«Τα έθνη μπορούν να ΑΠΟΤΡΕΨΟΥΝ άλλα έθνη από το να τους επιτεθούν εάν τα τελευταία γνωρίζουν με βεβαιότητα ότι θα υποστούν συγκεκριμένα αντίποινα» - Graham Evans and Geoffrey Newnham, The Dictionary of World Politics
Του Δρ. Κλεάνθη Κυριακίδη*Η αποτροπή είναι η υπό συνθήκες δέσμευση για αντίποινα εάν κάποιος δεν συμπεριφερθεί με τρόπο επιθυμητό και συμβατικό... Ο θέτων τους όρους αποτρέπει το ακροατήριο – στόχο από το να συμπεριφερθεί με μη αποδεκτό τρόπο απειλώντας με τιμωρία.
Επιπρόσθετα τα τρία συστατικά στοιχεία για να διαθέτει κανείς αποτροπή είναι να έχει ισχύ (δυνατότητα να προκαλέσει σημαντική ζημιά), να έχει επιδείξει τη δύναμη του στον δυνητικό αντίπαλο και κυρίως να τον έχει πείσει ότι αν χρειαστεί θα την χρησιμοποιήσει χτίζοντας αξιοπιστία. Αυτή είναι η πεμπτουσία της θεωρίας του μεγάλου Γάλλου στρατηγού Αντρέ Μπωφρ, ο οποίος μας ανέλυσε την αποτροπή βασισμένος και αυτός σε έναν άλλο μεγάλο Γάλλο ακαδημαϊκό, τον Ραιημόν Αρόν. Ο τελευταίος μας είχε προειδοποιήσει ότι το ουσιαστικό πρόβλημα της αποτροπής σχετίζεται μεν με την τεχνολογία αλλά περισσότερο με την ψυχολογία. ‘Ένα κράτος που βρίσκεται σε διπλωματική άμυνα δεν μπορεί να πείσει ένα άλλο που βρίσκεται διπλωματικά σε επίθεση ότι θα πραγματοποιήσει μια υποτιθέμενη απειλή. Ακόμα σημαντικότερο, αν κάποιο κράτος δείχνει ιστορικά και κατά συρροή έλλειψη αποφασιστικότητας, τα κράτη με τα οποία έχει διαφορές δεν παίρνουν στα σοβαρά τις απειλές του.
Το που στεκόμαστε στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι φανερό όπως και το αν έχουμε πετύχει αποτροπή. Αποτροπή δεν γίνεται με διαβήματα. Ούτε με εθνικιστικές «κορώνες» που δεν συνοδεύονται από αντίστοιχες πράξεις. Τα ανωτέρω καταστρέφουν την αποτρεπτική ικανότητα μιας χώρας. Αποτροπή γίνεται με αποφασιστικότητα όπως έκανε η Ελλάδα στην Κρίση του 1987 και στο ξεκίνημα της Κρίσης του 1996. Αποτροπή πετυχαίνει η Τουρκία – αλλιώς θα είχαμε ασκήσει το κυριαρχικό δικαίωμα των 12 μιλίων χωρικής θάλασσας. Αλλά ακόμα και αν ισχυριστεί κάποιος ότι με ισχυρότερο αντίπαλο είναι δυσκολότερη η αποτροπή, που βρίσκεται η αποτροπή μας σε σχέση με τους Βόρειους γείτονές μας (ΠΓΜΔ – Αλβανία); Σκέπτεται κανείς τι θα συνέβαινε αν πήγαινε Έλληνας και έκανε αντίστοιχα προκλητική ενέργεια όπως ο Σκοπιανός με την Σημαία της «Μεγάλης Μακεδονίας» που φωτογραφήθηκε δίπλα στον Εύζωνα στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου; Επίσης, φαντάζεται κανείς σε περίπτωση που «Τσάμης» υψώσει την Αλβανική Σημαία οπουδήποτε, ότι θα μπορούσε να πέσει θύμα δολοφονίας και μάλιστα από την αστυνομία; Μια σοβαρή χώρα (κλασσικό παράδειγμα χώρας με αποτροπή, το μικρό πλην ισχυρό Ισραήλ) θα άφηνε ποτέ να συμβούν τέτοιες προβοκάτσιες και απλά θα συνιστούσε ψυχραιμία;
Θυμίζουμε ότι ο Κύπριος ήρωας Σολωμός Σολωμού επιχείρησε να κατεβάσει την Τουρκική Σημαία και δολοφονήθηκε. Στις 24 Ιουνίου 2008 το ευρωπαϊκό δικαστήριο βρήκε ένοχη την Τουρκία για την δολοφονία του, η οποία όμως δικαιολογείται ελαφρώς από τον όρκο προς την Σημαία των Τούρκων στρατιωτικών. Αν ένας Τούρκος προσπαθούσε να κατεβάσει Ελληνική Σημαία, ο Έλληνας αξιωματικός θα όφειλε να τον σκότωνε δίχως δεύτερη σκέψη και χωρίς άδειες ή εντολές (αφού ορκίζεται να «υπερασπίζεται τας Σημαίας μέχρι της τελευταίας ρανίδος του αίματός του, να μην τας εγκαταλείπει και να μην απομακρύνεται από αυτές»). Όμως ο Κωνσταντίνος Κατσιφάς ύψωσε την Ελληνική Σημαία στο Νεκροταφείο των Ελλήνων Πεσόντων του Αλβανικού Έπους την ημέρα της Εορτής. Η προβοκάτσια με το κατέβασμα της Σημαίας και τη δολοφονία του αποτελεί έγκλημα και η αντίδραση της συντεταγμένης Ελληνικής Πολιτείας είναι στην καλύτερη περίπτωση "χλιαρή". Το θέμα μας όμως δεν είναι το συγκεκριμένο θλιβερό συμβάν, αλλά η ευρύτερη διαχείριση τέτοιων θεμάτων που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα είναι ανίκανη να υπερασπίσει τους απανταχού Έλληνες, πόσο δε μάλλον τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Δεν υποστηρίζω ότι η λύση είναι να βομβαρδίσουμε τα Τίρανα ή τα Σκόπια. Όμως με χλιαρές αντιδράσεις δεν επιτυγχάνεις αποτροπή. Η καλύτερη – αποδεδειγμένο ιστορικά – αμυντική στρατηγική είναι η άμεση και ανάλογη ενέργεια (tit for tat). Tit for tat δεν σημαίνει ότι πρέπει να εκτελέσουμε κάποιον Αλβανό εξτρεμιστή, όμως με την πρώτη προβοκάτσια από πλευράς Αλβανίας (σαν αυτή που έλαβε χώρα) μπορεί να απελαθούν εκατοντάδες Αλβανοί και να τους απαγορευθεί η είσοδος για τουλάχιστον ένα έτος… Επίσης σκεφτείτε αν όσοι σχηματίζουν φέροντας Ελληνική Στολή τον αλβανικό αετό ή όποιοι φωτογραφίζονται με σύμβολα «Μεγάλης Μακεδονίας» συλλαμβάνονται και μπαίνουν για κάνα – δυο χρόνια φυλακή. Όταν ο πρώτος εκτίσει ποινή δυο ετών, δεν θα τολμήσει να κάνει κάποιος κάτι αντίστοιχο ποτέ! – αυτό λέγεται «αποτροπή».
Υπάρχουν και άλλοι τρόποι πίεσης, που για πολλούς λόγους δεν θα αναφερθούν στην παρούσα ανάλυση. Εν κατακλείδι, αυτό που θα πρέπει να επιδιώξουμε είναι να ανακτήσουμε την αξιοπιστία μας σε όλα τα μέτωπα, και να επιδείξουμε σοβαρότητα, ισχύ και θέληση. Η συγκαταβατικότητα και η υποχωρητικότητα δεν οδηγούν πουθενά. Ή μάλλον οδηγούν: στο να διαλυθεί ότι έχει απομείνει από την αποτρεπτική μας ικανότητα.
*Ο δρ.Κλεάνθης Κυριακίδης είναι Διεθνολόγος
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου