκρατική εξέγερση στη Τυνησία κατάφερε με επιτυχία να εκδιώξει το παλαιό καθεστώς, ο κόσμος αντέδρασε με έκπληξη. Δημοκρατία «εκ των κάτω» στον αραβικό κόσμο; Μετά την πτώση του επί 30 χρόνια καθεστώτος του Χόσνι Μουμπάρακ στην Αίγυπτο, την καρδιά της Μέσης Ανατολής, η έκπληξη έγινε βεβαιότητα. Η Μέση Ανατολή ξύπνησε και άρχισε να μπαίνει στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο του 21ου αιώνα.
Μέχρι σήμερα, η περιοχή (με εξαίρεση το Ισραήλ και τη Τουρκία) είχε λίγο - πολύ χάσει την κοσμοϊστορική διαδικασία του παγκόσμιου εκσυγχρονισμού. Το εάν το δημοκρατικό ξύπνημα του αραβικού και του ευρύτερου ισλαμικού κόσμου θα ευδοκιμήσει ή θα παράγει αλλαγή μόνο στην κορυφή των αυταρχικών καθεστώτων δεν είναι ξεκάθαρο. Οι λαϊκές εκρήξεις φυσικά θα συνεχιστούν. Στην πραγματικότητα καμία χώρα στην περιοχή δεν θα την αποφύγει, αν και το πότε και πού θα ξεσπάσει η επόμενη εξέγερση είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Ιράν, Συρία και Σαουδική Αραβία είναι όλες υποψήφιες, με τη τελευταία πιθανών να παρουσιάζει τις περισσότερες δυσκολίες.
Το Ισραήλ, επίσης, καλά θα κάνει να είναι προετοιμασμένο για τις κοσμοϊστορικές αλλαγές στην περιοχή και να προσπαθήσει να επιτύχει μία ειρηνευτική συμφωνία με τους Παλαιστινίους και τη Συρία όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Δεν υπάρχουν, ωστόσο, πολλές ενδείξεις ότι η κυβέρνηση του Ισραήλ έχει το όραμα που χρειάζεται για να φέρει σε πέρας μία τέτοια αποστολή. Τα προβλήματα είναι τα ίδια σχεδόν παντού (με εξαίρεση το Ισραήλ και τη Τουρκία): πολιτική καταπίεση, οικονομική υπανάπτυξη, υπερβολική φτώχεια (εκτός από τα μικρότερα πετρελαιοπαραγωγά κράτη), έλλειψη παιδείας, υψηλή ανεργία και τεράστιες δημογραφικές πιέσεις εξαιτίας του πολύ νέου και γοργά αναπτυσσόμενου πληθυσμού. Ήταν θέμα χρόνου μέχρι αυτή η μπαρουταποθήκη να ανατιναχθεί. Το φιτίλι ήταν οι νέες τεχνολογίες επικοινωνίας του διαδικτύου και της δορυφορικής τηλεόρασης, όπως το Al Jazeera.
Πράγματι, μία ιστορική ειρωνεία είναι ότι δεν ήταν η σκληρή ισχύς των Ηνωμένων Πολιτειών - όπως στο Ιράκ για παράδειγμα - που προήγαγε αυτή τη δημοκρατική επανάσταση, αλλά η ήπια ισχύς τους - το Facebook και το Twitter - η οποία «δαιμονοποιήθηκε» από τον πρώην πρόεδρο Τζορτζ Μπους και τους «νεοσυντηρητικούς» συμβούλους του. Η Σίλικον Βάλεϊ, όπως φαίνεται, έχει μεγαλύτερη ισχύ από το Πεντάγωνο. Αυτά τα τεχνολογικά εργαλεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες έγιναν τα όργανα της εξέγερσης της νεολαίας για ελευθερία και δημοκρατία στον αραβικό - ιρανικό κόσμο. Και, παρότι πολλά πράγματα στη Μέση Ανατολή βρίσκονται σε έλλειψη, αυτό δεν ισχύει για τον αριθμό των απελπισμένων νέων ανθρώπων που θα συνεχίσει να μεγαλώνει. Στην πραγματικότητα ό, τι ομοιότητα και να υπάρχει μεταξύ των γεγονότων στην πλατεία Ταχρίρ και του Μαΐου του 1968 στο Παρίσι και της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου το 1989, είναι πρόωρο να διακηρύσσουμε ότι η ελευθερία επικράτησε.
Το αν αυτό θα συμβεί εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πώς θα αντιδράσει στο εξής η Δύση. Οικονομική βοήθεια, το άνοιγμα των ευρωπαϊκών και των αμερικανικών αγορών, τα στρατηγικά ενεργειακά σχέδια, οι νομικές και συνταγματικές συμβουλές και η συνεργασία μεταξύ των πανεπιστημίων είναι μεταξύ των μέσων που η Δύση θα πρέπει να παρέχει στη Μέση Ανατολή, εάν θέλει να συμβάλει στην επιτυχία της δημοκρατικής αλλαγής. Αν αυτή η προσπάθεια αποτύχει, το αποτέλεσμα θα είναι η ριζοσπαστικοποίηση της περιοχής. Δεν θα υπάρξει επιστροφή στο «status quo ante». Το τζίνι έχει βγει από το λυχνάρι.
Ο κ. Γιόσκα Φίσερ ήταν υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας το διάστημα 1998-2005 και ιστορικός ηγέτης του Κόμματος των Πρασίνων επί 20 χρόνια.
ΤΟ ΒΗΜΑ
Δημοσίευση σχολίου