Του Σώζοντα Α. ΛΕΒΕΝΤΟΠΟΥΛΟΥ
Πολλές φορές τις τελευταίες δεκαετίες γίνονται συζητήσεις για το κόστος της άμυνας, συνήθως με απευθείας αναγωγές του τύπου «τόσα F-16 αντιστοιχούν σε τόσα νοσοκομεία», κ.λπ. Ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος -ήδη στο δεύτερο έτους του- κατέδειξε όχι μόνο την αναγκαιότητα διατήρησης ικανής αποτρεπτικής ικανότητας, αλλά και την αναγκαιότητα μεγάλου αποθέματος πυρομαχικών. Η αποτρεπτική ικανότητα είναι επί της ουσίας η βασική αποστολή των ενόπλων δυνάμεων ανά τον κόσμο. Η καλλιέργεια δηλαδή της πεποίθησης στον αντίπαλο, ότι υπάρχει ή θα υπάρξει «τίμημα» για κάθε του ενέργεια.
Μια άλλη διαπίστωση είναι ότι τα τελευταία χρόνια, το κόστος «κύκλου ζωής» των περισσότερων οπλικών συστημάτων, είτε αυτά είναι αεροσκάφη, είτε πλοία, είτε συστήματα ξηράς, έχει εκτοξευτεί. Επιγραμματικά, το κόστος «κύκλου ζωής», αφορά σε μια γενική (αλλά στοιχειοθετημένη) εκτίμηση του κόστους έρευνας και ανάπτυξης, κατασκευής (ή αγοράς), συντήρησης, εκπαίδευσης και εκσυγχρονισμού κ.λπ.
Για το F-35 για παράδειγμα, εκτιμήσεις εκτοξεύουν το κόστος κύκλου ζωής σε άνω του 1 τρις δολαρίων (φυσικά για το σύνολο των 3.000+ αεροσκαφών, και για υπηρεσία περίπου 35 χρόνια, συμπεριλαμβανομένου του κόστους υποχρεωτικού εκσυγχρονισμού). Η αύξηση του κόστους δε επεκτείνεται και στα όπλα, με έναν RIM-174 (SM-6) να κοστίζει άνω των 4 εκατ. δολ. σύμφωνα με ανοικτές πηγές ή έναν AIM-120D να κοστίζει άνω του 1 εκατ. δολ.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία όμως έφερε στο προσκήνιο και «ευτελή» όπλα, όπως τα περιφερόμενα πυρομαχικά (loitering munition), με το πλέον αναγνωρίσιμο (και χρησιμοποιούμενο αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία) να είναι το Shahed 136 (Geran-2 σε ρωσική υπηρεσία), του οποίου το κόστος, σύμφωνα με ανοικτές πηγές, δεν ξεπερνά τα 50.000 δολάρια. Αναπόφευκτα, η διαφορά κόστους μεταξύ ενός Shahed 136/Geran-2 και του πυραύλου που χρησιμοποιείται για την κατάρριψή του έχει οδηγήσει σε μια «αναζωπύρωση» των συγκρίσεων κόστους, σε μια παραλλαγή των αρχικών σχετικών συζητήσεων.
Σημειώνουμε διευκρινιστικά, ότι το αντιαεροπορικό σύστημα NASAMS -ένα από τα πολλά συστήματα αεράμυνας που έχουν δοθεί στην Ουκρανία- χρησιμοποιεί εκδόσεις του πυραύλου ΑΙΜ-120, ενώ μπορεί να χρησιμοποιήσει και τον ευρωπαϊκό IRIS-T, κόστους περίπου 380.000 ευρώ, με μικρότερες όμως δυνατότητες από τον AIM-120).
Η σχετική συζήτηση δε, έχει ξεκινήσει μια δεκαετία νωρίτερα, όταν η Ισραηλινή Αεροπορία χρησιμοποίησε ένα ζεύγος μαχητικών F-16 για να αναχαιτίσει άγνωστου τύπου μη-επανδρωμένα αεροσκάφη. Πιο πρόσφατα, μια αντίστοιχη συζήτηση πυροδοτήθηκε από τη χρησιμοποίηση ενός (τουλάχιστον) μαχητικού F-22, το οποίο χρησιμοποίησε έναν πύραυλο AIM-9X (μικρού βεληνεκούς) για να καταρρίψει ένα (κατασκοπευτικό;) μπαλόνι πάνω από τις μεσοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ, και το οποίο είχε εξαπολυθεί από την Κίνα.
Ως συνέπεια, υπάρχουν μερικές δεκάδες πίνακες οι οποίοι παρουσιάζουν με εξαιρετικά εύγλωττο τρόπο, αυτή τη διαφορά κόστους μεταξύ των μέσων που χρησιμοποιούνται για την επίθεση και εκείνων που χρησιμοποιούνται για την αναχαίτιση. Αν και – επί της αρχής – δεν είναι λανθασμένη μια τέτοια σύγκριση, καθώς σκιαγραφεί με εξαιρετική σαφήνεια την απαίτηση του “most effective shooter” και η οποία ως απαίτηση δεν έχει ακόμα αναδειχθεί όπως θα έπρεπε, αν και γίνονται πλέον βήματα προς αυτή την κατεύθυνση με την ενσωμάτωση τεχνολογικών και δικτυοκεντρικών λύσεων, η σύγκριση αυτή δεν υπεισέρχεται καν προς αυτήν την κατεύθυνση, παραμένοντας στο αρχικό, και φυσικά λανθασμένο συμπέρασμα της διαφοράς κόστους.
Αν ανατρέξουμε στο ΝΑΤΟϊκό εγχειρίδιο AAP-06 (έκδοση 2021) με τίτλο “NATO Glossary of Terms and Definitions” ως αεράμυνα καθορίζονται όλα εκείνα τα λαμβανόμενα μέτρα που έχουν σκοπό να μηδενίσουν ή περιορίσουν τα αποτελέσματα της εχθρικής αεροπορικής δράσης (αγγλικά: “all measures designed to nullify or reduce the effectiveness of hostile air action”).
Είναι ξεκάθαρο από τον ορισμό ακόμη, ότι πουθενά δεν αναφέρεται σύγκριση κόστους, και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η επίγεια αεράμυνα έχει ως σκοπό (εκτός από την αυτοπροστασία της που είναι αυταπόδεικτος) την προστασία κρίσιμων και σημαντικών οντοτήτων (π.χ., στρατιωτικοί στόχοι, σημαντικές και κρίσιμες υποδομές, κλπ.), αλλά πρωτίστως την προστασία της ανθρώπινης ζωής.
Να σημειώσουμε δε επιπροσθέτως, ότι πάντα στις εκτιμήσεις κινδύνου (ακόμα και όταν αυτές αφορούν την κυβερνοασφάλεια) το ενδεχόμενο απώλειας ανθρώπινης ζωής λαμβάνει άπειρο συντελεστή και η εξασφάλιση ότι το ενδεχόμενο δεν θα μετουσιωθεί σε πραγματικότητα αποτελεί πρώτη, και αν απαιτηθεί μόνη προτεραιότητα.
Κλείνοντας, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζουμε και αναλύουμε δεδομένα και πληροφορίες είναι εξαιρετικά σημαντικός για τα αποτελέσματα στα οποία θα οδηγηθούμε. Προτείνεται λοιπόν οι επόμενοι πίνακες να περιλαμβάνουν και το κόστος (εντός και εκτός εισαγωγικών) του στόχου, την ακεραιότητα του οποίου οι πύραυλοι διασφάλισαν… αλλιώς θα είναι σαν να βάζουμε τιμή στην ανθρώπινη ζωή. Αυτό ασφαλώς δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσει η αναζήτηση του πλέον οικονομικού τρόπου για την επίτευξη του αποτελέσματος. Χωρίς όμως συμβιβασμούς όσον αφορά το τελευταίο.
Δημοσίευση σχολίου