Γιώργος Σκαφιδάς
Εάν τα drones είναι «το μέλλον του πολέμου»(«the future of warfare»), όπως κάποιοι επιμένουν να υπογραμμίζουν εδώ και χρόνια, τότε αυτό το μέλλον δείχνει πια να αποκτά βαθύτερες και περισσότερο ποικιλόμορφες ρίζες (βλέπε εφαρμογές) στο παρόν. Ρίζες και εφαρμογές που θέτουν παράλληλα τις βάσεις και για όσα θα πρέπει να αναμένουμε στα πεδία των μαχών -αλλά και ευρύτερα στα πεδία των κρίσεων- τα επόμενα χρόνια.
Ηταν Φεβρουάριος του 2001, όταν ένα αμερικανικό μη-επανδρωμένο Predator εξαπέλυσε αντιαρματικό βλήμα Hellfire ενάντια σε δοκιμαστικό στόχο βόρεια του Λας Βέγκας, πραγματοποιώντας έτσι την πρώτη στα χρονικά επιτυχή εκτόξευση πυραύλου από drone. Και ήταν Νοέμβριος του 2020, όταν ένα αμερικανικό MQ-9A Block 5 κατάφερε να εντοπίσει υποβρύχιο στόχο ρίχνοντας στη θάλασσα ηχοσημαντήρες στο πλαίσιο δοκιμής του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού, πραγματοποιώντας έτσι την πρώτη στα χρονικά, σύμφωνα με τους άμεσα εμπλεκομένους, επιτυχή «είσοδο» μη-επανδρωμένου αεροσκάφους στο πεδίο του ανθυποβριαχού πολέμου.
Εν έτει 2021 πια, τα drones -που είναι ήδη παντού- αυξάνονται, πληθύνονται και εξελίσσονται, αποκτώντας μάλιστα στην πορεία ενισχυμένες δυνατότητες, περισσότερο «ευέλικτα» χαρακτηριστικά και αξιοσημείωτη πολυμορφικότητα.
Υπό ανθυποβρυχιακό πρίσμα, προσεγγίζονται πλέον και άλλα αμερικανικά μη-επανδρωμένα συστήματα, όπως είναι τα MQ-4 Triton, ScanEagle και το εικονιζόμενο MQ-8C Fire-Scout.Τύποι για κάθε ανάγκη
Διότι όταν λέμε drone μπορεί οι περισσότεροι να εννοούμε μη-επανδρωμένο αεροσκάφος (Unmanned Aerial Vehicle/UAV), πλην όμως ο συγκεκριμένος όρος ταιριάζει πια και σε άλλα μέσα. Όχι μόνο εναέρια (UAVs), αλλά και χερσαία (drone tanks ή Robotic Combat Vehicles/RCVs), θαλάσσια (Unmanned Surface Vessels ή Vehicles/USVs), υποβρύχια (Unmanned Underwater Vehicles/UUVs) ή ακόμη και cross-medium ή transmedium: οχήματα υβριδικά, δηλαδή, που μπορούν να ίπτανται, αλλά και να καταδύονται στη θάλασσα.
Οι Κινέζοι εμφανίζονται επί παραδείγματι, σύμφωνα με όσα έχουν γραφτεί το τελευταίο διάστημα σε ΜΜΕ της χώρας, να δοκιμάζουν ένα δικό τους transmedium drone. Κι αυτό, με στόχο να μπορέσουν κάποια στιγμή να αναπτύξουν «πολυμορφικά» οχήματα που θα «απελευθερώνονται» από κινεζικά υποβρύχια και θα εκτελούν επιχειρήσεις υποβρυχίως και στον αέρα, όχι μόνο εντοπίζοντας, αλλά ακόμη και πλήττοντας εχθρικούς στόχους.
Ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις
Παράλληλα ωστόσο, πυκνώνουν πια οι «φωνές» διεθνώς που (προ)βλέπουν εξελίξεις και σε ένα άλλο μέτωπο, όπως είναι εκείνο της ανάπτυξης και παραγωγής ανθυποβρυχιακών (ASW) drones ή, πιο ορθά, της μεγαλύτερης και ουσιαστικότερης «οργανικής» ένταξης των drones. Είτε πρόκειται για μη-επανδρωμένα αεροσκάφη, είτε για μη-επανδρωμένες μονάδες επιφανείας, είτε για τηλεκατευθυνόμενα υποβρύχια στο πεδίο των ανθυποβρυχιακών επιχειρήσεων.
Η κεντρική ιδέα προφανώς και «έχει λογική». Διότι όλες εκείνες οι επανδρωμένες μονάδες, που είναι επιφορτισμένες με την αποστολή να «κυνηγούν υποβρύχια», βαρύνονται από περιορισμούς (χρονικούς, γεωγραφικούς κ.ά.) και υψηλά κόστη (πτήσης, συντήρησης). Για του λόγου το αληθές, αρκεί μια ματιά στα «μαθηματικά» επιχειρήσεων, όπως είναι εκείνες που εκτελούνται από -εξοπλισμένα με ηχοσημαντήρες και τορπίλες- ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα MH-60R Seahawk ή ανθυποβρυχιακά αεροσκάφη Boeing P-8 Poseidon, Lockheed P-3 Orion κ.ά.
Δεν θα ήταν προτιμότερο, λοιπόν, εάν μπορούσε μια ναυτική δύναμη να στέλνει σμήνη από σχετικά φθηνά drones στο κατώπι εχθρικών υποβρυχίων; Ειδικά, δε, εάν πρόκειται για drones εφοδιασμένα με εξελιγμένα συστήματα εντοπισμού (ηχοεντοπιστικά, ραντάρ, αισθητήρες κ.ά.) και επικοινωνίας, τα οποία μπορούν να πετούν για πολλές ώρες, χωρίς «διάλειμμα», και να στέλνουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο σε άλλες μονάδες (σε άλλα πλοία επιφανείας, αεροσκάφη, ελικόπτερα, υποβρύχια, κέντρα ελέγχου κ.ά.); Τότε, το εν λόγω ερώτημα καταλήγει να θεωρείται μάλλον ρητορικό.
Σε ένα τέτοιο σενάριο, το drone θα μπορούσε, για παράδειγμα, να «ξετρυπώνει» εχθρικά υποβρύχια, εντοπίζοντας τη θέση τους, προκειμένου να τα πλήξουν εν συνεχεία άλλες δυνάμεις (ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα/αεροσκάφη, πλοία κ.ά.) ή ακόμη και το ίδιο το drone, αν και ένα τέτοιο ενδεχόμενο μοιάζει περισσότερο μακρινό.
Όλες οι επανδρωμένες μονάδες, που είναι επιφορτισμένες με την αποστολή να «κυνηγούν υποβρύχια» (από αριστερά προς τα δεξιά, MH-60R Seahawk, Boeing P-8 Poseidon, Lockheed P-3 Orion κ.ά.), βαρύνονται από χρονικούς και γεωγραφικούς περιορισμούς και υψηλά κόστη πτήσης και συντήρησης.
SeaGuardian
Το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό ήδη κινείται προς την κατεύθυνση της μεγαλύτερης και ουσιαστικότερης ένταξης των drones στο ανθυποβρυχιακό «μέτωπο». Το MQ-9B SeaGuardian UAV (πρόκειται για παραλλαγή του MQ-9B SkyGuardian) της General Atomics δοκιμάζεται ήδη επί του πεδίου στις ΗΠΑ, αλλά και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Στις 24 Νοεμβρίου του 2020, ένα MQ-9A Reaper Block 5 UAV της General Atomics Aeronautical Systems (GA-ASI) κατάφερε να εντοπίσει υποβρύχιο στόχο, κάνοντας χρήση ηχοσημαντήρων, στο πλαίσιο δοκιμών που πραγματοποιούσε το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό στον Ειρηνικό. Ένα παρόμοιο ανθυποβρυχιακού τύπου MQ-9B SeaGuardian έκανε μάλιστα ένα «πέρασμα» και από την Ευρώπη (από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία) τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 2021, ενώ MQ-9B με ανθυποβρυχιακά συστήματα αναμένεται σε εξαχθούν το προσεχές διάστημα και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Ταϊβάν. Κατά τα λοιπά, υπό ανθυποβρυχιακό πρίσμα, προσεγγίζονται πλέον και άλλα αμερικανικά μη-επανδρωμένα συστήματα, όπως είναι τα MQ-4 Triton, ScanEagle και MQ-8C Fire-Scout.
Το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό ήδη κινείται προς την κατεύθυνση της μεγαλύτερης και ουσιαστικότερης ένταξης των drones στο ανθυποβρυχιακό «μέτωπο». Το MQ-9B SeaGuardian UAV (πρόκειται για παραλλαγή του MQ-9B SkyGuardian) της General Atomics δοκιμάζεται ήδη επί του πεδίου στις ΗΠΑ, αλλά και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Στις 24 Νοεμβρίου του 2020, ένα MQ-9A Reaper Block 5 UAV της General Atomics Aeronautical Systems (GA-ASI) κατάφερε να εντοπίσει υποβρύχιο στόχο, κάνοντας χρήση ηχοσημαντήρων, στο πλαίσιο δοκιμών που πραγματοποιούσε το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό στον Ειρηνικό. Ένα παρόμοιο ανθυποβρυχιακού τύπου MQ-9B SeaGuardian έκανε μάλιστα ένα «πέρασμα» και από την Ευρώπη (από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία) τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 2021, ενώ MQ-9B με ανθυποβρυχιακά συστήματα αναμένεται σε εξαχθούν το προσεχές διάστημα και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Ταϊβάν. Κατά τα λοιπά, υπό ανθυποβρυχιακό πρίσμα, προσεγγίζονται πλέον και άλλα αμερικανικά μη-επανδρωμένα συστήματα, όπως είναι τα MQ-4 Triton, ScanEagle και MQ-8C Fire-Scout.
Η Israel Aerospace Industries (IAI) δοκιμάζει τροποποιήσεις ανθυποβρυχιακής στόχευσης πάνω σε μη-επανδρωμένα αεροσκάφη Heron (αριστερά), ενώ κάτι ανάλογο κάνει και η Elbit Systems σε Hermes 900 (κάτω).
Κυνηγοί υποβρυχίων
Τα drones θα μπορούσαν, λοιπόν, να αναλάβουν δράση ως «κυνηγοί υποβρυχίων». Η αμερικανική General Atomics Aeronautical Systems παρουσιάζει, μάλιστα, και μια σειρά από λόγους για τους οποίους αυτή η επιλογή θα ήταν περισσότερο συμφέρουσα συγκριτικά με άλλες επανδρωμένες επιχειρήσεις. Κυρίως, από άποψη οικονομίας, χρόνου και κόστους.
«Είναι τα drones το μέλλον του ανθυποβρυχιακού πολέμου;», διερωτάτο σε πρόσφατο άρθρο του το αμερικανικό περιοδικό The National Interest, επικαλούμενο μάλιστα μια όχι αμερικανική, αλλά βρετανική έκθεση. Σύμφωνα με την έκθεση, «τα drones που αυξάνονται σε αριθμό και εξελίσσονται στερούν από τα υποβρύχια την «αορατότητά» τους (σ.σ. stealthiness)». Εάν όμως τα πανάκριβα υποβρύχια των πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων αρχίσουν να αντιμετωπίζονται πια ως πιο εύκολα εντοπίσιμα από τον εχθρό από ό,τι στο παρελθόν, τότε αυτομάτως εκείνα χάνουν και πολλά από τα «ατού» τους.
Το μέτωπο του ανθυποβρυχιακού πολέμου (ASW) έχει αποκτήσει μεγαλύτερη «βαρύτητα» στα μάτια των μεγαλύτερων ναυτικών δυνάμεων της υφηλίου τα τελευταία χρόνια. Η Ουάσιγκτον παρακολουθεί άλλωστε στενά -και με δημοσίως εκπεφρασμένη ανησυχία- τα αξιοσημείωτα «αθόρυβα», πυρηνοκίνητα (ισχυρότερα από ποτέ άλλοτε) υποβρύχια «ανοίγματα» των Ρώσων και των Κινέζων, όπως γράφαμε και στο τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου του Α&Δ (στο πλαίσιο άρθρου με τίτλο «Ναυμαχία ΗΠΑ-Κίνας-Ρωσίας θερμαίνει τα νερά της υφηλίου»). Το ανθυποβρυχιακό «μέτωπο» παίρνει τα πάνω του και δεν είναι μόνο οι Αμερικανοί που επενδύουν προς μια τέτοια κατεύθυνση.
Τα drones θα μπορούσαν, λοιπόν, να αναλάβουν δράση ως «κυνηγοί υποβρυχίων». Η αμερικανική General Atomics Aeronautical Systems παρουσιάζει, μάλιστα, και μια σειρά από λόγους για τους οποίους αυτή η επιλογή θα ήταν περισσότερο συμφέρουσα συγκριτικά με άλλες επανδρωμένες επιχειρήσεις. Κυρίως, από άποψη οικονομίας, χρόνου και κόστους.
«Είναι τα drones το μέλλον του ανθυποβρυχιακού πολέμου;», διερωτάτο σε πρόσφατο άρθρο του το αμερικανικό περιοδικό The National Interest, επικαλούμενο μάλιστα μια όχι αμερικανική, αλλά βρετανική έκθεση. Σύμφωνα με την έκθεση, «τα drones που αυξάνονται σε αριθμό και εξελίσσονται στερούν από τα υποβρύχια την «αορατότητά» τους (σ.σ. stealthiness)». Εάν όμως τα πανάκριβα υποβρύχια των πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων αρχίσουν να αντιμετωπίζονται πια ως πιο εύκολα εντοπίσιμα από τον εχθρό από ό,τι στο παρελθόν, τότε αυτομάτως εκείνα χάνουν και πολλά από τα «ατού» τους.
Το μέτωπο του ανθυποβρυχιακού πολέμου (ASW) έχει αποκτήσει μεγαλύτερη «βαρύτητα» στα μάτια των μεγαλύτερων ναυτικών δυνάμεων της υφηλίου τα τελευταία χρόνια. Η Ουάσιγκτον παρακολουθεί άλλωστε στενά -και με δημοσίως εκπεφρασμένη ανησυχία- τα αξιοσημείωτα «αθόρυβα», πυρηνοκίνητα (ισχυρότερα από ποτέ άλλοτε) υποβρύχια «ανοίγματα» των Ρώσων και των Κινέζων, όπως γράφαμε και στο τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου του Α&Δ (στο πλαίσιο άρθρου με τίτλο «Ναυμαχία ΗΠΑ-Κίνας-Ρωσίας θερμαίνει τα νερά της υφηλίου»). Το ανθυποβρυχιακό «μέτωπο» παίρνει τα πάνω του και δεν είναι μόνο οι Αμερικανοί που επενδύουν προς μια τέτοια κατεύθυνση.
Το Βασιλικό Ναυτικό της Αυστραλίας αξιολογεί το Camcopter S-100 της αυστριακής Schiebel το οποίο προορίζεται για αποστολές θαλάσσιας επιτήρησης και, πρόσφατα, δοκιμάστηκε και από το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό.Κινήσεις πολλών χωρών
Το βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό «τρέχει» ήδη το πρόγραμμα PROTEUS που στόχο έχει να αναπτύξει ένα μη-επανδρωμένο αεροσκάφος με ανθυποβρυχιακές λειτουργίες (rotary winged, για να μπορεί να απογειώνεται και από πλωτά μέσα). Επίσης, η βρετανική Ultra Electronics κάνει τα δικά της ανθυποβρυχιακά «πειράματα», χρησιμοποιώντας μη-επανδρωμένα αμερικανικά ελικόπτερα MQ-8C Fire-Scout εφοδιασμένα με συστήματα ρίψης ηχοσημαντήρων.
Το Ισραήλ, από την πλευρά του, πειραματίζεται με την Israel Aerospace Industries (IAI) να δοκιμάζει τροποποιήσεις ανθυποβρυχιακής στόχευσης πάνω σε μη-επανδρωμένα αεροσκάφη Heron, ενώ κάτι ανάλογο κάνει και η Elbit Systems αλλά πάνω σε Hermes 900.
Αρκετά πιο μακριά, στην Αυστραλία, το Βασιλικό Ναυτικό αξιολογεί το μη-επανδρωμένο Camcopter S-100 της αυστριακής Schiebel, το οποίο προορίζεται για αποστολές θαλάσσιας επιτήρησης. Ενδεχομένως, θα μπορούσε στο μέλλον να ενσωματώσει και πιο ουσιαστικές ανθυποβρυχιακές λειτουργίες (κυρίως εντοπισμού). Σημειωτέον πως το Camcopter S-100 δοκιμάστηκε πρόσφατα και από το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό.
Στη Γηραιά Ήπειρο, στο πλαίσιο του προγράμματος της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας της Ε.Ε. (PESCO), εξελίσσεται ένα πρότζεκτ ανθυποβρυχιακού χαρακτήρα: το “Maritime Unmanned Anti-Submarine System” (MUSAS) με τη συμμετοχή της Γαλλίας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Σουηδίας.
Από την ανθυποβρυχιακή κούρσα δεν θα μπορούσε «φυσικά» να λείπει η Τουρκία. Η Turkish Aerospace Industries (TAI) φέρεται να ενσωματώνει ανθυποβρυχιακές λειτουργίες στο UAV Aksungur.
Στο μέτωπο των ανθυποβρυχιακών επιχειρήσεων μπαίνουν πλέον και υποβρύχια drones με ενδεικτικές περιπτώσεις το νοτιοκορεατικό ASWUUV (αριστερά) και το γαλλικό COMET 300 (κάτω).
Όμως και βορειότερα, το ρωσικό υπουργείο Άμυνας, σύμφωνα με την εφημερίδα Izvestia, «εργάζεται» ήδη πάνω στην ανάπτυξη ανθυποβρυχιακών μη-επανδρωμένων αεροσκαφών που θα δρουν σε «σμήνη». Κάποιοι υποστηρίζουν μάλιστα πως μεγάλα σε μέγεθος ρωσικά drones, που δύνανται να μεταφέρουν βαριά φορτία όπως είναι για παράδειγμα το Sukhoi S-70 Okhotnik-B ή το Sokol Altius, θα μπορούσαν, υπό προϋποθέσεις, να αναλάβουν δράση στο πλαίσιο ανθυποβρυχιακών επιχειρήσεων, ρίχνοντας όχι μόνο ηχοσημαντήρες στη θάλασσα αλλά και τορπίλες.
Σημειωτέον πως, πέρα από τα UAVs, στη μάχη για τον εντοπισμό και την καταστροφή εχθρικών υποβρυχίων μπαίνουν πλέον και μη-επανδρωμένες μονάδες επιφανείας (Unmanned Surface Vessels/USVs), όπως είναι -για παράδειγμα- το αμερικανικό Sea Hunter και το Seagull της ισραηλινής Elbit Systems (ή τα τουρκικά ULAQ DSH/ASW και NB57 που είναι όμως ακόμη υπό διαμόρφωση). Στο μέτωπο των ανθυποβρυχιακών επιχειρήσεων μπαίνουν όμως πλέον και υποβρύχια drones. Ενδεικτικές οι περιπτώσεις του νοτιοκορεατικού ASWUUV και του γαλλικού COMET 300.
Όμως και βορειότερα, το ρωσικό υπουργείο Άμυνας, σύμφωνα με την εφημερίδα Izvestia, «εργάζεται» ήδη πάνω στην ανάπτυξη ανθυποβρυχιακών μη-επανδρωμένων αεροσκαφών που θα δρουν σε «σμήνη». Κάποιοι υποστηρίζουν μάλιστα πως μεγάλα σε μέγεθος ρωσικά drones, που δύνανται να μεταφέρουν βαριά φορτία όπως είναι για παράδειγμα το Sukhoi S-70 Okhotnik-B ή το Sokol Altius, θα μπορούσαν, υπό προϋποθέσεις, να αναλάβουν δράση στο πλαίσιο ανθυποβρυχιακών επιχειρήσεων, ρίχνοντας όχι μόνο ηχοσημαντήρες στη θάλασσα αλλά και τορπίλες.
Σημειωτέον πως, πέρα από τα UAVs, στη μάχη για τον εντοπισμό και την καταστροφή εχθρικών υποβρυχίων μπαίνουν πλέον και μη-επανδρωμένες μονάδες επιφανείας (Unmanned Surface Vessels/USVs), όπως είναι -για παράδειγμα- το αμερικανικό Sea Hunter και το Seagull της ισραηλινής Elbit Systems (ή τα τουρκικά ULAQ DSH/ASW και NB57 που είναι όμως ακόμη υπό διαμόρφωση). Στο μέτωπο των ανθυποβρυχιακών επιχειρήσεων μπαίνουν όμως πλέον και υποβρύχια drones. Ενδεικτικές οι περιπτώσεις του νοτιοκορεατικού ASWUUV και του γαλλικού COMET 300.
Δημοσίευση σχολίου