Ισίδωρος Νομικός
Κάθε χώρα που λαμβάνει σοβαρά τα γεωπολιτικά της συμφέροντα και διαθέτει ικανές στρατιωτικές δυνατότητες, θα προχωρήσει ακόμη και σε προληπτικό πλήγμα για να τα υπερασπίσει.
Οι αναθεωρητικές βλέψεις της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της Τουρκίας, είναι κάτι περισσότερο από προφανείς. Η Άγκυρα επιθυμεί να αναλάβει ηγετικό ρόλο ως περιφερειακή υπερδύναμη που θα είναι σε θέση να ελέγχει τη Μέση Ανατολή, τη Μαύρη Θάλασσα, ακόμη και την κεντρική Ασία. Οι πρόσφατες εξελίξεις με την εμπλοκή των Τούρκων στη βόρεια Συρία, η ίδρυση βάσεων σε Αζερμπαϊτζάν, Κατάρ και Σομαλία, καθώς και η εμπρηστική ρητορική κατά της Ελλάδος, δεν αφήνουν περιθώρια παρανόησης ως προς τις προθέσεις της γείτονος. Είναι σαφές πως μια χώρα που συνορεύει με κάποια, η ηγεσία της οποίας ευθέως αναζητά αναθεώρηση των υφιστάμενων συνόρων, πρέπει να διαθέτει ικανή αποτρεπτική πολιτική και μέσα.
Φυσικά, το δόγμα του προληπτικού χτυπήματος, θεωρείται εξαιρετικά ακραίο στις ημέρες μας. Δια αυτό το λόγο, έχουν επικρατήσει τα κάτωθι, που μπορούν να βρουν, ή ήδη βρίσκουν θέση στην αντιπαράθεση Ελλάδας-Τουρκίας, με βάση τις παραδοχές που αναφέραμε στην προηγούμενη παράγραφο. Ας ξεκινήσουμε από το χειρότερο προς το καλύτερο.
Δορυφοροποίηση
Η δορυφοροποίηση της Φινλανδίας υπό την πίεση της ισχυρότατης ΕΣΣΔ, έμεινε στην ιστορία ως «φιλανδοποίηση» και την οδήγησε σε διπλωματική και στρατιωτική ουδετερότητα. O όρος έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον για να περιγράψει χώρες που αν και ανεξάρτητες, είναι πρακτικά υποχρεωμένες να ανεχθούν τις απαιτήσεις ενός ισχυρότερου αντιπάλου. Το ίδιο περίπου συνέβη στην Ουκρανία, που υπέστη την αποκοπή της Κριμαίας και τη δημιουργία “δημοκρατιών” στα ανατολικά σύνορά της, που ελέγχονται από το Κρεμλίνο. Αν και η χώρα μας σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί δορυφόρος της Τουρκίας, το 1996 υπέστη μια γεωπολιτική ήττα -χωρίς να πέσει σφαίρα- με την ανεπίσημη «αναγνώριση» γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο από από ορισμένους στη διεθνή κοινότητα.
Κατευνασμός
Ο «κατευνασμός» χρησιμοποιείται ως όρος στη διπλωματία για να περιγράψει πολιτικές ή ακόμη και εδαφικές παραχωρήσεις σε έναν επιθετικό εν δυνάμει αντίπαλο για να αποφευχθεί η πολεμική αναμέτρηση. Ο όρος εφαρμόζεται συχνά για να περιγράψει την εξωτερική πολιτική των Βρετανών πρωθυπουργών Ramsay MacDonald, Stanley Baldwin και Neville Chamberlain έναντι της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας, ειδικά μεταξύ 1935 και 1939. Στα μέσα της δεκαετίας του 1930, τέτοιες παραχωρήσεις θεωρήθηκαν αναγκαίες μετά την εμπειρία του Α ‘Παγκοσμίου Πολέμου, για τη μεταχείριση της Γερμανίας. Ακόμη και μετά το γερμανοβρετανικό Σύμφωνο του Μονάχου – που υπογράφτηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 1938 μεταξύ Γερμανίας, Βρετανίας, Γαλλίας και Ιταλίας – και παρά τις πολλές φωνές που τόνιζαν το λάθος της βρετανικής εξωτερικής πολιτικής- ο Chamberlain ανακοίνωσε με σιγουριά ότι μετά το Μόναχο είχε εξασφαλίσει την «ειρήνη για την εποχή μας». Σήμερα γνωρίζουμε πως η κατευναστική πολιτική των συμμάχων που περιλάμβανε ακόμη και εδαφικές παραχωρήσεις εις βάρος τρίτων χωρών που δε ρωτήθηκαν ποτέ, δεν σταμάτησε τον Χίτλερ από το να αιματοκυλίσει την Ευρώπη. Αντιθέτως, τον ενθάρρυνε διότι την ερμήνευσε ως αδυναμία.
Ισοδύναμο τετελεσμένο
Πρόκειται για ένα βραχύβιο ελληνικό αμυντικό δόγμα, σύμφωνα με το οποίο, οποιαδήποτε επιθετική ενέργεια της Τουρκίας σε βάρος της χώρας μας (πχ κατάληψη νησιού), θα απαντιόταν με ανάλογη κίνηση από την Ελλάδα. Προφανώς η χώρα μας δεν διέθετε και δεν διαθέτει τέτοιες επιθετικές ικανότητες και βλέψεις και το συγκεκριμένο «δόγμα» ξεχάστηκε. Το μεγαλύτερο ελάττωμα το συγκεκριμένου δόγματος, δεν είναι άλλο από την παραδοχή της Ελλάδας πως σε περίπτωση πολέμου, θεωρείται δεδομένο πως ελληνικό έδαφος θα καταληφθεί από την Τουρκία, και επειδή δε θα διαθέτουμε τη δυνατότητα να το ανακαταλάβουμε, θα επιχειρήσουμε, πχ απόβαση σε κάποιον “εύκολο” εχθρικό στόχο. Για να μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα, εάν φερ’ ειπείν η Τουρκία καταλάβει το στρατηγικής σημασίας Καστελόριζο, η Ελλάδα θα αντιδράσει με επιθετική κίνηση στον Έβρο. Ακόμη και αν η Ελλάδα καταλάβει κάποια τετραγωνικά χιλιόμετρα τουρκικού εδάφους, η αξία θα είναι σχεδόν μηδαμινή σε σχέση με την κατάληψη του Καστελόριζου,
Mutual Assured Destruction (MAD)
Το δόγμα της σίγουρης αμοιβαίας καταστροφής (δόγμα MAD=τρελός), ήταν αυτό που διασφάλισε την ειρήνη μέσω της ισορροπίας τρόμου κατά το Ψυχρό Πόλεμο. Ουδείς εκ των ΕΣΣΔ και ΗΠΑ μπορούσε να διανοηθεί να επιτεθεί στον άλλο, διότι η διασπορά χιλιάδων πυρηνικών κεφαλών σε στεριά, αέρα και θάλασσα, διασφάλιζε ότι καμία χώρα δε μπορούσε να καταστρέψει ολοκληρωτικά το οπλοστάσιο της άλλης. Επομένως, μια πυρηνική επίθεση, όσο επιτυχημένη και αν ήταν, θα διασφάλιζε σίγουρη ανταπόδοση από τον αντίπαλο και την αμοιβαία καταστροφή αμφότερων. Το παράδειγμα της Ινδίας και του Πακιστάν ανήκει στην ίδια κατηγορία. Το Πακιστάν απέκτησε σχετικό οπλοστάσιο έπειτα από την πυρηνικοποίηση της Ινδίας, και παρά τις δεκάδες συνοριακές αψιμαχίες, ουδείς εκ των δυο έχει τολμήσει να κυρήξει ανοιχτό πόλεμο. Η Ελλάδα και η Τουρκία φυσικά δε διαθέτουν πυρηνικές βόμβες, αλλά το δόγμα θα μπορούσε να εφαρμοστεί και με συμβατικά όπλα, καταστρέφοντας κρίσιμες υποδομές.
Κάνοντας την πρώτη κίνηση
Εδώ η κατάσταση περιπλέκεται αρκετά. Μια επίθεση της Ελλάδος κατά της Τουρκίας, ακόμη και αν η δεύτερη είναι έτοιμη να το πράξει πρώτη, θα αντιμετωπίσει την οργή και την καταδίκη της διεθνούς κοινότητας και θα προκαλέσει αισθήματα “συμπάθειας”, έστω και στα λόγια, προς την Τουρκία. Το ίδιο βέβαια θα συμβεί εάν αντιστραφούν οι ρόλοι, αλλά η Τουρκία έχει αποδείξει στο παρελθόν, πως τέτοιες αντιδράσεις τις γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων της.
Από τακτικής απόψεως, η Ελλάδα δε διαθέτει επαρκείς δυνατότητες επίθεσης. Άμυνας μπορεί, καθότι ο σχετικός σχεδιασμός και προσανατολισμός των ΕΔ, είναι κυρίως αμυντικός. Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως η Ελλάδα θα κάτσει σε μια γωνία και θα τρώει ξύλο, καθότι διαθέτει ικανότητες πλήγματος στην τουρκική ενδοχώρα, αν και περιορισμένες.
Αν υποθετικά θέλαμε όμως ντε και καλά να επιτεθούμε πρώτοι στην Τουρκία, κάτι που δεν πρόκειται να γίνει ποτέ για τους λόγους που αναφέραμε, χρειάζεται ισχυρή επιθετική και όχι μόνο αποτρεπτική ικανότητα. Αυτό φυσικά δεν μας εμποδίζει από το να αποκτήσουμε τα μέσα για μεγάλης κλίμακος επιθετικές επιχειρήσεις (αρκεί να βρεθεί το σχετικό “μαρούλι” και η πολιτική βούληση βεβαιώς-βεβαίως), καθότι ως γνωστόν, ο φόβος, ή ο λύκος αν προτιμάτε, φυλάει τα έρμα (έρημα). Ή αν προτιμάτε, better safe than sorry.
Η πραγματικότητα
Ουδείς με στοιχειώδη νοημοσύνη δεν είναι αιθεροβάμων, και πέρα από τσιτάτα του στυλ, “οι Τούρκοι είναι αδελφοί μας”, η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική. Μπορεί ο μέσος Τούρκος, πλήν ακραίων στοιχείων, να κατανοεί πως η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν πρόκειται να αναγεννηθεί από τις στάχτες της, ωστόσο δεν είναι ο λάος που λαμβάνει τις αποφάσεις. Ακόμη και όσοι, και δεν είναι λίγοι, που έχουν φανατιστεί, ξέρουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους πως όταν τα παιδιά και οι σύζυγοί τους αρχίσουν να επιστρέφουν κατά εκατοντάδες σε φέρετρα με την κόκκινη σημαία, η πραγματικότητα θα είναι σαν ένας κουβάς νερού με παγάκια, που θα φάνε στη μούρη και θα ξυπνήσουν. Το καθεστώς φυσικά, έχει εντελώς διαφορετική άποψη και δεν πρόκειται να χύσει δάκρυ για τους νεκρούς.
Ο τουρκικός Lebensraum (όπως τον φαντασιώνεται το καθεστώς Ερντογάν)
Όπως έχουμε επισημάνει ξανά σε σχετικό άρθρο μας, η Τουρκία θεωρεί ότι είναι περιορισμένη στα σημερινά εδαφικά της σύνορα και πως χρειάζεται “ζωτικό χώρο” για να “αναπνεύσει”. Οι αλυτρωτικές βλέψεις του καθεστώτος Ερντογάν, ο οποίος συχνά μιλάει για αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης, δεν πρέπει να αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας για το ποιες είναι οι πραγματικές του προθέσεις.
Προφανώς οι ανταλλαγές επισκέψεων και φιλοφρονήσεων, όσο θετικές μπορεί να φαίνονται στο προσκήνιο, είναι κάθε άλλο παρά ουσιαστικές στο παρασκήνιο. Ας μην τρέφουμε λοιπόν αυταπάτες και ας συνειδητοποιήσουμε πως κάποιοι θρασύτατοι Τούρκοι, που διακατέχονται από μεγαλοϊδεατικά κόμπλεξ, δεν θα διστάσουν να στραφούν προς τα δυτικά, όταν η Ελλάδα θα είναι αδύναμη στρατιωτικά, και/ή ασταθής πολιτικά. Ακόμη όμως και ισχυρή να είναι η χώρα μας, μια μόνιμη πολιτική κατευνασμού, το μόνο που θα πετύχει θα είναι να αποθρασύνει τον αντίπαλο. Εξάλλου η ιστορία έχει να μας διδάξει πολλά ανάλογα παραδείγματα, τα οποία αναφέραμε παραπάνω.
Τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα;
Όπως αναφέραμε στην εισαγωγή, η χώρα μας δέχεται σοβαρές γεωπολιτικές πιέσεις από τη Τουρκία. Η προσμονή σε βοήθεια από συμμάχους σε περίπτωση πολέμου, δε μπορεί να θεωρηθεί δεδομένη, διότι απλούστατα ουδείς θα «μαλώσει» τη Τουρκία επειδή θα καταλάβει μια βραχονησίδα ή ακόμη και ένα νησί. Καλώς ή κακώς, η ανάγκη ύπαρξης ισχυρών ενόπλων δυνάμεων, με αποφασιστική εξωτερική πολιτική, αποτελούν μονόδρομο. Ακόμη και αν αύριο με ένα μαγικό τρόπο μπορούσαμε να προμηθευτούμε 100 F-35 και 100 F-15 με όλα τους τα όπλα, θα ήταν άχρηστα χωρίς ανάλογη πολιτική βούληση και σχεδιασμό.
Προσοχή όμως: Όταν μιλάμε για πολιτική βούληση, δε θα πρέπει να πέσουμε -ως πολίτες- στην παγίδα των “αλλαλαγμών” των πάσης φύσεως λαϊκιστών πολιτικών και ορισμένων άθλιων ΜΜΕ, που ζητούν “πόλεμο εδώ και τώρα” για να πάρουν περισσότερα κλικς και να βγάλουν το “παντεσπάνι” τους.
Με δεδομένη την οικονομική στενότητα που ταλανίζει τη χώρα μας, οι επιλογές οπλικών συστημάτων θα πρέπει να είναι στοχευμένες για να επιφέρουν τη μεγαλύτερη δυνατή ζημιά σε έναν υποθετικό αντίπαλο που θα τολμήσει να επιτεθεί. Το «ισοδύναμο τετελεσμένο» δεν επαρκεί και ούτως ή άλλως και δεν μπορεί να υλοποιηθεί, υπό τη “στενή” έννοια του όρου. Η λύση θα πρέπει να αποβλέπει σε μέσα που θα εξασφαλίσουν τη μέγιστη δυνατή καταστροφή της πολεμικής μηχανής του αντιπάλου και την αποσάρθρωση των υποδομών του. Μια σωστή κίνηση σε αυτόν τον τομέα, είναι πρωστίστως η αγορά των Rafale και δευτερευώντως των FDI HN. Σε περίοδο πολέμου, ακόμη και φαινομενικά «πολιτικοί» στόχοι, ίσως αποτελέσουν «fair game» για τον αμυνόμενο, όταν αυτοί διευκολύνουν την στρατιωτική του προπαρασκευή και τις επιχειρήσεις. Σιδηροδρομικοί και ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί, λιμάνια, γέφυρες, αεροδρόμια, τηλεπικοινωνίες κτλ, θα μπορούσαν να στοχοποιηθούν και να χρησιμοποιηθούν ως δυνητικό φόβητρο σε περίπτωση που ο αντίπαλος αποφασίσει να επιτεθεί. Φυσικά δεν προσυπογράφουμε την αλόγιστη καταστροφή πολιτικών στόχων, καθότι κάτι τέτοιο συνιστά έγκλημα πολέμου.
Η καταστροφή υποδομών όμως που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να διευκολύνουν τις πολεμικές επιχειρήσεις του εχθρού, αποτελούν «νόμιμο» στόχο. Θα πρέπει σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε όμως πως κατά την εισβολή στο Ιράκ το 1991, το 70% της υποδομής για τη παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, καταστράφηκε σκόπιμα από βομβαρδισμούς. Κατά την εισβολή του 2003, η δυνατότητα παραγωγής ρεύματος μειώθηκε κατά 80%, μετά τις καταστροφές που προκλήθηκαν στις σχετικές υποδομές.
Στους βομβαρδισμούς της Σερβίας το 1999, βομβαρδίστηκαν μεταξύ άλλων, τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί, με τη δικαιολογία πως αποτελούσαν μέρος της στρατιωτικής υποδομής της χώρας, καθώς και όργανα προπαγάνδας.
LEGITIMATE TARGETS OF ATTACK
Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Γενεύης (άρθρο 52), «Όσον αφορά αντικείμενα, οι στρατιωτικοί στόχοι περιορίζονται σε αυτά που λόγω της φύσης, της θέσης, του σκοπού ή της χρήσης τους, συμβάλλουν αποτελεσματικά στη στρατιωτική δράση και των οποίων η ολική ή μερική καταστροφή , προσφέρει ένα συγκεκριμένο στρατιωτικό πλεονέκτημα.»
Σε περίπτωση αποβατικής επιχείρησης σε ελληνικό νησί, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη η προσβολή πολιτικών στόχων, με το πρόσχημα της παρουσίας στρατιωτικού προσωπικού (πχ, λιμάνια και δρόμοι). Η χώρα μας όμως διαθέτει το πλεονέκτημα πως οι “βαριές” υποδομές της, βρίσκονται στην ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ πολλές τουρκικές, είναι σχετικά εύκολα “προσβάσιμες”, λόγω της εγγύτητας των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου σε αυτές.
Εν κατακλείδι, με βάση τα παραδείγματα της ιστορίας, είναι απόλυτα βέβαιο πως κατευναστική πολιτική προς έναν αντίπαλο που έχει αναθεωρητικές βλέψεις, μπορεί να οδηγήσει σε εθνική τραγωδία. Η εφαρμογή αποφασιστικής εξωτερικής πολιτικής, σε συνδυασμό με πολεμικά μέσα που θα επιφέρουν δυσανάλογες ζημιές στον επιτιθέμενο, αποτελούν μονόδρομο. Εάν ο αντίπαλος ζυγίσει το δυνητικό όφελος σε συνδυασμό με τη δυνητική ζημιά και καταλάβει πως η ζυγαριά γείρει προς το δεύτερο, είναι σχεδόν βέβαιο πως δεν θα τολμήσει επιθετική ενέργεια.
*Η Γερμανική έννοια του Lebensraum, που αποδίδεται στα ελληνικά ως “ζωτικός χώρος” περιλαμβάνει πολιτικές και πρακτικές εποικιστικής αποικιοκρατίας που επικράτησαν στην Γερμανία από τη δεκαετία του 1890 ως τη δεκαετία του 1940. Γνωρίζοντας πρώτα διάδοση περίπου το 1901, ο ζωτικός χώρος έγινε γεωπολιτικός στόχος της Αυτοκρατορικής Γερμανίας κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914–1918) αρχικά, ως το κύριο στοιχείο του Septemberprogramm της εδαφικής επέκτασης. Η πιο ακραία μορφή αυτής της ιδεολογίας υποστηρίχθηκε από το Ναζιστικό Κόμμα και τη Ναζιστική Γερμανία μέχρι το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. (Πηγή: Βικιπαίδια)
Δημοσίευση σχολίου