Εκείνοι που ελπίζουν ότι αυτή η ψηφοφορία θα μείνει στην ιστορία ως η στιγμή που ο Πούτιν έχασε την Τουρκία μπορεί να είναι έτοιμοι για ένα αγενές ξύπνημα.
Του PATRICK WINTOUR*, Guardian
Μία αλλαγή σκυτάλης στην Τουρκία δεν θα σηματοδοτήσει –παρά τις ελπίδες μερικών– κάποια σημαντική αλλαγή και στις βασικές κατευθύνσεις και προσεγγίσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, αλλά θα συνιστά περισσότερο μια αλλαγή τόνου και τρόπου διεξαγωγής της διπλωματίας.
«Λίγες εκλογές στη σύγχρονη εποχή,» γράφει «εκτός από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, έχουν παρακολουθηθεί τόσο στενά για τις γεωπολιτικές τους προεκτάσεις όσο οι τουρκικές προεδρικές εκλογές, γεγονός που μαρτυρά τη σημασία της Τουρκίας παγκοσμίως ως κομβικής χώρας μεταξύ Ανατολής και Δύσης, καθώς και ως χώρας που ακροβατεί μεταξύ δημοκρατίας και λαϊκιστικού αυταρχισμού.
Όμως οι διαφοροποιήσεις που προκύπτουν μεταξύ της εξωτερικής πολιτικής του νυν προέδρου, Recep Tayyip Erdoğan, και του αντιπάλου του, Kemal Kılıçdaroğlu, δεν αφορούν τόσο μια ουσιαστική επανερμηνεία του τουρκικού εθνικού συμφέροντος, όσο το ύφος, τον τόνο και την προβλεψιμότητα στην προσπάθεια διασφάλισης αυτού του συμφέροντος.
Το ύφος ωστόσο έχει σημασία στη διπλωματία και η Δύση θα χαιρέτιζε το τέλος μιας εποχής συγκρουσιακής ρητορικής, ακόμη και αν η πολιτική εξισορρόπησης μεταξύ Ανατολής και Δύσης παρέμενε.Ένα πρώτο δείγμα αυτού θα ήταν αν ο Kılıçdaroğlu άρει το βέτο της Τουρκίας για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, πιθανόν το νωρίτερο στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους τον Ιούνιο.
Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι» και ο Erdoğan φαίνεται πλέον να «καταλαβαίνει ότι το όφελος από τη συνέχιση του βέτο θα έχει σύντομα εξυπηρετήσει τους προεκλογικούς σκοπούς του».
Το ΝΑΤΟ θα καλωσόριζε όμως και την αποκατάσταση του κύρους του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών -όπως έχει υποσχεθεί η αντιπολίτευση- ώστε οι δυτικοί διπλωμάτες να είναι λιγότερο πιθανό να πέφτουν θύματα αιφνιδιασμού από το είδος της αλλοπρόσαλλης διαπραγματευτικής τακτικής του Ερντογάν σχετικά με το ΝΑΤΟ, ή ακόμη και σχετικά με την Ελλάδα, τη Λιβύη και την Κύπρο.
Μια πιο θεσμοποιημένη εξωτερική πολιτική μπορεί επίσης να την καταστήσει λιγότερο συναλλακτική.
Ο Kılıçdaroğlu, αντιμέτωπος με τεράστια εγχώρια οικονομικά προβλήματα, έχει δηλώσει ότι θα ήθελε να αποβάλει την αντι-αμερικανική ρητορική και να επιστρέψει στην κοινοβουλευτική δημοκρατία προκειμένου να ανοίξει εκ νέου τις ενταξιακές συνομιλίες με την ΕΕ. “Απορρίπτουμε το συγκρουσιακό στυλ της σημερινής κυβέρνησης”, δήλωσε ο Ünal Çeviköz, ο επικεφαλής σύμβουλός του σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. “Θέλουμε μια Τουρκία που να γίνεται αντιληπτή ως φέρουσα κοινές ιδέες με τη δυτική κοινότητα κρατών”.
Αλλά τα ψιλά γράμματα αποκαλύπτουν ότι ορισμένες από τις διαφορές πολιτικής είναι πιο θολές από ό,τι φαίνεται στον τίτλο. Ο Çeviköz, για παράδειγμα, λέει ότι η αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 από τον Ερντογάν το 2017 ήταν “ένα μεγάλο λάθος και το πληρώσαμε ακριβά”, μια αναφορά στις ΗΠΑ που στη συνέχεια απέβαλαν την Τουρκία από το κοινό πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών πέμπτης γενιάς F-35, καθώς και από την αγορά των F-16. Όμως, αποφεύγει να πει αν θα εγκαταλείψει το ρωσικό οπλικό σύστημα».
Παραθέτοντας εν συνεχεία παλαιότερες σχετικές δηλώσεις αξιωματούχων της κυβέρνησης Erdogan, το άρθρο σημειώνει πως ο διάχυτος αντιαμερικανισμός και η επιθυμία για ανεξαρτησία από τη δυτική εξωτερική πολιτική είναι πλέον στοιχεία βαθιά ριζωμένα και ως εκ τούτου, υπαινίσσεται, δύσκολο να αλλάξουν. Εξίσου απίθανο να αλλάξει, σύμφωνα με τον αρθρογράφο, είναι και η στάση της Τουρκίας απέναντι στη Ρωσία δεδομένης της εξάρτησής της από τις ρωσικές εισαγωγές.
«Στην καλύτερη περίπτωση, μια νέα κυβέρνηση θα μπορούσε να μετριάσει τον τουρκικό ενθουσιασμό, όπως αυτός αποτυπώνεται στα τελευταία εμπορικά στοιχεία, να λειτουργεί ως δίαυλος μεταξύ της υποκείμενης σε κυρώσεις Ρωσίας και των δυτικών εμπόρων. Το εμπόριο μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας, η οποία δεν συμμετέχει στις κυρώσεις, έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 110% από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος».
«Επίσης, δεν είναι δεδομένο ότι η Δύση θα έβρισκε πιο αρεστή από εκείνη του Erdoğan την πολιτική του Kılıçdaroğlu για τη Συρία. Και τα δύο στρατόπεδα έχουν επιδοθεί σε μια αντιπροσφυγική ρητορική, λέγοντας ότι θέλουν να επιστρέψουν όλους τους Σύρους στην πατρίδα τους, αλλά η αντιπολίτευση έχει θέσει την απαιτητική προθεσμία να το πετύχει αυτό μέσα σε δύο χρόνια από την εκλογή της». «Λέει ότι αυτή η επιστροφή θα επιτευχθεί εθελοντικά “με τη λήψη διαβεβαιώσεων από την κυβέρνηση της Δαμασκού ότι οι επιστρέφοντες πρόσφυγες δεν θα διώκονται εκεί”, αλλά δεν ορίζει πώς θα ελεγχθούν αυτές οι διαβεβαιώσεις.
Παράλληλα, η αντιπολίτευση έχει εξασφαλίσει την υποστήριξη του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), το οποίο τάσσεται υπέρ της πλήρους αποχώρησης των τουρκικών δυνάμεων από τη βορειοδυτική Συρία και της δημιουργίας αυτόνομων κουρδοκρατούμενων περιοχών στη βόρεια Συρία.
Ο Kılıçdaroğlu δύναται να τετραγωνίσει όλους αυτούς τους κύκλους μόνο λέγοντας ότι είναι σε θέση να αποσπάσει πολιτικές παραχωρήσεις από τον πρόεδρο της Συρίας, Bashar al-Assad, οι οποίες επί του παρόντος δεν υφίστανται. Ο Çeviköz λέει ότι η απουσία εμπιστοσύνης μεταξύ του Erdoğan και του Assad έχει καταστήσει τέτοιες παραχωρήσεις αδύνατες μέχρι στιγμής.
Υπαινίσσεται μάλιστα και πιθανότητα απόσυρσης των τουρκικών στρατευμάτων “εάν είμαστε βέβαιοι ότι το συριακό έδαφος δεν αποτελεί πλέον απειλή για την Τουρκία και ότι η προστασία των συνόρων λειτουργεί, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για τη στρατιωτική παρουσία”.
Βραχυπρόθεσμα, ο Erdoğan θα ισχυριστεί ότι η αντιπολίτευση είναι μαλθακή απέναντι στην κουρδική τρομοκρατία, αλλά ο Erdoğan κινείται προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης των σχέσεων με τον Assad εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο. Στη [σ.σ. Τετραμερή] συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών στη Μόσχα, η Τουρκία καταθέτει προτάσεις που στην ουσία απαιτούν την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία.
Όσοι ελπίζουν ότι αυτές οι εκλογές θα μείνουν στη μνήμη τους ως η στιγμή που ο Βλαντιμίρ Πούτιν (Putin) έχασε την Τουρκία ενδέχεται να τους περιμένει μια απότομη προσγείωση.
Λίγοι έχουν βγάλει χρήματα στοιχηματίζοντας εναντίον του Erdoğan, και ακόμη και αν χάσει, ο συνασπισμός υπό την ηγεσία ενός πολιτικού που έχει επισκεφθεί την Ουάσινγκτον μόλις δύο φορές σε 10 χρόνια, έχει πολλή δουλειά μπροστά του για να ξεκαθαρίσει τη σκέψη του.
Μία αλλαγή σκυτάλης στην Τουρκία δεν θα σηματοδοτήσει –παρά τις ελπίδες μερικών– κάποια σημαντική αλλαγή και στις βασικές κατευθύνσεις και προσεγγίσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, αλλά θα συνιστά περισσότερο μια αλλαγή τόνου και τρόπου διεξαγωγής της διπλωματίας.
«Λίγες εκλογές στη σύγχρονη εποχή,» γράφει «εκτός από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, έχουν παρακολουθηθεί τόσο στενά για τις γεωπολιτικές τους προεκτάσεις όσο οι τουρκικές προεδρικές εκλογές, γεγονός που μαρτυρά τη σημασία της Τουρκίας παγκοσμίως ως κομβικής χώρας μεταξύ Ανατολής και Δύσης, καθώς και ως χώρας που ακροβατεί μεταξύ δημοκρατίας και λαϊκιστικού αυταρχισμού.
Όμως οι διαφοροποιήσεις που προκύπτουν μεταξύ της εξωτερικής πολιτικής του νυν προέδρου, Recep Tayyip Erdoğan, και του αντιπάλου του, Kemal Kılıçdaroğlu, δεν αφορούν τόσο μια ουσιαστική επανερμηνεία του τουρκικού εθνικού συμφέροντος, όσο το ύφος, τον τόνο και την προβλεψιμότητα στην προσπάθεια διασφάλισης αυτού του συμφέροντος.
Το ύφος ωστόσο έχει σημασία στη διπλωματία και η Δύση θα χαιρέτιζε το τέλος μιας εποχής συγκρουσιακής ρητορικής, ακόμη και αν η πολιτική εξισορρόπησης μεταξύ Ανατολής και Δύσης παρέμενε.Ένα πρώτο δείγμα αυτού θα ήταν αν ο Kılıçdaroğlu άρει το βέτο της Τουρκίας για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, πιθανόν το νωρίτερο στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους τον Ιούνιο.
Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι» και ο Erdoğan φαίνεται πλέον να «καταλαβαίνει ότι το όφελος από τη συνέχιση του βέτο θα έχει σύντομα εξυπηρετήσει τους προεκλογικούς σκοπούς του».
Το ΝΑΤΟ θα καλωσόριζε όμως και την αποκατάσταση του κύρους του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών -όπως έχει υποσχεθεί η αντιπολίτευση- ώστε οι δυτικοί διπλωμάτες να είναι λιγότερο πιθανό να πέφτουν θύματα αιφνιδιασμού από το είδος της αλλοπρόσαλλης διαπραγματευτικής τακτικής του Ερντογάν σχετικά με το ΝΑΤΟ, ή ακόμη και σχετικά με την Ελλάδα, τη Λιβύη και την Κύπρο.
Μια πιο θεσμοποιημένη εξωτερική πολιτική μπορεί επίσης να την καταστήσει λιγότερο συναλλακτική.
Ο Kılıçdaroğlu, αντιμέτωπος με τεράστια εγχώρια οικονομικά προβλήματα, έχει δηλώσει ότι θα ήθελε να αποβάλει την αντι-αμερικανική ρητορική και να επιστρέψει στην κοινοβουλευτική δημοκρατία προκειμένου να ανοίξει εκ νέου τις ενταξιακές συνομιλίες με την ΕΕ. “Απορρίπτουμε το συγκρουσιακό στυλ της σημερινής κυβέρνησης”, δήλωσε ο Ünal Çeviköz, ο επικεφαλής σύμβουλός του σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. “Θέλουμε μια Τουρκία που να γίνεται αντιληπτή ως φέρουσα κοινές ιδέες με τη δυτική κοινότητα κρατών”.
Αλλά τα ψιλά γράμματα αποκαλύπτουν ότι ορισμένες από τις διαφορές πολιτικής είναι πιο θολές από ό,τι φαίνεται στον τίτλο. Ο Çeviköz, για παράδειγμα, λέει ότι η αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 από τον Ερντογάν το 2017 ήταν “ένα μεγάλο λάθος και το πληρώσαμε ακριβά”, μια αναφορά στις ΗΠΑ που στη συνέχεια απέβαλαν την Τουρκία από το κοινό πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών πέμπτης γενιάς F-35, καθώς και από την αγορά των F-16. Όμως, αποφεύγει να πει αν θα εγκαταλείψει το ρωσικό οπλικό σύστημα».
Παραθέτοντας εν συνεχεία παλαιότερες σχετικές δηλώσεις αξιωματούχων της κυβέρνησης Erdogan, το άρθρο σημειώνει πως ο διάχυτος αντιαμερικανισμός και η επιθυμία για ανεξαρτησία από τη δυτική εξωτερική πολιτική είναι πλέον στοιχεία βαθιά ριζωμένα και ως εκ τούτου, υπαινίσσεται, δύσκολο να αλλάξουν. Εξίσου απίθανο να αλλάξει, σύμφωνα με τον αρθρογράφο, είναι και η στάση της Τουρκίας απέναντι στη Ρωσία δεδομένης της εξάρτησής της από τις ρωσικές εισαγωγές.
«Στην καλύτερη περίπτωση, μια νέα κυβέρνηση θα μπορούσε να μετριάσει τον τουρκικό ενθουσιασμό, όπως αυτός αποτυπώνεται στα τελευταία εμπορικά στοιχεία, να λειτουργεί ως δίαυλος μεταξύ της υποκείμενης σε κυρώσεις Ρωσίας και των δυτικών εμπόρων. Το εμπόριο μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας, η οποία δεν συμμετέχει στις κυρώσεις, έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 110% από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος».
«Επίσης, δεν είναι δεδομένο ότι η Δύση θα έβρισκε πιο αρεστή από εκείνη του Erdoğan την πολιτική του Kılıçdaroğlu για τη Συρία. Και τα δύο στρατόπεδα έχουν επιδοθεί σε μια αντιπροσφυγική ρητορική, λέγοντας ότι θέλουν να επιστρέψουν όλους τους Σύρους στην πατρίδα τους, αλλά η αντιπολίτευση έχει θέσει την απαιτητική προθεσμία να το πετύχει αυτό μέσα σε δύο χρόνια από την εκλογή της». «Λέει ότι αυτή η επιστροφή θα επιτευχθεί εθελοντικά “με τη λήψη διαβεβαιώσεων από την κυβέρνηση της Δαμασκού ότι οι επιστρέφοντες πρόσφυγες δεν θα διώκονται εκεί”, αλλά δεν ορίζει πώς θα ελεγχθούν αυτές οι διαβεβαιώσεις.
Παράλληλα, η αντιπολίτευση έχει εξασφαλίσει την υποστήριξη του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), το οποίο τάσσεται υπέρ της πλήρους αποχώρησης των τουρκικών δυνάμεων από τη βορειοδυτική Συρία και της δημιουργίας αυτόνομων κουρδοκρατούμενων περιοχών στη βόρεια Συρία.
Ο Kılıçdaroğlu δύναται να τετραγωνίσει όλους αυτούς τους κύκλους μόνο λέγοντας ότι είναι σε θέση να αποσπάσει πολιτικές παραχωρήσεις από τον πρόεδρο της Συρίας, Bashar al-Assad, οι οποίες επί του παρόντος δεν υφίστανται. Ο Çeviköz λέει ότι η απουσία εμπιστοσύνης μεταξύ του Erdoğan και του Assad έχει καταστήσει τέτοιες παραχωρήσεις αδύνατες μέχρι στιγμής.
Υπαινίσσεται μάλιστα και πιθανότητα απόσυρσης των τουρκικών στρατευμάτων “εάν είμαστε βέβαιοι ότι το συριακό έδαφος δεν αποτελεί πλέον απειλή για την Τουρκία και ότι η προστασία των συνόρων λειτουργεί, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για τη στρατιωτική παρουσία”.
Βραχυπρόθεσμα, ο Erdoğan θα ισχυριστεί ότι η αντιπολίτευση είναι μαλθακή απέναντι στην κουρδική τρομοκρατία, αλλά ο Erdoğan κινείται προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης των σχέσεων με τον Assad εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο. Στη [σ.σ. Τετραμερή] συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών στη Μόσχα, η Τουρκία καταθέτει προτάσεις που στην ουσία απαιτούν την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία.
Όσοι ελπίζουν ότι αυτές οι εκλογές θα μείνουν στη μνήμη τους ως η στιγμή που ο Βλαντιμίρ Πούτιν (Putin) έχασε την Τουρκία ενδέχεται να τους περιμένει μια απότομη προσγείωση.
Λίγοι έχουν βγάλει χρήματα στοιχηματίζοντας εναντίον του Erdoğan, και ακόμη και αν χάσει, ο συνασπισμός υπό την ηγεσία ενός πολιτικού που έχει επισκεφθεί την Ουάσινγκτον μόλις δύο φορές σε 10 χρόνια, έχει πολλή δουλειά μπροστά του για να ξεκαθαρίσει τη σκέψη του.
Δημοσίευση σχολίου