Γιώργος Σκαφιδάς
Στη φωτογραφία: Από εμπορική σκοπιά, η συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου ανοίγει πια τον δρόμο για την περαιτέρω ανάπτυξη και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων Karish (Ισραήλ) από την ελληνική Energean και Qana (Λίβανος) από τη γαλλική TotalEnergies.
Το 2022 ήταν μια χρονιά «πλούσια» σε εξελίξεις περί τα ενεργειακά, ευρύτερα ανά την υφήλιο, αλλά και ειδικότερα στην περιοχή της Μεσογείου. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ήρθε κατά βίαιο και σαρωτικό τρόπο ως τομή με το παρελθόν, αλλά και ως μεγάλος επιταχυντής της μετάβασης προς ένα διαφορετικό μέλλον, να ανατρέψει δεδομένα δεκαετιών, τερματίζοντας την πολυετή εξάρτηση της Ευρώπης (και κυρίως της Γερμανίας) από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Εάν η προοπτική της ενεργειακής χειραφέτησης της Ανατολικής Μεσογείου ήταν επίκαιρη τα περασμένα χρόνια μέσα σε ένα πλαίσιο διαφοροποίησης των ενεργειακών οδεύσεων και μεγαλύτερης αυτονομίας, πλέον αυτή η προοπτική έχει προσλάβει χαρακτήρα κατεπείγοντος -σχεδόν υπαρξιακού- διακυβεύματος. Γιατί δεν έχει πια να κάνει απλώς με τη μακροπρόθεσμη αναζήτηση εναλλακτικών, πηγών αλλά με τη συντομότερη δυνατή κάλυψη ενεργειακών αναγκών που δεν σταματούν ούτε στιγμή να τρέχουν.
Η κληρονομιά του 2022
Το 2022 θα μείνει στην ιστορία ως η χρονιά της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Ενεργειακά, θα το θυμόμαστε για τα -πολλαπλάσια σε σχέση με παλαιότερα- φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) που έβαλαν πλώρη για την Ευρώπη προκειμένου να καλύψουν κάποια από τα κενά που αφήνει πίσω της η ρήξη με τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Θα το θυμόμαστε, επίσης, για τις μυστηριώδεις εκρήξεις στο δίκτυο των υποθαλάσσιων αγωγών Nord Stream, για το πλαφόν στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου, τις ρωσικές κινήσεις μείωσης των ροών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, την «έκρηξη» των τιμών της ενέργειας στις δυτικές αγορές που εν συνεχεία θα καταλάγιαζε, την ενεργειακή αβεβαιότητα, αλλά και τους ενεργειακούς εκβιασμούς.
Ισραήλ και Λίβανος
Το 2022 θα μείνει, ωστόσο, στην ιστορία και ως η χρονιά κατά την οποία το Ισραήλ και ο Λίβανος (δύο χώρες χωρίς διπλωματικούς δεσμούς που είναι, επισήμως, σε «πόλεμο») κατάφεραν, με αμερικανική διαμεσολάβηση, να καταλήξουν σε μια «ιστορική» συμφωνία για την οριοθέτηση των μεταξύ τους θαλασσίων ζωνών. Από διεθνοπολιτική σκοπιά, η εν λόγω συμφωνία ήρθε να φανερώσει τις δυνατότητες της διαπραγμάτευσης. Εάν η Χεζμπολάχ μπορεί να συμφωνήσει με το Ισραήλ, έστω σε ένα μόνο πράγμα, υπό δυτική διαμεσολάβηση και με την προσδοκία οικονομικών οφελών, τότε… όλα μπορούν να γίνουν, θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς. Στην πράξη, βέβαια, τα πράγματα είναι εξαιρετικά περίπλοκα και οι συγκρίσεις μεταξύ διαφορετικών καταστάσεων ενίοτε άστοχες.
«Τι θα μπορούσε να σημαίνει μια συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου για τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή; Θα μπορούσε, άραγε, να συμβάλει στο ‘ξεκλείδωμα’ και άλλων εκκρεμοτήτων, για παράδειγμα μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ (βλ. διαφωνίες για κοίτασμα Αφροδίτη-Γισάι) ή Κύπρου και Λιβάνου;» Αυτά ήταν κάποια από τα ερωτήματα που είχαμε θέσει τον Οκτώβριο του 2022, στο πλαίσιο άρθρου που είχαμε δημοσιεύσει στον ιστοχώρο της «Α&Δ» υπό τον τίτλο «Προς μια συμφωνία Ισραήλ – Λιβάνου για την ΑΟΖ: Δεδομένα, μηνύματα, εμπόδια και προοπτικές». Ως προς την επίλυση της διαφοράς με το Ισραήλ για το Αφροδίτη-Γισάι, ο Γιάννης Ιωάννου έγραφε πάντως στην «Καθημερινή» της Κύπρου, τον Ιανουάριο, ότι «δεν αναμένονται θεαματικές αλλαγές στο πρώτο εξάμηνο του 2023».
Από εμπορική-ενεργειακή σκοπιά, η συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου ανοίγει πια τον δρόμο για την περαιτέρω ανάπτυξη και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων Karish (Ισραήλ) από την ελληνική Energean και Qana (Λίβανος) από τη γαλλική TotalEnergies. Ενδεικτικά είναι όσα σημειώνει σχετικά, σε ανακοίνωσή της, η ίδια η Energean: «σημαντική αύξηση στην παραγωγή φυσικού αερίου στη διάρκεια του 2023 αναμένει ο όμιλος της Energean, μετά την έναρξη παραγωγής από το κοίτασμα Karish στο Ισραήλ ήδη από τον Οκτώβριο του 2022». O κ. Μαθιός Ρήγας, Διευθύνων Σύμβουλος του ομίλου Energean, σχολίασε σχετικά: «το 2023 εστιάζουμε στην περαιτέρω οργανική ανάπτυξη. Θα συνεχίσουμε να αυξάνουμε την παραγωγή από το Karish και να οριστικοποιήσουμε το σχέδιο ανάπτυξης των στρατηγικά σημαντικών 67 BCM της Περιοχής Ολύμπου στην θάλασσα του Ισραήλ. Επιπλέον, θα ξεκινήσει η παραγωγή από το Karish North στο Ισραήλ και από το κοιτάσματα North El Amriya/ North Idku στην Αίγυπτο».
Αναφορικά τώρα με το λιβανέζικο Qana, επειδή ένα μέρος του βρίσκεται εντός της ισραηλινής ΑΟΖ, θα πραγματοποιηθούν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στο Ισραήλ και στη γαλλική Total Energies (και όχι μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου) για τα χρήματα που πρόκειται να λάβει το Ισραήλ από την εκμετάλλευσή του. Μέσα στο 2023 αναμένεται να πραγματοποιηθεί γεώτρηση.
Νέα κοιτάσματα
Όμως, τη χρονιά που πέρασε είχαμε και μια σειρά από σημαντικές ανακαλύψεις νέων κοιτασμάτων στην ευρύτερη ελληνική γειτονιά: των Κρόνος 1 (2,5 τρις κυβικά πόδια) και Ζευς 1 (2 – 3 τρις. κυβικά πόδια) στο οικόπεδο 6 της κυπριακής ΑΟΖ από την ιταλογαλλική κοινοπραξία ENI-TotalEnergies, των Ζευς, Ερμής και Αθηνά από την ελληνική Energean στο Ισραήλ και του Narges 1X από την αμερικανική Chevron στην Αίγυπτο. Οι ποσότητες υδρογονανθράκων, που εμπεριέχονται στα «αμπάρια» αυτών των νεοαποκαλυφθέντων κοιτασμάτων, δεν μπορούν, βέβαια, να σταθούν δίπλα σε εκείνες των Ζορ (Αίγυπτος) και Λεβιάθαν (Ισραήλ) αλλά «όσα βρίσκονται κοντά σε υπάρχουσες υποδομές παραγωγής θα υποστηρίξουν περαιτέρω τις εξαγωγές από την Ανατολική Μεσόγειο», γράφει ο Κόλμπι Κόνελι της Energy Intelligence σε μακροσκελή ανάλυσή του “Eastern Mediterranean gas discoveries, progress, and what to watch in 2023”.
Η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο ενός ευρύτερου πεδίου κινητικότητας περί τα ενεργειακά, ενώ οι εξελίξεις τρέχουν παράλληλα όχι μόνο στα ανατολικά της χώρας και στα νότια (Λιβύη), αλλά και στα δυτικά: στην Αλβανία, όπου δραστηριοποιείται μεταξύ άλλων και η Shell (Shpirag 5, Shpirag 4, Delvina) και στην Ιταλία (όπου ψηφίσθηκε σχέδιο ενεργειακής μετάβασης το οποίο ανοίγει τον δρόμο για νέες έρευνες και αδειοδοτήσεις).
Η Ελλάδα και η ExxonMobil
Στα καθ’ ημάς, μέσα στους πρώτους μήνες του 2023, θα έχουν ολοκληρωθεί οι γεωφυσικές/σεισμικές έρευνες που πραγματοποιεί το ερευνητικό σκάφος Sanco Swift της αμερικανικής ExxonMobil σε περιοχές ελληνικής δικαιοδοσίας. Υπενθυμίζεται ότι το Sanco Swift της νορβηγικής PGS, το οποίο έχει ναυλώσει η κοινοπραξία των εταιρειών ExxonMobil – HELLENiQ ENERGY, έχει πραγματοποιήσει έρευνες σε περιοχές δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης ξεκινώντας από το Νοέμβριο του 2022. Όπως δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας στις 24 Ιανουαρίου, υπάρχουν πια «ενδείξεις», με βάση τις εν λόγω έρευνες, που «δημιουργούν υψηλές προσδοκίες για κοίτασμα» στην περιοχή της Κρήτης. Στελέχη της ExxonMobil έχουν συναντηθεί κατ’ επανάληψη, τους περασμένους μήνες, με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ενέργειας εντός και εκτός των ελληνικών συνόρων, γεγονός ενδεικτικό της κινητικότητας που ήδη υπάρχει. Μιας κινητικότητας που αναμένεται, όπως όλα δείχνουν, να «δώσει τον ρυθμό» και για τις εξελίξεις μέσα στο 2023, στη σκιά των επερχόμενων εκλογών.
Σημειώνεται ότι, τον περασμένο Νοέμβριο, η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) είχε ανακοινώσει την πραγματοποίηση τρισδιάστατων γεωφυσικών ερευνών στο βόρειο Ιόνιο και δισδιάστατων γεωφυσικών ερευνών στις περιοχές δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Υπενθυμίζεται ότι, στις αρχές του 2022, η εταιρεία πρόσκτησης και επεξεργασίας θαλάσσιων γεωφυσικών δεδομένων Shearwater είχε ολοκληρώσει γεωφυσικές/σεισμικές έρευνες για λογαριασμό των ΕΛΠΕ (πλέον HELLENiQ ENERGY) στο Ιόνιο. Η HELLENiQ ENERGY θα έθετε ως επόμενο στόχο, που αναμένεται να έχει υλοποιηθεί μέσα στο 2023, την εκτέλεση εργασιών για την πρόσκτηση τρισδιάστατων σεισμικών δεδομένων στις παραχωρήσεις «Ιόνιο» και η «Περιοχή 10 – Κυπαρισσιακός Κόλπος» στο Ιόνιο.
Παίρνοντας τη σκυτάλη από την περασμένη χρονιά, το 2023 ξεκινά λοιπόν με το βλέμμα στραμμένο κυρίως στην Κρήτη και στο Ιόνιο, μέσα σε ένα κλίμα συγκρατημένα υψηλών προσδοκιών.
Με την ολοκλήρωση των ερευνών του Sanco Swift τους πρώτους μήνες του 2023, η ExxonMobil περνά στην επόμενη φάση της αξιολόγησης των δεδομένων που αντλήθηκαν. Το αμέσως επόμενο βήμα, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα είναι η απόφαση για υλοποίηση ερευνητικής γεώτρησης. Η αξιολόγηση των δεδομένων θα έχει, κατά πάσα πιθανότητα, ολοκληρωθεί μέσα στο 2023. Η απόφαση για γεώτρηση θα μπορούσε να ληφθεί το 2024. Και το γεωτρύπανο θα μπορούσε να πιάσει δουλειά κοντά στην Κρήτη το 2025. Όλα αυτά, σύμφωνα με το πιο αισιόδοξο από τα ενδεχόμενα σενάρια.
Κατά τα λοιπά, μέσα στο 2023, η Energean αναμένεται να προχωρήσει στην εκτέλεση της της ερευνητικής γεώτρησης «Ήπειρος- 1» στη Ζίτσα του νομού Ιωαννίνων. Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η εταιρεία σε ανακοίνωση της: «η προετοιμασία του χώρου θα απαιτήσει περίπου 220 ημέρες, η εκτέλεση της γεώτρησης περίπου 130 ημέρες και οι παρεμβάσεις στην οδοποιία 84 ημέρες. Η συνολική διάρκεια υλοποίησης του έργου ανέρχεται σε περίπου 12 μήνες» ενώ εκεί πρόκειται να απασχοληθούν περίπου 150 εργαζόμενοι.
Παράλληλα, μέσα στο 2023, η Energean πρόκειται, ως επικεφαλής κοινοπραξίας στην οποία συμμετέχει με 25% και ο όμιλος HelleniQ Energy, να επεξεργαστεί και αξιολογήσει τα δεδομένα που άντλησε από την τρισδιάστατη σεισμική έρευνα που πραγματοποίησε τον Νοέμβριο του 2022 στο θαλάσσιο οικόπεδο Block 2 στο Βορειοδυτικό Ιόνιο.
Η Chevron
Η αμερικανική Chevron -που δραστηριοποιείται ήδη στην κυπριακή ΑΟΖ, και έχει μεταξύ άλλων τα τελευταία χρόνια εξαγοράσει τη Noble Energy- φέρεται να εξετάζει ενδεχόμενη είσοδό της στην ελληνική αγορά υδρογονανθράκων, έχοντας εκδηλώσει σχετικό ενδιαφέρον.
Egypt Petroleum Show
Ως ενδεικτικά/δηλωτικά των ευρύτερων επενδυτικών τάσεων αναμένονται ωστόσο και τα μηνύματα που πρόκειται να σταλούν από δυνητικούς επενδυτές και εταιρείες στο πλαίσιο του ετήσιου πετρελαϊκού – ενεργειακού συνεδρίου Egypt Petroleum Show (EGYPS) που διεξάγεται στο Κάιρο της Αιγύπτου το διάστημα μεταξύ 13 και 15 Φεβρουαρίου 2023. Ο λόγος για ένα συνέδριο στο οποίο είναι προγραμματισμένο φέτος να δώσουν το «παρών» οι ηγεσίες του υπουργείου Ενέργειας και της ΕΔΕΥΕΠ.
Ειρήσθω εν παρόδω, αξίζει να σημειωθεί ότι η Αίγυπτος έχει ήδη κινήσει τη διαδικασία νέων αδειοδοτήσεων για την παραχώρηση των δικαιωμάτων έρευνας σε συνολικά 12 μπλοκ στη Μεσόγειο και στο Δέλτα του Νείλου. Μία διαδικασία που, επίσης, αναμένεται να δώσει ειδήσεις μέσα στο 2023.
Μέσα στη ίδια χρονιά, στην κυπριακή ΑΟΖ αναμένεται γεώτρηση από τη Chevron στο οικόπεδο «Αφροδίτη» του τεμαχίου 12. Παράλληλα, αναμένεται να υποβληθεί και πλάνο ανάπτυξης από την ΕΝΙ για το τεμάχιο 6, με την κυπριακή κυβέρνηση να δίνει προτεραιότητα στη γρήγορη ανάπτυξη του «6» και την επέκταση της ιταλογαλλικής κοινοπραξίας ENI-TotalEnergies στο γειτονικό «7».
Αναφορικά με τις κινήσεις της ελληνικής Energean, η εταιρεία πρόκειται μέσα στο 2023 να λάβει τις αποφάσεις της για τον τρόπο ανάπτυξης των νέων κοιτασμάτων φυσικού αερίου που έχει ανακαλύψει στη θάλασσα του Ισραήλ. Οι αποφάσεις αγγίζουν και την Κύπρο. Όπως ανέφερε στο πλαίσιο του 10ου Ενεργειακού Συμποσίου που πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2022 στην Λευκωσία ο δρ. Κωνσταντίνος Νικολάου, αντιπρόεδρος της Energean στην Ελλάδα, «η εξαγωγή μέσω αγωγού φυσικού αερίου προς την Κύπρο με υγροποίηση με FLNG (σ.σ. πλωτή μονάδα παραγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου) και περαιτέρω εξαγωγή προς τις ευρωπαϊκές αγορές, είναι μεταξύ των προοπτικών που εξετάζει η εταιρεία για την αξιοποίηση των νέων κοιτασμάτων. Η Energean έχει ήδη καταθέσει στις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας αίτηση για τη διενέργεια γεωφυσικών ερευνών κατά μήκος της προταθείσας όδευσης του αγωγού».
Αναφορικά τώρα με την προοπτική εξαγωγής των κοιτασμάτων της ιδίας της Κύπρου που ακόμη εκκρεμεί, έχουν ακουστεί κατά καιρούς πολλά (σχέδιο κατασκευής σταθμού υγροποίησης στην Κύπρο, μεταφορά του κυπριακού φυσικού αερίου στους σταθμούς LNG της Αιγύπτου, αγωγός EastMed κ.ά.). Το να δούμε εξαγωγές μέσα στο 2023 αποκλείεται. Ενδέχεται ωστόσο να γίνουμε σοφότεροι ως προς τις οδεύσεις αυτών των μελλοντικών εξαγωγών. «Βάσει των ποσοτήτων που έχουν εξευρεθεί σήμερα, άποψή μου είναι ότι το σενάριο που θα επικρατήσει είναι η μεταφορά του φυσικού αερίου στην Αίγυπτο», είχε δηλώσει πέρυσι η υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, Νατάσα Πηλείδου.
Ο παράγοντας Τουρκία
Από τις ενεργειακές εξισώσεις της Ανατολικής Μεσογείου δεν θα μπορούσε, δυστυχώς, να λείπει ο «ταραξίας» που ακούει στο όνομα Τουρκία. Το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019 συνεχίζει να ρίχνει απειλητική τη σκιά του πάνω από τις εξελίξεις. Συνεπικουρούμενο, πια, και από το νέο «μνημόνιο συνεργασίας» που υπέγραψαν στον τομέα των υδρογονανθράκων η καλούμενη κυβέρνηση εθνική ενότητας (GNU) της Λιβύης και η Τουρκία το 2022. Παράλληλα ωστόσο, μέσα στο 2022, είχαμε και τη μάλλον απρόσμενη απόφαση δικαστηρίου της Τρίπολης που ουσιαστικά αποκηρύσσει ως παράνομο αυτό το τελευταίο «μνημόνιο» βάσει του οποίου η πλευρά του «πρωθυπουργού» Μπ. Ντμπεϊμπά και η Άγκυρα ανοίγουν τον δρόμο για την έλευση «ερευνητικών και γεωτρητικών σκαφών της Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίου και εταίρων της στο έδαφος και στη θάλασσα της Λιβύης» με αποστολή «την εξερεύνηση, την ανάπτυξη και την παραγωγή υπαρχόντων και μελλοντικών ορυκτών πόρων». Εάν στην απόφαση του εν λόγω δικαστηρίου προστεθούν και όλα τα λοιπά αγκάθια (οι εντονότατες αντιδράσεις από την πλευρά της ανατολικής Λιβύης, το κοινοβούλιο και τον Χαφτάρ, οι ενδολιβυκές έριδες που εκτυλίσσονται ακόμη και στην Τρίπολη, οι επικρίσεις του διεθνούς παράγοντα που καθίστανται περισσότερο εμφατικές), τότε το όποιο μέλλον των τουρκολιβυκών ενεργειακών συμπράξεων διαγράφεται λιγότερο βέβαιο από όσο θα ήθελε να παραδεχθεί η τουρκική πλευρά. Πολύ δε περισσότερο, σε μια προεκλογική περίοδο για τη γείτονα χώρα, όπως είναι η τρέχουσα. Υπενθυμίζεται, πάντως, ότι η Άγκυρα έχει ήδη ανεβάσει ψηλά τον πήχυ αναφορικά με τις ενεργειακές προσδοκίες του 2023, υποστηρίζοντας ότι μέσα στο πρώτο τρίμηνο της χρονιάς, πριν από τα τέλη Μαρτίου, θα έχει ξεκινήσει η παραγωγή φυσικού αερίου από την τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου TPAO στη θέση Sakarya στη Μαύρη Θάλασσα.
Όσο για την κρατική εταιρεία πετρελαίων της Λιβύης, προωθεί από την πλευρά της τη σύναψη νέων μεγάλων συμφωνιών με την ιταλική ENI, ενώ στη Λιβύη πραγματοποίησε επίσκεψη στα τέλη Ιανουαρίου και η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι.
Δημοσίευση σχολίου