Ο ρόλος ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνα και τα εμπλεκόμενα συμφέροντα-Το προσφυγικό και η Τουρκία
Τρία σενάρια συγκρούσεων για τη Μαύρη Θάλασσα το 2020 αναλύει η Iulia-Sabina Joja μεταδιδακτορική συνεργάτιδα του DAAD στο Ινστιτούτο Εξωτερικής Πολιτικής της Σχολής Διεθνών Σπουδών Johns Hopkins στην Ουάσιγκτον, όπου ερευνά την ασφάλεια της Μαύρης Θάλασσας.Σύμφωνα με την αναλύτρια αυτό που συμβαίνει στη Μαύρη Θάλασσα δεν μένει στη Μαύρη Θάλασσα. Η θέση της περιοχής ως σταυροδρόμι που συνδέει την Ευρώπη, την Ασία και τη Μέση Ανατολή είναι το σημαντικότερο πλεονέκτημα της και ο μεγαλύτερος κίνδυνος της. Είναι η περιοχή με την υψηλότερη πυκνότητα παρατεταμένων συγκρούσεων. Οι εμφύλιοι πόλεμοι που προκαλούν μεγάλες μεταναστευτικές ροές συμβαίνουν στο κατώφλι της. Οι ενοχλητικές προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας στη Μαύρη Θάλασσα κυμαίνονται αμέσως στον πυρήνα της Ευρώπης, τη Ρωσία, τον Καύκασο και τη Μέση Ανατολή. Η ασφάλεια και η σταθερότητα στη Μαύρη Θάλασσα είναι ζωτικής σημασίας για τα Βαλκάνια, τη Ρωσία, την Εγγύς Ανατολή και την Κεντρική Ασία.
Εξετάζοντας το 2020, λέει η αναλύτρια, η περιοχή του Ευξείνου Πόντου αντιμετωπίζει ευρύ φάσμα προκλήσεων και συγκρούσεων στον τομέα της ασφάλειας. Πριν από ένα χρόνο, το στενό του Kerch μεταξύ της Μαύρης και της Αζοφικής Θάλασσας έγινε τόπος μιας στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και ξεκίνησε τον πόλεμο του Ντόνμπας, προσπάθησε να προχωρήσει όσο το μεγαλύτερο λιμάνι της Οδησσού. Ένα νέο διαχωριστικό κίνημα στην Οδησσό θα μπορούσε να προκληθεί ανά πάσα στιγμή. Η ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας επέτρεψε στη Μόσχα να διεκδικήσει μια πρόσφατα ανακαλυφθείσα πλούσια σε ενέργεια ζώνη. Η Ουκρανία, το μέλος του ΝΑΤΟ Ρουμανία και η Ρωσία μοιράζονται τώρα αυτήν την περιοχή και η Ρουμανία αρχίζει να εκμεταλλεύεται πόρους με τη βοήθεια των δυτικών εταίρων δημιουργώντας νέες δυνατότητες σύγκρουσης. Λίγα χιλιόμετρα νότια, ο συριακός πόλεμος συνεχίζεται με τη στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας και της Τουρκίας. Η συγκρουσιακή θέση της Άγκυρας έναντι του ΝΑΤΟ και της ΕΕ αυξάνει τον κίνδυνο μιας νέας μεγάλης κλίμακας μεταναστευτικής κρίσης.
Σενάριο 1: πεδία φυσικού αερίου στη δυτική Μαύρη Θάλασσα
Η προσάρτηση της Κριμαίας έφερε τη Ρωσία σε αποκλειστική οικονομική ζώνη πλούσια σε παράκτια αέρια. Σύμφωνα με έκθεση του Ουκρανικού Υπουργείου Ενέργειας, η Ουκρανία έχασε το 80% των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου λόγω της προσάρτησης. Αυτό προκάλεσε την απόσυρση δυτικών ενεργειακών εταιρειών από την πλέον αμφισβητούμενη Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κριμαίας . Σημαίνει επίσης ότι η Ρουμανία, μέλος του ΝΑΤΟ που εκμεταλλεύεται επί του παρόντος την Οικονομική Αποκλειστική Ζώνη , τώρα συνορεύει de facto με τη Ρωσία στη θάλασσα. Η Ρουμανία είναι σχεδόν ενεργειακά ανεξάρτητη, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει καταστεί περιφερειακός ενεργειακός κόμβος για την γειτνίασή της με τη Μολδαβία και την Ουκρανία.
Ας υποθέσουμε ένα σενάριο στο οποίο συμβαίνει ένα ατύχημα όταν ένα ρωσικό στρατιωτικό σκάφος εμπλακεί με παράκτιο αέριο που εκμεταλλεύεται μια δυτική εταιρεία στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Ρουμανίας. Τα τέσσερα μέλη του προσωπικού που βρίσκονται στο χώρο για μια τακτική επιθεώρηση κατά τη στιγμή του ατυχήματος τραυματίζονται και δύο δεν επιβιώνουν. Ένα από τα θύματα είναι ένας Αμερικανός πολίτης.
Ο Λευκός Οίκος αντιδρά σκληρά στο περιστατικό, κατηγορώντας τη Ρωσία και αποκαλώντας το περιστατικό ως «επιθετικότητα». Σαράντα οκτώ ώρες μετά το ατύχημα, μια αμερικανική έκθεση πληροφοριών διαψεύδει αμφιβολίες ότι το περιστατικό ήταν πραγματικά ατύχημα. Η Μόσχα αντιδρά με την αποστολή πολλών στρατιωτικών πλοίων στο χώρο του συμβάντος. Σε απάντηση, η Ρουμανία προειδοποιεί τα ρωσικά στρατεύματα να μην προσεγγίσουν τη ρουμανική ακτή της Μαύρης Θάλασσας. Επιπλέον, το υπουργείο Άμυνας της Ρουμανίας δημοσιεύει μια λίστα με παραβιάσεις του ρουμανικού εναέριου χώρου από τη Ρωσία. Όταν τα ρωσικά και αμερικανικά πολεμικά σκάφη αντιμετωπίζουν το ένα το άλλο σε τέτοια απόσταση και ο κόσμος παρακολουθεί, οι ρωσικές στρατιωτικές επιδεξιότητες υποχωρούν. Η ΕΕ προτείνει μια στρατηγική ενεργειακής ασφάλειας. Η προσοχή του κόσμου μετακινείται στην επόμενη κρίση.
Τι θα προέκυπτε από ένα τέτοιο περιστατικό; Η αυξητική υποχώρηση των δυτικών εταιρειών από τις υπεράκτιες εξερευνήσεις, μετά από νέες αναλύσεις κινδύνου. Μια νέα δεδομένη κατάσταση που υπογραμμίζει την ανασφάλεια και την περιβαλλοντικά εχθρική φύση της υπεράκτιας εξερεύνησης, δεδομένης της καινοτομίας και της αναπτυγμένης τεχνολογικής φάσης, θα οδηγούσε τις φοβισμένες εταιρείες ενέργειας μακριά από την εξόρυξη- εξερεύνηση σε τέτοιες αμφισβητούμενες περιοχές. Στη Μαύρη Θάλασσα, οι ρωσικές εταιρείες θα προσπαθήσουν να γεμίσουν το κενό, δημιουργώντας ένα ενεργειακό μονοπώλιο, καθιστώντας αδύνατη την ενεργειακή ανεξαρτησία των μικρών χωρών της Μαύρης Θάλασσας. Εφόσον η ενεργειακή παραγωγή δεν προχωρήσει, η ενεργειακή αυτονομία των χωρών του Ευξείνου Πόντου καθίσταται αδύνατη, προσθέτοντας την ευαισθησία τους στη ρωσική πίεση.
Σενάριο 2: Ροές προσφύγων από τη Συρία -Επανεκκίνηση
Ένας νέος γύρος διαπραγματεύσεων ΕΕ-Τουρκίας σχετικά με πρόσφυγες από τη Συρία αποτυγχάνει υπό την τουρκική πίεση και με την απουσία της ηγεσίας της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ. Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κάνει πράξη τις επανειλημμένες απειλές του να «ανοίξουν τις πύλες» σε μια μαζική εισροή προσφύγων που φεύγουν από τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας. Εκατοντάδες χιλιάδες Σύριοι πρόσφυγες ξεκινούν προς τη Δύση, προς την Ευρώπη και μπαίνουν στη Βουλγαρία στο δρόμο τους στα Βαλκάνια προς τη Δυτική Ευρώπη. Οι γυναίκες, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι πρόσφυγες συναντούν ένοπλες ομάδες στη Βουλγαρία, οι οποίες τους αντιμετωπίζουν και αρνούνται να χορηγήσουν διέξοδο. Βίαιες συγκρούσεις ξεσπούν, μετατρέποντας τα νότια σύνορα της Βουλγαρίας σε “φλεγόμενη” περιοχή.
Η Ρωσία έχει υποστηρίξει οικονομικά και υλικοτεχνικά τις ένοπλες ομάδες στη Βουλγαρία με ξενοφοβικά ανοιχτά αντι-μουσουλμανικό προφιλ. Νέοι άνδρες από όλη την περιοχή έχουν ενταχθεί στην υπόθεση της υπεράσπισης του «φρουρίου της Ευρώπης» από μια «ισλαμική κατάκτηση».
Η βία κλιμακώνεται, οδηγώντας σε μαζικές συλλήψεις, και ορισμένοι άοπλοι Σύριοι πρόσφυγες σκοτώνονται. Τα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης υιοθετούν μια προσεκτικά φιλο-προσφυγική πολιτική, αλλά δίκτυα όπως το RT καλύπτει την ιστορία καθημερινά σε πρωταρχικό επίπεδο με τίτλους όπως ο «ορθόδοξος χριστιανικός πολιτισμός υπό την πίεση της μουσουλμανικής μετανάστευσης και των δυνητικών τρομοκρατών» και «Οι πολίτες που υπερασπίζονται τις αξίες τους». Η στήριξη από τη Ρωσία σε βουλγαρικές ένοπλες ομάδες πολλαπλασιάζεται μέσα σε λίγες μέρες και μηχανοκίνητες ομάδες από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και του Καυκάσου εντάσσονται στην «άμυνα των χριστιανικών αξιών».
Οι εθνικιστικές αντι-μουσουλμανικές ομάδες συγκεντρώνουν ισχυρή δημόσια στήριξη στη Βουλγαρία και πέρα από την ένταξη νεαρών ανδρών από τη Ρουμανία, τη Σερβία και την Ελλάδα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ασκεί πίεση στις βουλγαρικές αρχές για την προστασία των προσφύγων, αλλά οι εθνικές αρχές επιβολής του νόμου είναι ακλονητες. Το μήνυμα από τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μικτό και ασαφές. Μεγάλες μάχες ξεσπούν κατά μήκος των βουλγαρο-τουρκικών συνόρων.
Μετά από εβδομάδες βίας και αναταραχών, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατορθώνει να επιτύχει μια νέα συμφωνία με την Τουρκία, με την οποία η Άγκυρα εδραιώνει τον έλεγχο της ροής της μετανάστευσης προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Από ανθρωπιστική άποψη, η Δύση αποτυγχάνει σε δύο επίπεδα: την προστασία των προσφύγων και την απώλεια μιας σύγκρουσης αξιών ενάντια στην ιδεολογία του Κρεμλίνου, υπογραμμίζοντας περαιτέρω τις αδυναμίες και τις ρήξεις στη δυτική αλληλεγγύη. Η Μαύρη Θάλασσα βυθίζεται στη στρατηγική αστάθεια στο βαθμό που το ΝΑΤΟ και τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορούν να εξασφαλίσουν κυβερνητικό έλεγχο των δικών τους εδαφών.
Σενάριο Τρίτο: Περαιτέρω ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία
Η Οδησσός είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας και ένας από τους σημαντικότερους κόμβους τουρισμού και μεταφορών στη Μαύρη Θάλασσα. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η Ρωσία διατηρούσε 2.500 στρατιώτες στη γειτονιά μιας…παγωμένης διένεξης της περιοχής της Μολδαβίας στην περιοχή της Υπερδνειστερίας. Κατά τη διάρκεια της προσάρτησης της Κριμαίας και των ένοπλων συγκρούσεων στη περιοχή του Donbas το 2014, το Κρεμλίνο προσπάθησε επανειλημμένα να προκαλέσει σύγκρουση στην Οδησσό κατηγορώντας την ουκρανική κυβέρνηση ότι δεν θα προστατεύσει τους πολίτες ενθαρρύνοντας αναταραχές και βίαιες συγκρούσεις που οδηγησαν σε 46 θανάτους και προσπαθώντας να οργανωθεί δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Οδησσού. Η Οδησσός παρέμεινε μέρος της Ουκρανίας, καθώς η Ρωσία δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει τοπική στήριξη. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, η Ουκρανία έκλεισε τα σύνορα της Υπερδνειστερίας και τα ρωσικά στρατεύματα που καταλάμβαναν έδαφος της Μολδαβίας χρειάστηκε να στραφούν μέσω του Κισινάου.
Φανταστείτε ένα σενάριο στο οποίο 50 πολίτες της Οδησσού αρχίζουν να διαδηλώνουν στο κέντρο της πόλης ενάντια στους νόμους περί δικαιωμάτων των μειονοτήτων της ουκρανικής κυβέρνησης. Μετά από λίγες ώρες, ενώνονται με εκατοντάδες άλλους ανθρώπους, πολλούς Ρώσους πολίτες, γίνονται πρωτο θέμα στην τηλεόραση RT και τα τηλεοπτικά κανάλια της Ρωσίας, καθώς και σε ορισμένα ευρωπαϊκά δίκτυα ειδήσεων. Οι αρχές στο Ντόνετσκ και στο Λουγκάνσκ αντιδρούν με δηλώσεις αλληλεγγύης και υποστήριξης. Στην Οδησσό, άνδρες με στολές που δεν φέρουν σήμανση φαίνεται να υπόσχονται να «επιβάλλουν τάξη». Εν τω μεταξύ, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης επιμένουν ότι οι ουκρανικές αρχές δεν έχουν εξασφαλίσει την τάξη και ισχυρίζονται ότι η Ουκρανία είναι «αποτυχημένο κράτος».
Δύο μέρες μετά την άφιξη των πρώτων διαδηλωτών στην Οδησσό, ο αριθμός των στρατιωτών πολλαπλασιάζεται. Η διαδήλωση έγινε τώρα για πάνω από 48 ώρες με εκατοντάδες συμμετέχοντες. Οι εικόνες των πολιτών που διαμαρτύρονται για «δημοκρατικά μειονοτικά δικαιώματα» στο κρύο με τους ντόπιους που διανέμουν τσάι, εμφανίζονται στη ρωσική τηλεόραση με τον τίτλο «Ήρωες της Οδησσού». Αν και οι άνδρες με ομοιόμορφη στολή δεν έχουν καταλάβει όλους τους κεντρικούς δρόμους από την Οδησσό και αρνούνται να δώσουν πρόσβαση στην Ουκρανική επιβολή του νόμου, αυτό καλύπτεται μόνο οριακά από τα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Ζέλενσκι καλεί το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας του, δηλώνει κατάσταση έκτακτης ανάγκης, κινητοποιεί τις ένοπλες δυνάμεις και απευθύνει έκκληση προς τη Δύση για βοήθεια. Εν τω μεταξύ, πολεμικά πλοία από τον ρωσικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας εμφανίζονται στις ακτές της Οδησσού. Τι θα συνέβαινε εάν ξεσπάσει πυρκαγιά σε τέτοιες οδούς;
Θα μπορούσε η διεθνής κοινότητα να καταδικάσει αυτό το γεγονός ως ρωσική εισβολή ή να ζητήσει πρώτα να δει αδιαμφισβήτητα αποδεικτικά στοιχεία; Αν ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναλάβει την ηγεσία της Ευρώπης στη σύγκρουση, τότε θα μπορούσε να προτείνει διαπραγματεύσεις που θα προκαλέσουν ένα αδιέξοδο και θα μειώσουν τον έλεγχο της Ουκρανίας στην Οδησσό. Θα επέμβουν οι Ηνωμένες Πολιτείες;
Συμπέρασμα
Αυτά τα τρία σενάρια σύγκρουσης είναι εύλογοι κίνδυνοι για τον Εύξεινο Πόντο το 2020. Με την εξέταση της «ευρύτερης περιοχής της Μαύρης Θάλασσας» σε μεσοπρόθεσμη προοπτική, είναι εμφανές ότι αφορά σε ένα πιο περίπλοκο φάσμα προκλήσεων. Στα Δυτικά Βαλκάνια, οι προτεινόμενες αντισταθμίσεις και το βέτο της Γαλλίας κατά της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσθέτουν ένταση σε μια ευάλωτη περιοχή στην καρδιά της Ευρώπης.
Στο νότο, η απόκλιση της Τουρκίας από τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ και η ανάπτυξη της επιθετικής στρατιωτικής ικανότητας της Ρωσίας στην ανάπτυξη και προβολή της στη Μεσόγειο προσθέτουν λάδι στη φωτιά. Στα νότια σύνορα της Τουρκίας, το Ιράκ και η Συρία θα αναλώνονται από ανθρωπιστικές τραγωδίες. Τέλος, κοιτώντας ανατολικά, η πρωτοβουλία της Κίνας επεκτείνει την επιρροή του Πεκίνου στη Μαύρη Θάλασσα και στην Ευρώπη ευρύτερα. Η αυξημένη ασφάλεια και σταθερότητα στη Μαύρη Θάλασσα θα είναι απαραίτητη.
Προκειμένου να αποφευχθούν περαιτέρω συγκρούσεις, οι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι ισχυροί θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στη Μαύρη Θάλασσα ως περιοχή ασφαλείας καταλήγει η αναλύτρια και υποστηρίζει πως πρέπει να διατηρηθούν τουλάχιστον οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Η Δύση πρέπει να υποστηρίξει την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας και της Γεωργίας, καθώς και τη δυτική πορεία τους. Για να αποφευχθεί η εξαγορά της περιοχής από την Κίνα, οι δυτικές δυνάμεις θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να προσφέρουν ευκαιρίες επένδυσης σε υποδομές ως εναλλακτικές λύσεις σε μια φτωχή και υπανάπτυκτη περιοχή, διασφαλίζοντας παράλληλα την προβολή της περιφερειακής κοινής γνώμης. Τέλος, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, πρέπει να ασκηθεί πίεση για να εμποδίσει την Τουρκία να δράσει ενάντια σε συλλογικά συμφέροντα.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου