Του Σπυρίδωνος Πλακούδα*
H Αναμενόμενη Πτώση του Αφρίν
Το Αφρίν, η πρωτεύουσα του ομώνυμου Κουρδικού θύλακα στην βορειοδυτική Συρία, έχει σχεδόν περικυκλωθεί από τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΤΕΔ) και τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό (ΕΣΣ) μετά την ταχεία κατάρρευση (εντός μόλις 72 ωρών) της αμυντικής περιμέτρου των Κούρδων του YPG κατά μήκος της μεθορίου με την Τουρκία. Πού οφείλεται όμως η άτακτη υποχώρηση των Κούρδων; Μήπως στις βαριές απώλειές τους; Μάλλον όχι. Οι 910 ταυτοποιημένοι νεκροί (όχι δα 3,444 (!) της προπαγάνδας του Τουρκικού ΓΕΕΘΑ) αποτελούν το 1/5 της μαχητικής δύναμης των Κούρδων εντός του θύλακα και ήδη αναπληρώθηκαν με την άφιξη ενισχύσεων από το YPG και (προς έκπληξη όλων) του Assad.
Οι νεκροί των ΤΕΔ και του ΕΣΣ (έως την Τετάρτη 14 Μαρτίου) σε 43 και 360 νεκρούς αντιστοίχως – μια αναλογία μόλις 2:1 υπέρ της Άγκυρας παρά τη συντριπτική στρατιωτική υπεροχή της τελευταίας. Μήπως τότε σε ένα συντεταγμένο σχέδιο για την ηρωική υπεράσπιση του Αφρίν σαν Κομπάνι Νο. 2; Μάλλον όχι. Δίχως την αεροπορική υποστήριξη των ΗΠΑ όπως στον αγώνα εναντίον του ΙΣΙΣ, οι Κούρδοι θα ηττηθούν κατά κράτος δίχως αμφιβολία. Πότε λοιπόν αναμένεται η πτώση του Αφρίν;
Κατ’ αναλογία, η εκπόρθηση των αστικών προπύργιων του PKK στη νοτιοανατολική Τουρκία κατά τον «πόλεμο των οδοφραγμάτων» μεταξύ 2015 και 2016 από τις ΤΕΔ διήρκησε κατά μέσο όρο μεταξύ 78 (π.χ. Τσίζρε) και 101 ημερών (π.χ. Σιλόπι) . Εντούτοις, η πολιορκία του Αφρίν ίσως εξελιχθεί εντελώς διαφορετικά. Εν αντιθέσει με το PKK, το YPG έχει ήδη δημιουργήσει ένα de facto ημιαυτόνομο κρατίδιο (υπό την προστασία των ΗΠΑ) στη βορειοανατολική Συρία και διατηρεί υπό τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχό του σχεδόν το 80% των πετρελαιοπηγών και το 25% του πληθυσμού της Συρίας.
Άρα γιατί το YPG να αμυνθεί μέχρις εσχάτων στο Αφρίν επί ματαίω – ειδικά ενώ η Τουρκία εξαπολύει επανειλημμένως απειλές περί προέλασης εναντίον της Μανμπίτζ; Εν ολίγοις συμφέρει»το YPG να διασπάσει τον κλοιό και να διαφύγει προς ανατολάς (διαμέσου των κυβερνητικών γραμμών βορείως του Χαλεπίου). Αντιθέτως, η άμυνα μέχρις εσχάτων στο Αφρίν εξυπηρετεί τον ΑΝΣΚ (αντικειμενικό σκοπό) της Τουρκίας – την αποδυνάμωση του YPG στη βόρεια Συρία και την εκδίωξή του από την Μανμπίτζ . Η Τουρκία δεν «διάλεξε» τυχαία το θέατρο πολέμου. Το Αφρίν αποτελούσε εξ αρχής «παγίδα» για το YPG λόγω της μη παρουσίας (και κατ’ επέκταση μη προστασίας) των ΗΠΑ στην περιοχή και της απομόνωσης του θύλακα από τον κορμό του ημιαυτόνομου κρατιδίου στη βόρεια Συρία.
Η Επόμενη Ημέρα
Κατά πάσα πιθανότητα, ο πολυφυλετικός πληθυσμούς του Αφρίν (ιδίως οι πλειοψηφούντες Κούρδοι) θα αντιδράσουν βιαίως στην επιχειρούμενη δημογραφική αλλοίωση της περιοχής εκ μέρους της Τουρκίας και, ως εκ τούτου, ίσως δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις λίαν συντόμως για την «υπόγεια επιστροφή» του YPG ως ένα αντάρτικο υπαίθρου κατ’ αναλογίαν του αντάρτικου του PKK εντός της Τουρκίας (π.χ. με την χρήση αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών). Η Δαμασκός, που εκλαμβάνει την Τουρκία ως μακράν χειρότερη απειλή από το YPG, πιθανώς να υποστηρίξει εμμέσως ένα εμβρυικό αντάρτικο του YPG ή να εξεγείρει τους Άραβες του Αφρίν εναντίον του ΕΣΣ (του οποίου ένα τμήμα απαρτίζεται από πρώην τζιχαντιστές προς γενική δυσαρέσκεια των Αράβων της βόρειας Συρίας). Άλλωστε, η Δαμασκός διαθέτει «ποινικό μητρώο» ως προς την υποστήριξη αντάρτικων εναντίον ισχυρότερων αντιπάλων. Υποστήριζε το PKK εναντίον της Τουρκίας (έως το 1998) και υποστήριξε την Αλ Κάιντα στο Ιράκ εναντίον των ΗΠΑ επί σειρά ετών. Οπότε, η στρατιωτική «περιπέτεια» της Τουρκίας στη βόρεια Συρία ίσως να μην λήξει σύντομα ή αίσια.
Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν επίσης ένα κρίσιμο δίλημμα: θα υποστηρίξουν το YPG ή την Τουρκία; Εάν η Ουάσινγκτον υποστηρίξει τους Κούρδους, τότε η Άγκυρα θα εναντιωθεί ανοιχτά κατά των ΗΠΑ (με αρνητικά επακόλουθα για το ΝΑΤΟ) και κατά των Κούρδων της Συρίας (σε αγαστή συνεργασία με τους αντι-Αμερικανικούς περιφερειακούς παίκτες) – οπότε οι ΗΠΑ θα εμπλακούν σε αδιέξοδες στρατιωτικές περιπέτειες στη Συρία προς υποστήριξη των ευάλωτων Κούρδων συμμάχων τους.
Εάν η Ουάσινγκτον προτιμήσει την Τουρκία έναντι των Κούρδων, τότε η αξιοπιστία των ΗΠΑ ως συμμάχου θα υποστεί ένα σημαντικό πλήγμα και οι Κούρδοι θα στραφούν (ύστερα από τη διπλή προδοσία σε Ιράκ και Συρία) προς τη Ρωσία και το Ιράν. Η καλύτερη (και δυσκολότερη) επιλογή θα ήταν η μεσολάβηση των ΗΠΑ μεταξύ Τουρκίας και Κούρδων για μια «έντιμη συμφωνία».
Η Τουρκία θα απαιτούσε την απομάκρυνση του YPG από την Μανμπίτζ και τον αφοπλισμό του PKK (ή τουλάχιστον την υποχώρησή τους στη Συρία και το Ιράκ). Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία θα άνοιγε την επικράτειά της στο ημιοαυτόνομο κρατίδιο στη Συρία και θα διασφάλιζε την επιβίωσή του (όπως ακριβώς με το Ιρακινό Κουρδιστάν μετά την αναρρίχηση του Erdogan στην εξουσία). Μια τέτοια συμφωνία θα ωφελούσε άπαντες – Τουρκία, Κούρδους και ΗΠΑ – προς μεγάλη δυσαρέσκεια της Μόσχας, της Τεχεράνης και της Δαμασκού.
Η ήττα των Κούρδων στο Αφρίν, η πρώτη από το 2014, ίσως διαλύσει κάποιους «μύθους» περί του αήττητου του YPG στο πεδίο της μάχης και περί της υπέρτερης αξίας του έναντι της Τουρκίας (που ήδη ανήκει σε ΝΑΤΟ και G20) στους υπολογισμούς των ΗΠΑ – οπότε ίσως οδηγήσει το YPG στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την Τουρκία. O Erdogan; Ο Erdogan, αν και πλέον ένας αυταρχικός ηγέτης με τάσεις μεγαλομανίας, αποτελεί τον ΜΟΝΟ ηγέτη της Τουρκίας που δύναται να επιλύσει το Κουρδικό Ζήτημα ακόμη και τώρα. Μια νίκη στο Αφρίν και μια συμφωνία περί Μανμπίτζ μάλλον θα βοηθήσουν τον βετεράνο survivor της Τουρκικής πολιτικής αρένας να «χρυσώσει το χάπι» μιας νέας ειρηνευτικής συμφωνίας με το PKK. Άλλωστε ο Erdogan είναι ο μόνος ηγέτης στη σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας που διαπραγματεύθηκε απευθείας με το PKK.
Είναι σε θέση όμως ο νέος Υπ.Εξ. των ΗΠΑ να φέρει εις πέρας μια τέτοια «επικίνδυνη αποστολή»;
*Επίκουρος Καθηγητής στο American University in the Emirates και Αντιπρόεδρος του ΚΕΔΙΣΑ
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου