Η Κίνα τρομάζει τη Δύση. Οι δυτικοί, ωστόσο, σπάνια ασχολούνται με το πώς η Κίνα βλέπει τον κόσμο. Πράγματι, έχει σημειώσει τεράστια οικονομική πρόοδο. Αλλά, εξακολουθεί να βλέπει την παγκόσμια οικονομία να κυριαρχείται από τις ανεπτυγμένες οικονομίες.
Μεταξύ των ελάχιστων Δυτικών που είναι σε θέση να βλέπουν τον κόσμο από την πλευρά των Κινέζων, είναι ο Πίτερ Νόλαν, καθηγητής κινεζικής ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Σε ένα βιβλίο που προκαλεί τη σκέψη του αναγνώστη, το οποίο εξέδωσε πέρυσι, απευθύνθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους φόβους σχετικά με την Κίνα –στον φόβο ότι αγοράζει όλον τον πλανήτη. Η απάντησή του είναι όχι: είμαστε μέσα στην Κίνα, αλλά η Κίνα δεν είναι μέσα σε εμάς.
Για να καταλάβουμε τι εννοεί ο καθηγητής Νόλαν, οφείλουμε να κατανοήσουμε την άποψή του για τα όσα έχουν συμβεί κατά τη διάρκεια τριών δεκαετιών παγκόσμιας οικονομικής ολοκλήρωσης με γνώμονα την τεχνολογία. Ο Νόλαν υποστηρίζει ότι η παγκόσμια οικονομία έχει μεταμορφωθεί από την εμφάνιση (μέσω συγχωνεύσεων, εξαγορών και άμεσων ξένων επενδύσεων) ενός περιορισμένου αριθμού κυρίαρχων επιχειρήσεων, οι οποίες προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από προηγμένες χώρες.
Στο επίκεντρο της νέας παγκόσμιας οικονομίας είναι αυτές που ο καθηγητής Νόλαν αποκαλεί εταιρείας «systems integrator» (ολοκληρωτής συστημάτων) –επιχειρήσεις με κυρίαρχα brands και κορυφαίες τεχνολογίες, οι οποίες βρίσκονται στην κορυφή των αλυσίδων αξίας που εξυπηρετούν την παγκόσμια μεσαία τάξη. Αυτές οι παγκόσμιες επιχειρήσεις, με τη σειρά τους, ασκούν τεράστια πίεση στις αλυσίδες εφοδιασμού τους, συνεχώς αυξανόμενες συγχωνεύσεις και εκεί.
Χρησιμοποιώντας δεδομένα από την περίοδο 2006-09, ο καθηγητής Νόλαν καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο αριθμός των παγκόσμια κυρίαρχων επιχειρήσεων στην κατασκευή μεγάλων εμπορικών αεροσκαφών και στα αεριούχα αναψυκτικά ήταν δύο· στις υποδομές τηλεπικοινωνιών και στα smartphones, μόνο τρεις· στην μπύρα, τους ανελκυστήρες, τα βαρέα φορτηγά και τους προσωπικούς υπολογιστές, τέσσερις· στις ψηφιακές κάμερες, έξι· και στα μηχανοκίνητα οχήματα και στα φαρμακευτικά προϊόντα, 10. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι κυρίαρχες επιχειρήσεις παρείχαν προϊόντα/υπηρεσίας στη μισή έως ολόκληρη την παγκόσμια αγορά. Παρόμοιες βαθμίδες συγκέντρωσης έχουν προκύψει, μετά τις συγχωνεύσεις, σε πολλές βιομηχανίες.
Περίπου την ίδια συγκέντρωση μπορεί να δει κανείς μεταξύ των προμηθευτών εξαρτημάτων. Ας δούμε τα αεροσκάφη. Ο πλανήτης διαθέτει τρεις κυρίαρχους προμηθευτές κινητήρων, δύο για φρένα, τρεις για λάστιχα, δύο για καθίσματα, έναν προμηθευτή για συστήματα τουαλέτας και έναν για καλωδιώσεις. Στην αυτοκινητοβιομηχανία, καθώς και στην τεχνολογία των πληροφοριών, στα αναψυκτικά και σε πολλές άλλες, ο πλανήτης έχει μόνο ελάχιστους κυρίαρχους προμηθευτές των βασικών στοιχείων.
Μπορούμε να δούμε πλέον την οργάνωση της παγκόσμιας παραγωγής και διανομής υπό την αιγίδα της εταιρείας-ολοκληρωτή. Μία τέτοιου είδους εταιρεία «συνήθως διαθέτει έναν συνδυασμό μίας σειράς βασικών χαρακτηριστικών, μεταξύ των οποίων είναι: η δυνατότητα να συγκεντρώνει χρήματα για μεγάλα νέα έργα και τους αναγκαίους πόρους για την χρηματοδότηση υψηλού επιπέδου έρευνας και ανάπτυξης που είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της τεχνολογικής πρωτοπορίας, την ανάπτυξη μίας παγκόσμιας μάρκας, τις επενδύσεις στην τελευταία λέξη της τεχνολογίας και για να προσελκύει τους καλύτερους ανθρώπινους πόρους».
Επιπλέον, «εκατό εταιρείες κολοσσοί, όλες από χώρες υψηλού εισοδήματος, αντιπροσωπεύουν πάνω από τα τρία πέμπτα του συνόλου των δαπανών Ε&Α μεταξύ των κορυφαίων 1400 εταιρειών του κόσμου. Αποτελούν το θεμέλιο της παγκόσμιας τεχνικής προόδου στην εποχή της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.»
Οι εταιρείες αυτές έχουν επενδύσει σημαντικά εκτός συνόρων και, αν μη τι άλλο, στην Κίνα. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής, χάνουν τα εθνικά χαρακτηριστικά και τις συμμαχίες τους. Αυτό δημιουργεί αυξανόμενη ένταση, καθώς γίνονται όλο και δυσκολότερο για τις κυβερνήσεις να φορολογήσουν ή να ρυθμίσουν τις εταιρείες «τους». Παρ’ όλα αυτά, οι εταιρείες εξακολουθούν να διατηρούν τα εθνικά χαρακτηριστικά τους και παραμένουν ριζωμένες στις εθνικές κουλτούρες.
Που κολλάει λοιπόν η Κίνα σε αυτό το νέο κόσμο; Πρόκειται για μία τεράστια επιτυχία ανάπτυξης. Ωστόσο, έχει χτίσει την επιτυχία αυτή στην προθυμία και την ικανότητά της να προσφέρει τους εργαζομένους και τις αγορές της στους παραγωγούς του πλανήτη. Έτσι, το 2007-09, οι ξένες επενδυτικές εταιρείες ήταν υπεύθυνες για το 28 τοις εκατό της προστιθέμενης αξίας της βιομηχανίας της Κίνας· το 66 τοις εκατό της παραγωγής της από βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας· το 55 τοις εκατό των εξαγωγών της· και το 90 της εκατό των εξαγωγών της σε νέα προϊόντα και προϊόντα υψηλής τεχνολογίας. Συνεπώς, η χώρα αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για συστήματα τα οποία διαχειρίζονται από ξένους. Αν οι πολίτες και οι κυβερνήσεις των προηγμένων χωρών «λοξοκοιτούν» τις παγκόσμιες αυτές εταιρείες, τότε τι πρέπει να κάνουν και οι ίδιοι οι Κινέζοι;
Η Κίνα δεν αγοράζει τον κόσμο. Μεταξύ του 1990 και του 2012, το συνολικό απόθεμα των εξερχόμενων ΑΞΕ αυξήθηκε από $2,1 τις σε $23,6 τρις. Οι χώρες υψηλού εισοδήματος εξακολουθούσαν να αντιπροσωπεύουν το 79 τοις εκατό αυτού, κατά το τελευταίο έτος. Το 2012, το εξωτερικό απόθεμα των επενδύσεων των ΗΠΑ ήταν $5,2 τρις, ενώ το αντίστοιχο του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν $1,8 τρις, έναντι $509 δις της Κίνας. Το καθαρό απόθεμα της Κίνας (η διαφορά μεταξύ ενεργητικών και παθητικών αποθεμάτων) ήταν εξαιρετικά αρνητικό, στα μείον $324 δις. Το 2009, το 68 τοις εκατό των εξερχόμενων επενδύσεών της υποτίθεται ότι ήταν στο Χονγκ Κονγκ.
Όπως υπογραμμίζει και ο καθηγητής Νόλαν: «Οι κινεζικές εταιρείες έχουν απουσιάσει εμφανώς από τις μεγάλες διεθνείς συγχωνεύσεις και εξαγορές.» Λόγω της έλλειψης φυσικών πόρων, η Κίνα επενδύει στο εξωτερικό στον τομέα αυτόν. Αλλά, ακόμη και εδώ, η κλίμακα των επενδύσεων της Κίνας στο εξωτερικό επισκιάζεται από αυτή των κυρίαρχων ξένων εταιρειών.
Τι σημαίνει αυτή η ανάλυση; Το πιο σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι η Κίνα έχει αναπτύξει ελάχιστες παγκόσμια σημαντικές εταιρείες. Επιπλέον, το προβάδισμα των μονοπωλιακών φορέων των προηγμένων χωρών είναι τόσο μεγάλο που θα είναι πολύ δύσκολο για την Κίνα να καταφέρει να αναπτύξει τέτοιες εταιρείες. Από την προοπτική της Κίνας, ως εκ τούτου, το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της οικονομίας της παραμένει η εξάρτησή της από την τεχνογνωσία των άλλων. Αυτό εξηγεί τις απεγνωσμένες προσπάθειες της Κίνας να αποκτήσει αυτή την τεχνογνωσία. Μία περαιτέρω συνέπεια είναι ότι η Κίνα απέχει πολύ ακόμα από το να «αγοράσει τον κόσμο». Η παράνοια για τις επιπτώσεις της είναι αδικαιολόγητη.
Ένα βαθύτερο ερώτημα είναι το εάν, σε έναν κόσμο με όλο και περισσότερες παγκόσμιες εταιρείες, είναι λογικό να ανησυχείς που οι εταιρείες δεν είναι «δικές σου». Υποψιάζομαι ότι η απάντηση είναι: ναι. Η Κίνα έχει δίκιο να ανησυχεί για αυτό. Οι εταιρείες διατηρούν ακόμη εθνικές συνιστώσες οι οποίες διαμορφώνουν τη συμπεριφορά τους και, ειδικότερα, το ρόλο τους στην ανάπτυξη των ικανοτήτων μίας συγκεκριμένης χώρας. Αλλά, για μία χώρα όσο αχανής όσο η Κίνα, αυτό μπορεί να έχει λιγότερη σημασία από ότι για τους περισσότερους άλλους. Στο τέλος, σχεδόν όλες οι παγκόσμιες εταιρείες είναι πιθανό να βρεθούν περικυκλωμένες από την Κίνα: θα είναι υπερβολικά κεντρικής σημασίας για τις δραστηριότητές τους για να ξεφύγουν από τις απαιτήσεις της.
Αν συμβεί αυτό, θα είναι λόγω της φυσικής διαδικασίας της ολοκλήρωσης. Για το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας και, πράγματι, του κόσμου, η περαιτέρω ανάπτυξη των εν λόγω βαθιών παγκόσμιων εμπλοκών είναι επιθυμητή. Οφείλουμε απλά να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας και να προχωρήσουμε.
sofokleous10.gr
πηγή
Δημοσίευση σχολίου