Τι θα συνέβαινε αν μόνο τρία θέματα είχαν σημασία στη διεθνή πολιτική σκηνή; Δεν θα ήταν τέλειο αυτό; Αν προσπαθήσεις να παρακολουθήσεις τις εξελίξεις στη διεθνή πολιτική σκηνή στις αρχές του 21ου αιώνα, και δεν είναι σούπερ-ταλαντούχος εκπαιδευμένος να ασχολείσαι με πολλά πράγματα ταυτόχρονα, έχεις χαθεί. Γίνονται πάρα πολλά, ακόμη και επιφανειακά, από τη Συρία στην Κίνα και στον Trump και στην Ουκρανία και στην Βρετανία (Brexit) - για να αναφέρουμε μερικά μόνο από τα εμφανή στοιχεία.
του Jan Techau
Μόλις αρχίσεις να το εξετάσεις λίγο βαθύτερα από τον κύκλο ειδήσεων, τα πράγματα γίνονται πραγματικά συγκλονιστικά. Πολλές μαζικές τάσεις, πολλά μικρά events, πολλές δομικές αλλαγές και οι άπειροι τρόποι με τους οποίους εκδηλώνονται όλα αυτά. Τι θα συμβεί εάν κάποιος μπορούσε να απλοποιήσει όλα αυτά και να έχει ένα φίλτρο -one-size-fits-all για να ξεχωρίζει τα σημαντικά από τον σωρό;
Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, συνάντησα κάποιον που ισχυρίζεται ότι έχει κάνει ακριβώς αυτό. Είναι ένας investment strategist σε μια μεγάλη τράπεζα με έδρα το Λονδίνο. Η δουλειά του είναι να συμβουλεύει τους πελάτες της τράπεζας για το που να τοποθετήσουν τα λεφτά τους και να τους πει πόσο επικίνδυνες μπορεί να είναι οι επενδύσεις, δεδομένης της πολιτικής κατάστασης ανά τον κόσμο και του τρόπου με τον οποίο αναπτύσσονται οι αγορές.
Μου είπε πως στα αλήθεια ενδιαφέρεται μόνο για τρία πράγματα. Πρώτον, θα επιβιώσει το ευρώ; Δεύτερον, τι θα κάνει η Κίνα; Τρίτον, ποια είναι η κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας; Όλα τα άλλα έχουν ενδιαφέρον μόνο σε σχέση με αυτά τα τρία. Επομένως, αν θέλεις να μάθεις την γνώμη αυτού του strategist για, ας πούμε, την Ρωσία, ή την Βραζιλία ή την κατάσταση με τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία, θα ενδιαφερόταν μόνο εάν μπορούσες να τον πείσεις πως οποιοδήποτε από αυτά τα θέματα έχει επίδραση σε ένα (ή και περισσότερα) από τα παραπάνω μεγάλα τρία θέματα. Είσαι τυχερός αν είσαι αναλυτής για την Ρωσία. Αλλά μην κάνεις καν τον κόπο εάν ασχολείσαι με την Αφρική, το Αφγανιστάν ή την κλιματική αλλαγή.
Ας υποθέσουμε για ένα λεπτό ότι έτσι λειτουργεί η διεθνής πολιτική στα αλήθεια. Τι μας λέει το matrix αυτού του τραπεζικού αναλυτή για τον σημερινό κόσμο;
Είναι ένας κόσμος στον οποίο η εξουσία καθορίζεται αποκλειστικά από την άποψη της αξίας της αγοράς. Η ήπια δύναμη δεν υπάρχει, αλλά η στρατιωτική δύναμη έχει επίσης πολύ μικρότερη αξία από ό,τι πιστεύουν οι περισσότεροι. Ο συνδυασμός της Ευρώπης με την ενιαία αγορά τους 500 εκατ. καταναλωτές, μια ενοποιημένη εμπορική πολιτική και το κοινό νόμισμα, την καθιστούν μια υπέρ-δύναμη, αλλά μία που βρίσκεται υπό εποπτεία, διότι η ΕΕ δεν διαχειρίζεται το status της με την αρμόζουσα πολιτική ωριμότητα. Αυτή είναι μια πτυχή μεγάλης σημασίας: εάν έχεις δύναμη στην αγορά, καλύτερα να πράττεις αναλόγως. Το να είσαι δυνατός στις αγορές και στη συνέχεια να συμπεριφέρεσαι ανόητα στην πολιτική, είναι η υπέρτατη αμαρτία. ΤΟ μήνυμα είναι πως όταν έχεις λεφτά, ωρίμασε. Το ακούς αυτό Ευρώπη; Το έπιασες το νόημα Σαουδική Αραβία;
Στην ουσία, είναι ένας κόσμος εμπορικής realpolitik. Μόνο λίγα μέρη σε όλο τον κόσμο, αυτά με επίδραση στις αγορές, έχουν σημασία. Μπορεί να το χαρακτηρίσει κανείς αυτό ως μια υγιής αίσθηση της προτεραιότητας ή μπορεί να το χαρακτηρίσει βάναυση αναλγησία, αλλά έτσι είναι. Τα ανθρώπινα ζητήματα δεν επηρεάζουν όλους με τον ίδιο τρόπο. Οι τρεις μεγάλοι πλούσιοι -Αμερική, Κίνα και Ευρώπη- αξίζουν την προσοχή σας. Οι υπόλοιποι είναι απλώς πολιτικά παράγωγα.
Κατά συνέπεια, είναι ένας κόσμος στον οποίο η Ρωσία είναι πολύ λιγότερο σημαντική από ό,τι θα ισχυριζόταν πολλοί από εμάς σήμερα. Το οποίο σημαίνει πως είναι ένας κόσμος στον οποίο το να έχει κανείς πετρέλαιο και πυρηνικά και μικρά πράσινα ανθρωπάκια, μπορούν να σε κάνουν κάπως σημαντικό, αλλά όχι πραγματικά σημαντικό. Ο Putin μπορεί να διαφωνούσε, και η Πολωνία, και οι χώρες της Βαλτικής πιθανώς θα το έκαναν επίσης, αλλά δεν κινούν πολύ τις αγορές, οπότε τι να ξέρουν;
Είναι ένας κόσμος που κυβερνάται από βραχυπρόθεσμες σκοπιμότητες. Οι επενδυτές θέλουν αποδόσεις στις επενδύσεις τους. Πολλοί από αυτούς τις θέλουν σε τριμηνιαία βάση, κάτι που τοποθετεί το εύρος της προσοχής τους στο ένα 16ο από αυτή ενός πολιτικού που έχει έναν εκλογικό κύκλο τεσσάρων ετών. Αν νομίζετε ότι οι δυτικές πολιτικές είναι βραχυπρόθεσμες, καταπιείτε, πάρτε αναπνοή, και καλωσορίσατε στον κόσμο της εμπορικής realpolitik! Τα πάντα εδώ συμβαίνουν τόσο γρήγορα, που όλα αυτά τα υπόγεια ρεύματα της ανθρώπινης ανάπτυξης, τα βραδυφλεγή μεγάλα ζητήματα, μετά βίας καταγράφονται.
Ή μάλλον, αυτά τα ρεύματα έχουν σημασία, αλλά πολλή διαφορετική από τον συμβατικό τρόπο που περιγράφουν οι αναλυτές. Διότι ο κόσμος της εμπορικής realpolitik δεν είναι ο κόσμος της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Είναι ο κόσμος του μόνιμου συλλογικού δημοψηφίσματος των καταναλωτών, των επενδυτών, των commodity traders, των κερδοσκόπων στην αγορά συναλλάγματος, των equity managers, και ίσως, εάν είναι τυχεροί, των κεντρικών τραπεζιτών. Όλες οι μεγάλες υποκείμενες εξελίξεις, όπως οι δημογραφικές τάσεις, η τεχνολογική καινοτομία, η υπερθέρμανση του πλανήτη και ούτω καθεξής, μονίμως συνυπολογίζονται μαζί με την ογκώδη πόνο τους. Σε αυτόν τον κόσμο, το μεγάλο παζάρι των ανθρώπινων αναγκών παίρνει τις πραγματικές αποφάσεις, μακροπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες. Οι πολιτικοί, εκλεγμένοι και μη, έχουν απλώς το έργο του να διαχειρίζονται αυτές τις αλλαγές. Οι φορείς χάραξης πολιτικής ενδιαφέρονται μόνο στο βαθμό που είναι καλό ή κακό στη δουλειά τους. Δεν ενδιαφέρονται per se.
Είναι ένας κόσμος στον οποίο οι καθημερινές ανησυχίες των ηγετών έχουν σημασία μόνο στο περιθώριο: πώς να εκκενώσουν τόσους τουρίστες από μία χώρα σε εμφύλιο πόλεμο; Πώς θα διασφαλίσουν ότι αυτοί οι πρόσφυγες δεν θα περάσουν τα σύνορά μου; Πώς να παραμείνω σταθερός με αυτόν τον γείτονά μου χωρίς να ακουστώ τρομαγμένος;
Είναι ένας κόσμος που έχει βγάλει την πολιτική έξω από τα πολιτικά. Είναι ένας κόσμος στον οποίο μόνο τα μεγάλα πράγματα έχουν σημασία και τα μικρά αφορούν μόνο τους παράγοντες που δεν κινούν τις αγορές. Τελικά είναι ένας κόσμος στον οποίο οι άνθρωποι μετρούν μόνο ως συλλογικότητες: πελάτες, ικανοποιημένοι και ως εκ τούτου ήρεμοι ή ανικανοποίητοι και ως εκ τούτου απείθαρχοι. Είναι ένας κόσμος στον οποίο η οικονομία και η πολιτική είναι το ίδιο πράγματα.
ΟΙ μεγάλες τράπεζες μπορεί να νομίζουν ότι μπορούν να ξεφύγουν με αυτή την άποψη του κόσμου. Αλλά εικάζω ότι δεν μπορούν. Όλοι ποθούμε την απλότητα σε μια εποχή υψηλής πολυπλοκότητας, αλλά η συρρίκνωση της διεθνούς πολιτικής σε τρία ζητήματα, πηγαίνει πολύ μακριά. Εάν αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο οι επενδυτές κοιτάνε τον κόσμο, δεν είναι να απορεί κανείς που βγαίνουν τόσο συχνά λάθος. Εκτός αυτού: πόσο πληκτικός θα ήταν ο κόσμος εάν είχαν δίκιο. Δόξα τω Θεώ, υπάρχουν περισσότερα πράγματα που έχουν σημασία από απλώς αυτά τα τρία.
Μόλις αρχίσεις να το εξετάσεις λίγο βαθύτερα από τον κύκλο ειδήσεων, τα πράγματα γίνονται πραγματικά συγκλονιστικά. Πολλές μαζικές τάσεις, πολλά μικρά events, πολλές δομικές αλλαγές και οι άπειροι τρόποι με τους οποίους εκδηλώνονται όλα αυτά. Τι θα συμβεί εάν κάποιος μπορούσε να απλοποιήσει όλα αυτά και να έχει ένα φίλτρο -one-size-fits-all για να ξεχωρίζει τα σημαντικά από τον σωρό;
Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, συνάντησα κάποιον που ισχυρίζεται ότι έχει κάνει ακριβώς αυτό. Είναι ένας investment strategist σε μια μεγάλη τράπεζα με έδρα το Λονδίνο. Η δουλειά του είναι να συμβουλεύει τους πελάτες της τράπεζας για το που να τοποθετήσουν τα λεφτά τους και να τους πει πόσο επικίνδυνες μπορεί να είναι οι επενδύσεις, δεδομένης της πολιτικής κατάστασης ανά τον κόσμο και του τρόπου με τον οποίο αναπτύσσονται οι αγορές.
Μου είπε πως στα αλήθεια ενδιαφέρεται μόνο για τρία πράγματα. Πρώτον, θα επιβιώσει το ευρώ; Δεύτερον, τι θα κάνει η Κίνα; Τρίτον, ποια είναι η κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας; Όλα τα άλλα έχουν ενδιαφέρον μόνο σε σχέση με αυτά τα τρία. Επομένως, αν θέλεις να μάθεις την γνώμη αυτού του strategist για, ας πούμε, την Ρωσία, ή την Βραζιλία ή την κατάσταση με τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία, θα ενδιαφερόταν μόνο εάν μπορούσες να τον πείσεις πως οποιοδήποτε από αυτά τα θέματα έχει επίδραση σε ένα (ή και περισσότερα) από τα παραπάνω μεγάλα τρία θέματα. Είσαι τυχερός αν είσαι αναλυτής για την Ρωσία. Αλλά μην κάνεις καν τον κόπο εάν ασχολείσαι με την Αφρική, το Αφγανιστάν ή την κλιματική αλλαγή.
Ας υποθέσουμε για ένα λεπτό ότι έτσι λειτουργεί η διεθνής πολιτική στα αλήθεια. Τι μας λέει το matrix αυτού του τραπεζικού αναλυτή για τον σημερινό κόσμο;
Είναι ένας κόσμος στον οποίο η εξουσία καθορίζεται αποκλειστικά από την άποψη της αξίας της αγοράς. Η ήπια δύναμη δεν υπάρχει, αλλά η στρατιωτική δύναμη έχει επίσης πολύ μικρότερη αξία από ό,τι πιστεύουν οι περισσότεροι. Ο συνδυασμός της Ευρώπης με την ενιαία αγορά τους 500 εκατ. καταναλωτές, μια ενοποιημένη εμπορική πολιτική και το κοινό νόμισμα, την καθιστούν μια υπέρ-δύναμη, αλλά μία που βρίσκεται υπό εποπτεία, διότι η ΕΕ δεν διαχειρίζεται το status της με την αρμόζουσα πολιτική ωριμότητα. Αυτή είναι μια πτυχή μεγάλης σημασίας: εάν έχεις δύναμη στην αγορά, καλύτερα να πράττεις αναλόγως. Το να είσαι δυνατός στις αγορές και στη συνέχεια να συμπεριφέρεσαι ανόητα στην πολιτική, είναι η υπέρτατη αμαρτία. ΤΟ μήνυμα είναι πως όταν έχεις λεφτά, ωρίμασε. Το ακούς αυτό Ευρώπη; Το έπιασες το νόημα Σαουδική Αραβία;
Στην ουσία, είναι ένας κόσμος εμπορικής realpolitik. Μόνο λίγα μέρη σε όλο τον κόσμο, αυτά με επίδραση στις αγορές, έχουν σημασία. Μπορεί να το χαρακτηρίσει κανείς αυτό ως μια υγιής αίσθηση της προτεραιότητας ή μπορεί να το χαρακτηρίσει βάναυση αναλγησία, αλλά έτσι είναι. Τα ανθρώπινα ζητήματα δεν επηρεάζουν όλους με τον ίδιο τρόπο. Οι τρεις μεγάλοι πλούσιοι -Αμερική, Κίνα και Ευρώπη- αξίζουν την προσοχή σας. Οι υπόλοιποι είναι απλώς πολιτικά παράγωγα.
Κατά συνέπεια, είναι ένας κόσμος στον οποίο η Ρωσία είναι πολύ λιγότερο σημαντική από ό,τι θα ισχυριζόταν πολλοί από εμάς σήμερα. Το οποίο σημαίνει πως είναι ένας κόσμος στον οποίο το να έχει κανείς πετρέλαιο και πυρηνικά και μικρά πράσινα ανθρωπάκια, μπορούν να σε κάνουν κάπως σημαντικό, αλλά όχι πραγματικά σημαντικό. Ο Putin μπορεί να διαφωνούσε, και η Πολωνία, και οι χώρες της Βαλτικής πιθανώς θα το έκαναν επίσης, αλλά δεν κινούν πολύ τις αγορές, οπότε τι να ξέρουν;
Είναι ένας κόσμος που κυβερνάται από βραχυπρόθεσμες σκοπιμότητες. Οι επενδυτές θέλουν αποδόσεις στις επενδύσεις τους. Πολλοί από αυτούς τις θέλουν σε τριμηνιαία βάση, κάτι που τοποθετεί το εύρος της προσοχής τους στο ένα 16ο από αυτή ενός πολιτικού που έχει έναν εκλογικό κύκλο τεσσάρων ετών. Αν νομίζετε ότι οι δυτικές πολιτικές είναι βραχυπρόθεσμες, καταπιείτε, πάρτε αναπνοή, και καλωσορίσατε στον κόσμο της εμπορικής realpolitik! Τα πάντα εδώ συμβαίνουν τόσο γρήγορα, που όλα αυτά τα υπόγεια ρεύματα της ανθρώπινης ανάπτυξης, τα βραδυφλεγή μεγάλα ζητήματα, μετά βίας καταγράφονται.
Ή μάλλον, αυτά τα ρεύματα έχουν σημασία, αλλά πολλή διαφορετική από τον συμβατικό τρόπο που περιγράφουν οι αναλυτές. Διότι ο κόσμος της εμπορικής realpolitik δεν είναι ο κόσμος της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Είναι ο κόσμος του μόνιμου συλλογικού δημοψηφίσματος των καταναλωτών, των επενδυτών, των commodity traders, των κερδοσκόπων στην αγορά συναλλάγματος, των equity managers, και ίσως, εάν είναι τυχεροί, των κεντρικών τραπεζιτών. Όλες οι μεγάλες υποκείμενες εξελίξεις, όπως οι δημογραφικές τάσεις, η τεχνολογική καινοτομία, η υπερθέρμανση του πλανήτη και ούτω καθεξής, μονίμως συνυπολογίζονται μαζί με την ογκώδη πόνο τους. Σε αυτόν τον κόσμο, το μεγάλο παζάρι των ανθρώπινων αναγκών παίρνει τις πραγματικές αποφάσεις, μακροπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες. Οι πολιτικοί, εκλεγμένοι και μη, έχουν απλώς το έργο του να διαχειρίζονται αυτές τις αλλαγές. Οι φορείς χάραξης πολιτικής ενδιαφέρονται μόνο στο βαθμό που είναι καλό ή κακό στη δουλειά τους. Δεν ενδιαφέρονται per se.
Είναι ένας κόσμος στον οποίο οι καθημερινές ανησυχίες των ηγετών έχουν σημασία μόνο στο περιθώριο: πώς να εκκενώσουν τόσους τουρίστες από μία χώρα σε εμφύλιο πόλεμο; Πώς θα διασφαλίσουν ότι αυτοί οι πρόσφυγες δεν θα περάσουν τα σύνορά μου; Πώς να παραμείνω σταθερός με αυτόν τον γείτονά μου χωρίς να ακουστώ τρομαγμένος;
Είναι ένας κόσμος που έχει βγάλει την πολιτική έξω από τα πολιτικά. Είναι ένας κόσμος στον οποίο μόνο τα μεγάλα πράγματα έχουν σημασία και τα μικρά αφορούν μόνο τους παράγοντες που δεν κινούν τις αγορές. Τελικά είναι ένας κόσμος στον οποίο οι άνθρωποι μετρούν μόνο ως συλλογικότητες: πελάτες, ικανοποιημένοι και ως εκ τούτου ήρεμοι ή ανικανοποίητοι και ως εκ τούτου απείθαρχοι. Είναι ένας κόσμος στον οποίο η οικονομία και η πολιτική είναι το ίδιο πράγματα.
ΟΙ μεγάλες τράπεζες μπορεί να νομίζουν ότι μπορούν να ξεφύγουν με αυτή την άποψη του κόσμου. Αλλά εικάζω ότι δεν μπορούν. Όλοι ποθούμε την απλότητα σε μια εποχή υψηλής πολυπλοκότητας, αλλά η συρρίκνωση της διεθνούς πολιτικής σε τρία ζητήματα, πηγαίνει πολύ μακριά. Εάν αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο οι επενδυτές κοιτάνε τον κόσμο, δεν είναι να απορεί κανείς που βγαίνουν τόσο συχνά λάθος. Εκτός αυτού: πόσο πληκτικός θα ήταν ο κόσμος εάν είχαν δίκιο. Δόξα τω Θεώ, υπάρχουν περισσότερα πράγματα που έχουν σημασία από απλώς αυτά τα τρία.
Δημοσίευση σχολίου