Η επανασυγκόλληση της διχασμένης Τουρκίας αποτελεί έργο ηράκλειο που είναι δυνατό να συντελεσθεί μόνο μέσω του τουρκικού εθνικισμού. Πρόκειται για ιδεολογία που παραπέμπει στις αρχές του εθνικιστή διανοητή Ζίγια Γκεκάλπ, ο οποίος πίστευε ότι το τρισυπόστατο της Τουρκίας απετελείτο από τον τουρκισμό, τον ισλαμισμό και την προσέγγιση της Δύσης. Ο κ. Ερντογάν αποκαθιστά το ισλαμικό σκέλος στο εθνικιστικό τρίπτυχο.
Στην προσπάθεια αυτή ο κ. Ερντογάν άνοιξε πολλά νέα μέτωπα, πέραν του βασικού με τους κεμαλιστές. Καθώς η σχέση του με Αραβες και Τούρκους μουσουλμάνους δοκιμαζόταν από τη συνεργασία της Τουρκίας με το Ισραήλ, επέλεξε τη διένεξη με το Ισραήλ χωρίς ίσως να αντιλαμβάνεται τις μακροχρόνιες συνέπειες. Ετσι, από το επεισόδιο του «Μαβί Μάρμαρα» η θέση της Τουρκίας στην Ουάσιγκτον έγινε δυσχερής.
Οι συμμαχίες φιλοϊσραηλινών οργανώσεων με τα τουρκικά συμφέροντα λύονται με μεγάλη ταχύτητα, ενώ ο αμερικανικός Τύπος θυμάται παλιές τουρκικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Καθώς Κύπρος και Ισραήλ οδεύουν προς κοινή εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου, οι αντιδράσεις της Τουρκίας βρίσκουν τους Αμερικανούς απρόθυμους να δείξουν κατανόηση.
Ο κ. Ερντογάν εμπλέκεται στις πολιτικές εξελίξεις της Μέσης Ανατολής σε προβληματική συγκυρία. Η φιλική Συρία προσβάλλεται από την πανδημία των εξεγέρσεων, ενώ η παρακωλυτική του στάση ως προς την επιχείρηση στη Λιβύη δεν του απέφερε ορατά κέρδη μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ. Σε άλλα μέτωπα ο κ. Ερντογάν άφησε το θυμικό να τον οδηγήσει σε αδιέξοδο. Η αλαζονική αντιμετώπιση των διαμαρτυρομένων Τουρκοκυπρίων με την αποστροφή ότι η Τουρκία έχει δικά της στρατηγικά συμφέροντα στην Κύπρο, πέραν της προστασίας των ομογενών της, τον εξέθεσε διεθνώς.
Η συνέχιση των προκλήσεων στο Αιγαίο και η συντήρηση της τακτικής Ντενκτάς στις διακοινοτικές διαπραγματεύσεις δεν προσφέρουν στην Τουρκία παρά παλιά προβλήματα που αθροίζονται πλέον με όσα κατασκεύασε πρόσφατα και τις αρνητικές συγκυρίες που προέκυψαν. Ο κ. Νταβούτογλου σε παρελθούσα συνέντευξή του προς την «Κ» μετήλθε σε κουτοπονηριές περασμένων εποχών. Απέφυγε την ερώτηση για τις παραβιάσεις του εναέριου χώρου των ελληνικών νήσων συμβουλεύοντας τον συνομιλητή του να μη θεωρεί το σύνολο του αιγαιακού εναέριου χώρου ελληνικό. Εξαιρώντας το Καστελλόριζο από το Αιγαίο, ο Τούρκος ΥΠΕΞ κάνει πως αγνοεί τις διεθνείς συνθήκες.
Ομως ποιες να είναι τάχα οι προτεραιότητες του κ. Ερντογάν σήμερα; Ισως η απεμπλοκή από την εκκρεμότητα του Κυπριακού που εμποδίζει την Ε.Ε. να ανοίξει νέα κεφάλαια στις διαπραγματεύσεις της με την Τουρκία. Οι πρόσφατες εκλογές στην Κύπρο απέκλεισαν από το Κοινοβούλιο ορισμένους αδιάλλακτους υποψηφίους ώστε να ισχύει πάντοτε η γραμμή Χριστόφια. Παραμένει ωστόσο η τουρκική αδιαλλαξία ως προς την επιστροφή εδαφών στους Ελληνοκυπρίους, όπως και την απόσυρση τουρκικών στρατευμάτων κατοχής. Θα γίνει άραγε πιο υποχωρητικός στα δύο αυτά ζητήματα ο κ. Ερντογάν αν αποκλεισθούν οι εθνικιστές του MHP από τη Βουλή, ώστε με παραμονή του κόμματος γύρω στο 46% της ψήφου να αλλάξει όπως θέλει το Σύνταγμα; Ολα αυτά θα τα μάθουμε μετά τις τουρκικές εκλογές της 12ης Ιουνίου. Οι εξελίξεις αυτές ίσως να προσφέρουν στην Ελλάδα και την Κύπρο ευκαιρίες σημαντικών ελιγμών στα μεγάλα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής.
Toυ Θανου Βερεμη
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου