Κουρδιστάν, η νέα ενεργειακή δύναμη

To ιρακινό Κουρδιστάν γνωρίζει σήμερα μια πρωτοφανή οικονομική ανάπτυξη. Μάλιστα, έχει μετατραπεί σε σημαντικό ενεργειακό κόμβο της Μέσης Ανατολής εξαιτίας της εξόρυξης 250.000 βαρελιών αργού πετρελαίου την ημέρα. Τα κοιτάσματα πετρελαίου στο υπέδαφος του ιρακινού Κουρδιστάν υπολογίζονται σε 45 δισεκατομμύρια βαρέλια. Ο φυσικός πλούτος εκμηδένισε τις θρησκευτικές διαφορές ανάμεσα σε Κούρδους, σουνίτες και σιίτες, ενώ η κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση προχώρησε σε συμφωνίες με τις μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες του κόσμου, Exxon Mobil, Chevron, Total και Gazprom. Παράλληλα με την ενεργειακή ανάπτυξη, ενισχύεται η τάση για την απόσχιση του Κουρδιστάν από το Ιράκ.
Η οικονομική πρόοδος των Κούρδων έχει θέσει τις βάσεις για ανεξαρτησία από την Βαγδάτη. Ωστόσο, οι σχέσεις του Ιρακινού πρωθυπουργού Νουρί Αλ-Μαλίκι και του Κούρδου περιφερειακού ομόλογού του Μασούντ Μπαρζανί βρίσκονται στο ναδίρ με αποτέλεσμα την καθυστέρηση στην επίλυση σημαντικών διαφορών σε ζητήματα όπως το εδαφικό, η ενέργεια και οι φυσικοί πόροι. Τα πλούσια πετρελαιοφόρα κοιτάσματα αποτελούν το μήλον της έριδος για πολλά αντικρουόμενα οικονομικά συμφέροντα, με ουσιαστικές επιπτώσεις στην επίλυση τον κουρδικού ζητήματος. Η ενεργειακή ανάπτυξη του Κουρδιστάν προσέλκυσε το γεωπολιτικό ενδιαφέρον της Τουρκίας, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσσίας, που βλέπουν θετικά την προσθήκη ενός νέου «συμπαίκτη» στο ενεργειακό μέτωπο.

Οι πετρελαϊκές συμφωνίες των Κούρδων και η αντίδραση της Ιρακινής κυβέρνησης

Το πετρέλαιο είναι μόνον ένα τμήμα της ενεργειακής σκακιέρας στο ιρακινό Κουρδιστάν, στο οποίο εμπλέκονται σημαντικοί περιφερειακοί παίκτες με διαφορετικά συμφέροντα και βλέψεις. Οι ξένες και εγχώριες επενδύσεις έχουν αυξηθεί σταθερά στο Κουρδιστάν τα τελευταία έξι χρόνια, ενώ μόνον στο πρώτο εξάμηνο του 2012 άγγιξαν τα 3 δις. δολλάρια. Το 2006, η κυβέρνηση ψήφισε επενδυτικό νόμο με σκοπό να προσελκύσει ξένες εταιρείες στο έδαφος της ημιαυτόνομης περιοχής. Ο νόμος αυτός προβλέπει μεταξύ άλλων την ιδιοκτησία γης, δεκαετείς φοροαπαλλαγές, καθώς και την απομάκρυνση δασμολογικών εμποδίων για τις επιχειρήσεις. Δεδομένου του πετρελαϊκού πλούτου του Κουρδιστάν, οι ξένες εταιρείες έχουν ενδιαφερθεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια και ανάμεσά τους συγκαταλέγονται οι Exxon Mobil, Total και Chevron.
Η ιρακινή κυβέρνηση απειλεί πως σε περίπτωση που μία εταιρία επιλέξει για συνεργάτη κάποιον χωρίς την συγκατάθεσή της, αναφορικά με τους όρους της συνεργασίας, θα την αποκλείσει αυτομάτως από κάθε άλλη δραστηριότητα στη χώρα. Ο ενεργειακός κολοσσός Exxon Mobil, παρά τις απειλές της Βαγδάτης, αποφάσισε να συνεργαστεί κανονικά με τους Κούρδους του Βορείου Ιράκ. Σύμφωνα λοιπόν με την κυβέρνηση του Ιρακινού Κουρδιστάν, η αμερικανική εταιρία φαίνεται να την διαβεβαίωσε πως θα συνεχίσει την συνεργασία και θα τιμήσει το συμβόλαιο που έχει υπογράψει με το Ερμπίλ, ανεξαρτήτως των απειλών από την κεντρική κυβέρνηση στην Βαγδάτη και θα τηρήσει την συμφωνία από τον Νοέμβριο του 2011 με σκοπό να εκμεταλλευθεί έξι «οικόπεδα» στο Κουρδιστάν. Σύμφωνα με το Ερμπίλ, η αμερικανική εταιρία πρόκειται να τιμήσει όλες τις συμφωνίες που έχει υπογράψει τόσο με την κουρδική διοίκηση όσο και με την Βαγδάτη. Και στο σημείο αυτό η κατάσταση περιπλέκεται, αφού σύμφωνα με την κυβέρνηση στη Βαγδάτη η αμερικανική εταιρία έχει «δεσμευτεί» να «παγώσει» τις συμφωνίες με τους Κούρδους.
Οι Κούρδοι άρχισαν να αξιοποιούν τα τεράστια αποθέματα αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά το 2007 οι διαπραγματεύσεις με την Βαγδάτη για την ψήφιση νόμου για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο διακόπηκαν, οπότε το Ιρακινό Κουρδιστάν άρχισε να αναπτύσσει δικό του τομέα υδρογονανθράκων, αγνοώντας την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Μικρές μεμονωμένες γεωτρήσεις ήδη είχαν αρχίσει να γίνονται στην περιοχή και τότε έκαναν την εμφάνισή τους και αμερικανικές εταιρείες μεσαίου μεγέθους. Παρά το γεγονός ότι η ιρακινή κυβέρνηση και οι Κούρδοι συμφώνησαν στην βασική αρχή της ισότιμης διανομής των εσόδων, οι Κούρδοι παρέμειναν αμετακίνητοι στην επιθυμία τους να συνάπτουν συμφωνίες οι ίδιοι, επιδιώκοντας μια σταθερή ροή εισοδήματος και παρακάμπτοντας την Βαγδάτη. Επιπρόσθετα, η ύπαρξη μεγάλων πετρελαιοπηγών στην περιοχή τους μπορεί να τους παράσχει το είδος της οικονομικής δύναμης, που θα δρομολογήσει την δημιουργία κρατικής υπόστασης.
Παρά την ψυχρότητα στις σχέσεις των Κούρδων με την κυβέρνηση της Βαγδάτης, οι Κούρδοι παρέμειναν εξαρτημένοι από το Ιράκ, λαμβάνοντας το 17% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού. Επίσης οι Κούρδοι συνειδητοποίησαν ότι ο μόνος τρόπος να οδηγηθεί το πετρέλαιό τους στην αγορά είναι να διοχετευτεί μέσω του πετρελαιαγωγού που διέρχεται εκτός των ορίων της περιοχής τους,από το Κιρκούκ μέχρι το λιμάνι Τσεϊχάν στην Τουρκία. Χρειάζονται με λίγα λόγια την συναίνεση της Βαγδάτης. Όμως, παρ’ όλο που τα έσοδα θα πήγαιναν στον κρατικό κορβανά, η κυβέρνηση Μαλίκι απέκρουσε όχι μόνον το δικαίωμα της
περιφερειακής κυβέρνησης να συνάπτει συμφωνίες, αλλά και τους όρους των συμφωνιών αυτών που παρέχουν στις εταιρείες μερίδιο.
Όταν το 2009, ύστερα από την πτώση της τιμής του πετρελαίου, οι δύο πλευρές είδαν τα έσοδά τους να μειώνονται, προχώρησαν σε μια μεταβατική συμφωνία. Έτσι οι Κούρδοι άρχισαν να διοχετεύουν το πετρέλαιό τους στον ιρακινό πετρελαιαγωγό. Τότε έγιναν δύο συμφωνίες μεταξύ της ιρακινής κυβέρνησης και των Κούρδων. Η πρώτη κράτησε λίγους μήνες, αφού οι Κούρδοι υπέστησαν οικονομική πίεση από τις πετρελαϊκές εταιρείες που ήθελαν να αποζημιωθούν για τα έσοδά τους και η Βαγδάτη επέμενε ότι το ποσόν πρέπει να καλυφθεί από τα κονδύλια του ετήσιου προϋπολογισμού που προορίζονταν για την περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν. Το 2011, όταν αυξήθηκε η εκμεταλλεύσιμη παραγωγή στο Κουρδιστάν, η Βαγδάτη και η περιφερειακή κυβέρνηση συμφώνησαν στο ότι οι Κούρδοι θα παρήγαγαν 100.000 βαρέλια ημερησίως μέσα στο 2011 και 175.000 το 2012. Ωστόσο και αυτή η συμφωνία κατέρρευσε, λόγω της διαφωνίας που ξέσπασε με αφορμή τα τιμολόγια δαπανών των πετρελαϊκών εταιρειών.
Τον Απρίλιο του 2011, ενώ φούντωνε η αγανάκτηση για τον αυταρχισμό του Μαλίκι, οι Κούρδοι διέκοψαν τις εξαγωγές πετρελαίου μέσω του ιρακινού πετρελαιαγωγού. Ωστόσο, τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, η Exxon Mobil έγινε η πρώτη πετρελαϊκή εταιρεία που υπέγραψε συμβόλαιο με την κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση. Το γεγονός αυτό προκάλεσε την αντίδραση της κυβέρνησης Μαλίκι, που απείλησε με επιβολή κυρώσεων την εταιρεία. Η άφιξη της Exxon Mobil ενίσχυσε την πεποίθηση των Κούρδων ότι η Βαγδάτη θα συμφωνούσε στη σύναψη μιας εξαγωγικής συμφωνίας. Οι Κούρδοι στην εν λόγω περιοχή πιστεύουν ότι μέσω αντίστοιχων συμφωνιών θα οικοδομήσουν σιγά-σιγά την διεθνή στήριξη που απαιτείται ώστε να γίνουν ανεξάρτητο κράτος. Ωστόσο, οι Κούρδοι απέτυχαν να εκθρονίσουν τον Μαλίκι, που χαίρει την σιωπηλή υποστήριξη των ΗΠΑ και του Ιράν. Επίσης, ανακάλυψαν ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν επρόκειτο να αλλάξει στάση στο θέμα των πληρωμών των πετρελαϊκών εταιρειών. Μάλιστα, ο Μαλίκι απείλησε να μειώσει το μερίδιο επί του κρατικού προϋπολογισμού που λαμβάνει η κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση, στο ισόποσο των χρημάτων που χάνει η κεντρική κυβέρνηση από το μποϋκοτάζ εξαγωγών κουρδικού πετρελαίου και το ιδιωτικό εμπόριο υγρών καυσίμων με το Ιράν.
Στις αρχές Αυγούστου του 2012, η κυβέρνηση Ομπάμα, φοβούμενη ότι η μείωση των εξαγωγών πετρελαίου από το Ιράκ θα μπορούσε να προκαλέσει άνοδο στην τιμή της βενζίνης, πίεσε τους Κούρδους να αλλάξουν στάση. Έτσι, χωρίς να κερδίσει καμμιά παραχώρηση από την κυβέρνηση της Βαγδάτης ως προς τις πληρωμές προς τις εταιρείες, η κουρδική κυβέρνηση υποχώρησε και άνοιξε τις στρόφιγγες. Το Ιράκ και η Κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση ήρθαν τελικά σε συμφωνία για τις εξαγωγές πετρελαίου, δίνοντας τέλος στην μεταξύ τους αντιπαράθεση. Ωστόσο, οι Κούρδοι εξακολουθούν –ουσιαστικά-να παραμένουν οικονομικά εξαρτημένοι από την κυβέρνηση της Βαγδάτης.

Η ενεργειακή συνεργασία Ιρακινού Κουρδιστάν και Τουρκίας

Η Τουρκία και η περιφερειακή κυβέρνηση του Βορείου Ιράκ σύναψαν το 2008 οικονομική συμφωνία, που περιλαμβάνει άνοιγμα των συνόρων του και ενθάρρυνση των τουρκικών επενδύσεων στην περιοχή. Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν, αλλά όταν ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου επισκέφθηκε την πρωτεύουσα Ερμπίλ, συνυπέγραψε δήλωση με τον ηγέτη της περιφερειακής κυβέρνησης Μασούντ Μπαρζανί. Παρ’ όλο που η Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει την περιφερειακή κυβέρνηση (επειδή περιέχει τον απαγορευμένο όρο «Κουρδιστάν»), οι περισσότερες εμπορικές συναλλαγές της Τουρκίας με το Ιράκ πραγματοποιούνται με το Βόρειο Ιράκ. Παράλληλα με τις συνομιλίες μεταξύ Αγκύρας και Ερμπίλ, τουρκικές εταιρείες βρίσκονταν σε συνομιλίες με την κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση σχετικά με την μεταφορά του πετρελαίου από το Βόρειο Ιράκ. Αυτό μεταφερόταν προς την Δύση μέσω του εθνικού ιρακινού αγωγού, αλλά από τον Απρίλιο η ροή διακόπηκε, επειδή η κεντρική κυβέρνηση της Βαγδάτη δεν πλήρωνε τους Κούρδους του Ερμπίλ. Η στάση της Βαγδάτης εξηγείται από τρεις λόγους: πρώτον, η έλλειψη νομοθετικού πλαισίου για τους υδρογονάνθρακες. Δεύτερον, η υποστήριξη των σουνιτών του Ιράκ από τους Κούρδους, γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση των πλειοψηφούντων σιιτών. Και, τρίτον, οι Ιρακινοί θεωρούν ότι οι Κούρδοι προσπαθούν μέσω του πετρελαίου να πετύχουν την ανεξαρτησία τους.

Σήμερα, οι Τούρκοι συνεχίζουν να βρίσκονται σε επαφές με τους Κούρδους του Βορείου Ιράκ, με σκοπό να επενδύσουν τεράστια ποσά στην ανάπτυξη της πετρελαϊκής παραγωγής της περιοχής. Η προτεινόμενη συμφωνία θα αφορά όλα τα στάδια από την εξόρυξη μέχρι την μεταφορά του πετρελαίου, με στόχο την δημιουργία ενός νέου ενεργειακού διαδρόμου. Αυτός θα μπορούσε να αποφέρει μέχρι τα τέλη της δεκαετίας εισαγωγές έως και 3 εκατ. βαρελιών πετρελαίου ανά ημέρα, καθώς και 10 δις. κ.μ. φυσικού αερίου ετησίως. Αναφορικά με την πρόταση της Άγκυρας, αυτή προβλέπει την σύσταση κοινοπραξίας υπό τον έλεγχο της ΤΡΑΟ, η οποία θα αποκτήσει τα δικαιώματα εκμετάλλευσης σε πέντε πετρελαιοπηγές στην περιοχή των Κούρδων. Σημειώνεται ότι ορισμένα από αυτά τα οικόπεδα τα ελέγχει σήμερα η Exxon Mobil.
Η Τουρκία και το ιρακινό Κουρδιστάν σχεδιάζουν να αρχίσουν να εξάγουν πετρέλαιο μέσω ενός νέου αγωγού, που θα αρχίσουν να λειτουργεί τον Αύγουστο του 2013. Η παρέμβαση του Ιράκ αποτρέπει το κουρδικό πετρέλαιο να φτάσει στις παγκόσμιες αγορές και απειλεί να περικόψει τον προϋπολογισμό του Κουρδιστάν, καθώς και να μειώσει την πρόσβαση σε διϋλισμένα προϊόντα. Τον Ιανουάριο του 2013, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις της Βαγδάτης, η κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση άρχισε και πάλι τις εξαγωγές πετρελαίου μέσω Τουρκίας, καταστρώνοντας κοινά σχέδια με την Άγκυρα για την λειτουργία αγωγού που θα συνδέει τα κοιτάσματα Τακ Τακ με την Κουρμάλα, που αποτελεί σημείο αφετηρίας του πετρελαιαγωγού Κιρκούκ-Τσεϊχάν.
Η τουρκική ηγεσία βρίσκεται μπροστά σε ένα σοβαρό δίλημμα. Δεν μπορεί να προβλέψει την πορεία της κρίσης στη Συρία ή ποιά θα είναι η κατάληξη του κουρδικού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα στις χώρες που υπάρχει κουρδική μειονότητα. Η Τουρκία έχει μεγάλη ανάγκη από την πρόσβαση στα ενεργειακά αποθέματα του Ιράκ και, για όσο διάστημα οι σχέσεις της με την Βαγδάτη διέρχονται κρίση, η Άγκυρα προθυμοποιείται να αγοράζει πετρέλαιο κατευθείαν από τους Κούρδους χωρίς την έγκριση της κυβέρνησης Μαλίκι. Μια τέτοια κίνηση θα βοηθούσε την κουρδική περιφέρεια να κερδίζει μεγαλύτερη αυτονομία από την Τουρκία και θα της έδιδε μεγαλύτερη επιρροή πάνω στην Άγκυρα, χωρίς ωστόσο να μετασχηματιστεί σε κράτος.
Οι Κούρδοι ελπίζουν ότι, μέσω της Τουρκίας, θα στείλουν το πετρέλαιό τους στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας την Βαγδάτη, χωρίς ωστόσο να υπάρχει συμφωνία για το θέμα αυτό. Ωστόσο, αν το Βόρειο Ιράκ αρχίσει να παράγει περισσότερο πετρέλαιο, θα αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει τον τουρκικό αγωγό. Η πετρελαϊκή ανεξαρτησία από την Βαγδάτη δεν σημαίνει απαραίτητα πως θα οδηγήσει και στην πολιτική ανεξαρτησία του Βορείου Ιράκ λόγω της Συρίας. Στην Τουρκία εγείρονται πολλά ερωτήματα σχετικά με την στάση του Μπαρζανί, που αμφιταλαντεύεται μεταξύ της Τουρκίας και του ΡΚΚ γι’ αυτό έστειλε μαχητές του ΡΚΚ στη Συρία. Αυτό η στάση δημιουργεί ένα μεγάλο ερωτηματικό στη βιωσιμότητα της τουρκικής ανάμειξης στη μεταφορά του πετρελαίου του Βορείου Ιράκ.

Οι γεωπολιτικές προεκτάσεις της ενεργειακής ανάπτυξης του Κουρδιστάν

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, το Ερμπίλ έχει εξασφαλίσει ορισμένα προνόμια. Κατ’ αρχάς, η αυτόνομη κυβέρνηση κλείνει συμφωνίες χωρίς να χρειάζεται την έγκριση του υπουργείου Πετρελαίου της ιρακινής κυβέρνησης. Έπειτα, εξάγει απευθείας πετρέλαιο στην Τουρκία χωρίς ενδιάμεσους. H Τουρκία και οι Κούρδοι του Ιράκ φέρονται να είναι κοντά σε μία συμφωνία για μεγάλες επενδύσεις από την Άγκυρα στην ραγδαία αναπτυσσόμενη βιομηχανία ενέργειας της ημιαυτόνομης κουρδικής περιοχής, στα νότια σύνορα της Τουρκίας.
Στην αρχή της εξέγερσης κατά του Μπασάρ αλ Ασάντ στην Συρία, οι Κούρδοι της χώρας παρέμεναν στο περιθώριο, τηρώντας μια στάση από ουδέτερη έως θετική προς το καθεστώς. Όμως, όταν τα γεγονότα έδειχναν ότι η πτώση του Ασάντ πλησιάζει, άρχισαν να αλλάζουν τακτική, ώστε να κατοχυρώσουν τη θέση τους στη μετά Ασάντ εποχή. Αυτό προκαλεί μεγάλη ανησυχία στην Τουρκία, η οποία φοβάται ότι, αν οι Κούρδοι της Βόρειας Συρίας πετύχουν ένα καθεστώς αυτονομίας, θα ανοίξουν την όρεξη στους Κούρδους της Νοτιοανατολικής Τουρκίας να τους μιμηθούν. Ακόμη χειρότερο σενάριο για την Άγκυρα είναι η πιθανότητα οι Κούρδοι της Συρίας να ενωθούν με τους Κούρδους του ήδη αυτόνομου Βορείου Ιράκ, βάζοντας τις βάσεις για τον σχηματισμό ενός ευρύτερου «Μεγάλου Κουρδιστάν».
Σήμερα η ενεργειακή ανάπτυξη στην περιοχή του Κουρδιστάν φέρνει τους Κούρδους σε επαφή με νέους συμμάχους και νέες δυνατότητες. Ωστόσο, η ρευστή πολιτική κατάσταση στη Μέση Ανατολή συντελεί στην χρονική μετατόπιση του αιτήματος των Κούρδων για εθνική ανεξαρτησία. Αυτό που μπορούν προς το παρόν να επιτύχουν είναι μια πιο επωφελής εμπορική σχέση με την Τουρκία και ύφεση της εσωτερικής έντασης στο Ιράκ. Για την Τουρκία, βέβαια, ελλοχεύουν τεράστιοι κίνδυνοι από την παροχή στήριξης στους Κούρδους του Ιράκ. Η διάσπαση του Ιράκ θα ενίσχυε το ιρανικό σχέδιο για περιφερειακή κυριαρχία, ενώ ένα ανεξάρτητο ιρακινό Κουρδιστάν θα
ενεθάρρυνε την κουρδική μειονότητα της Τουρκίας να συνεχίσει με μεγαλύτερο ζήλο τον αγώνα για ανεξαρτησία.
Οι ΗΠΑ και η Ρωσσία επιθυμούν διακαώς να αποτελέσουν συμπαίκτες του Κουρδιστάν στην ενεργειακή «σκακιέρα», ώστε να έχουν πρόσβαση στις πλουτοπαραγωγικές πηγές της περιοχής και να μην επιτρέψει η μια στην άλλη να κατέχει τον έλεγχο της ισχύος. Οι ΗΠΑ στηρίζουν το Κουρδιστάν, που το αντιμετωπίζουν ως “δεύτερο Ισραήλ” με σαφώς διαφορετικό ρόλο, αυτόν της ενεργειακής δύναμης της Μέσης Ανατολής, και επιδιώκουν την ενδυνάμωσή του ως αντίβαρο στο Ιράκ και το Ιράν. Ένα φιλοδυτικό και ενεργειακά ισχυρό Κουρδιστάν θα έπαυε να εξαρτάται από το Ιράν, την μεγάλη ενεργειακή δύναμη της περιφέρειας. Η Ρωσσία δεν επιθυμεί την συμμαχία ΗΠΑ-Κουρδιστάν, ενώ απ’ την άλλη μια πιθανή συνεργασία με τους Κούρδους θα προκαλέσει τριγμούς στις σχέσεις της με την κυβέρνηση της Βαγδάτης, που έχει απαγορεύσει την απευθείας προμήθεια φυσικού αερίου από το Ερμπίλ. Ωστόσο, η αδιαμφισβήτητη οικονομική πρόοδος του ιρακινού Κουρδιστάν το καθιστά όχι απλά ‘πόλο έλξης’ για επίδοξους επενδυτές, αλλά και καθοριστικό παράγοντα, που θα ανοίξει το δρόμο για την μελλοντική ανεξαρτησία του.

πηγή

Κουρδιστάν, η νέα ενεργειακή δύναμη

Δημοσίευση σχολίου

ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ

ΣΧΟΛΙΑ

ΑΡΧΕΙΟΘΉΚΗ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ

Κουρδιστάν, η νέα ενεργειακή δύναμη

Next

Νεότερη ανάρτηση

Previous

Παλαιότερη Ανάρτηση

Δημοσίευση σχολίου