Πόσο λογικό είναι να συμβεί τώρα; Από τον Ψυχρό Πόλεμο και την πτώση της ΕΣΣΔ μέχρι την κλιματική αλλαγή σήμερα, η ιστορία αποδεικνύει ότι η διατήρηση των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ επιστημόνων μπορεί να σώσει –κυριολεκτικά- την ανθρωπότητα.
Δέσποινα Παπαγεωργίου«Φθάσαμε στον αιώνα των πυρηνικών όλοι με την ίδια βάρκα, μια κίνηση του ενός, θα επηρεάσει τους πάντες. Οπότε είμαστε καταδικασμένοι να δουλέψουμε μαζί για να συνεργαστούμε»: Τα λόγια αυτά που του είχε απευθύνει Ρώσος επιστήμονας χαράχτηκαν τόσο βαθιά στη μνήμη του πρώην διευθυντή του αμερικανικού Εθνικού Εργαστηρίου Άμυνας του Λος Άλαμος και μετέπειτα καθηγητή του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ Ζίγκρφριντ Χέκερ, που έγιναν τίτλος στο βιβλίο του για το πώς Αμερικανοί και Ρώσοι επιστήμονες συνεργάστηκαν στενά για να αποτρέψουν ένα πυρηνικό ατύχημα μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Στο «Καταδικασμένοι να Συνεργαστούμε», ο Χέκερ περιγράφει λοιπόν πώς αυτή η συνεργασία απέτρεψε μια πυρηνική καταστροφή ενώ είχε ενταθεί η ανησυχία μήπως μέσα στο χάος που ακολούθησε την πτώση της ΕΣΣΔ, τα χιλιάδες πυρηνικά της χώρας έπεφταν σε λάθος χέρια (τρομοκρατών, κοινών εγκληματιών, κρατών-παριών), κι όλος ο πλανήτης γινόταν στάχτη και μπούρμπερη.
Ο Χέκερ καταλήγει πως ενώ ελήφθησαν τότε σημαντικές πολιτικές αποφάσεις, ήταν τελικά η συνεργασία μεταξύ των χιλιάδων Αμερικανών και πρώην Σοβιετικών επιστημόνων και μηχανικών, την οποία αποκαλούσαν συνεργασία εργαστήριο-με-εργαστήριο, που έκανε τις δύο υπερδυνάμεις (πρώην πλέον η μία) να υπερβούν τις διαφορές τους και να διασφαλίσουν ότι ο πλανήτης θα επιβίωνε.
Τι θα σκεφτόταν άραγε αυτός ο έμπειρος επιστήμονας όταν στις 8 Μαρτίου ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών CERN ανακοίνωνε ότι «παγώνει» κάθε νέα συνεργασία με ρωσικούς επιστημονικούς φορείς ως απάντηση στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία; Το ινστιτούτο μάλιστα ανέστειλε και τη θέση της Ρωσίας ως παρατηρητή στο διοικητικό του συμβούλιο, το οποίο αποτελείται από 23 χώρες με τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία να έχουν επίσης θέση παρατηρητή (χωρίς δηλαδή δικαίωμα ψήφου).
To CERN διαθέτει τον μεγαλύτερο επιταχυντή σωματιδίων στον κόσμο και έχει στους κόλπους του επιστήμονες από 100 χώρες. Και δεν είναι το μόνο που απομονώνει επιστημονικά τη Ρωσία. Το κορυφαίο αμερικανικό Πανεπιστήμιο ΜΙΤ διέκοψε τη συνεργασία του με το αγγλόφωνο ρωσικό Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας Σκόλκοβο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείται να αναστείλει τη συμμετοχή της Ρωσίας στο νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Horizon Europe, τα εθνικά συμβούλια ερευνών χωρών όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Ολλανδία πάγωσαν τη συνεργασία τους με τη Μόσχα. Ταυτόχρονα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) καταδίκασε τη ρωσική εισβολή και η ευρωρωσική αποστολή ExoMars που ήταν να εκτοξευθεί φέτος στον Άρη, ανεστάλη.
Ωστόσο, η απόφαση του CERN έχει ίσως τη μεγαλύτερη βαρύτητα σε επίπεδο συμβολισμού. Κι αυτό γιατί το ινστιτούτο ιδρύθηκε το 1954 για να φέρει κοντά τις χώρες της ρημαγμένης από τον πόλεμο Ευρώπης – και τα αποτελέσματα ήταν συγκλονιστικά: ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων του κυριαρχεί στη Φυσική των Σωματιδίων. Η ανακάλυψη του μποζονίου του Χιγκς ή «σωματιδίου του θεού» από τον επιταχυντή σηματοδότησε μια επανάσταση. Και ο παγκόσμιος ιστός, που επίσης εφευρέθηκε από το CERN, άλλαξε τη ζωή μας κυριολεκτικά για πάντα.
Κι η ρωσική πλευρά, όμως, φαίνεται πως προσπαθεί να αντεπιτεθεί. Για παράδειγμα, ο γενικός διευθυντής του Roscosmos (του ρωσικού διαστημικού προγράμματος για το οποίο ο Πούτιν απαγόρευσε τη δημοσιογραφική κάλυψη πριν λίγα χρόνια) Dmitry Rogozin έχει απειλήσει επανειλημμένως ότι η Ρωσία μπορεί να σταματήσει τη συνεργασία της στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. «Αν σταματήσετε τη συνεργασία μαζί μας, ποιος θα σώσει τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό από μια ‘αδέσποτη’ τροχιά στο έδαφος των ΗΠΑ ή της Ευρώπης;» είπε μετά την ανακοίνωση νέων κυρώσεων από τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν «που θα υποβαθμίσουν την αεροδιαστημική βιομηχανία [της Ρωσίας], περιλαμβανομένου του διαστημικού της προγράμματος». Επιπλέον, η Ρωσία ανέστειλε την εκτόξευση του πυραύλου της Soyuz από την ευρωπαϊκή βάση της γαλλικής Γουϊάνα και σταμάτησε τη συνεργασία με τη NASA σε μια πλανητική αποστολή.
Δημοσίευση σχολίου