Γιώργος Σκαφιδάς
Στη φωτογραφία μπορεί το Πεκίνο να στέλνει κατά καιρούς επαμφοτερίζοντα μηνύματα, αλλά, επιπλέον των πολλών κοινών συμφερόντων Ρωσίας-Κίνας, βαραίνει και η στενή προσωπική σχέση των προέδρων Βλαντιμίρ Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ.
Το Πεκίνο, κατά τα λεγόμενα των αξιωματούχων του, δεν ήθελε τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το πιο πιθανό είναι, βέβαια, πως είχε πληροφορηθεί πως θα ξεκινούσε μια ρωσική επίθεση, χωρίς ωστόσο να γνωρίζει λεπτομέρειες. Και έπειτα, όταν η επίθεση ξεκίνησε, έμεινε να παρατηρεί, από σχετική απόσταση, στέλνοντας επαμφοτερίζοντα μηνύματα. Υπέρ της Ρωσίας αλλά και υπέρ της ειρήνης, κατά της Δύσης αλλά και κατά του πολέμου, χωρίς βέβαια ποτέ να εγκαταλείψει τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν με τον οποίο ο Σι Τζινπίνγκ διατηρεί άλλωστε και στενή προσωπική σχέση, όπως λέγεται.
Όπως συμβαίνει, βέβαια, σε αυτές τις περιπτώσεις, από τα γεγονότα αντλούνται διδάγματα. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο πόλεμος στην Ουκρανία παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την κινεζική πλευρά. Όχι όμως επειδή η Μόσχα της ζήτησε – όπως καταγγέλλεται – να τη στηρίξει έναντι της Δύσης, ούτε επειδή η Δύση της ζήτησε να καταδικάσει τη ρωσική εισβολή.
Το Πεκίνο βρέθηκε να παρακολουθεί τις εξελίξεις στο Ουκρανικό για μια σειρά από «πολύ δικούς του» λόγους, κάνοντας προβολές στη δική του γειτονιά, με στόχο να προβλέψει τι θα μπορούσε να γίνει σε μια ανάλογη περίπτωση στην Ασία. Εάν χρειαζόταν, για παράδειγμα, κάποια στιγμή η Κίνα να εισβάλει στην Ταϊβάν (την οποία άλλωστε θεωρεί κινεζικό έδαφος) ή να κλιμακώσει στρατιωτικά έναντι των Ασιατών συμμάχων της Δύσης, τότε πώς θα αντιδρούσε η Δύση στα μέτωπα των κυρώσεων, της επικοινωνίας, αλλά και των στρατιωτικών κινήσεων; Και όχι μόνο σε επίπεδο ηγεσιών και υπερεθνικών οργανισμών ή του ΟΗΕ, αλλά και σε επίπεδο κοινής γνώμης. Με την υποσημείωση πως οι Δυτικοί είναι και οι συγκριτικά μεγαλύτεροι καταναλωτές κινεζικών προϊόντων διεθνώς με ό,τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό, για παράδειγμα, στην περίπτωση ενός μποϊκοτάζ; Θα μπορούσαν, άραγε, να αποσυρθούν μαζικά εκατοντάδες πολυεθνικοί δυτικοί κολοσσοί και από την κινεζική αγορά, όπως έκαναν από τη ρωσική;
ΚΟΒΕΙΣ ΤΟ COPYRIGHT= Σύμφωνα με πολλούς δυτικούς αναλυτές, η εσωτερική διαφθορά αποτελεί τη μεγαλύτερη αόρατη απειλή για το κινεζικό πολεμικό ναυτικό.Ωστόσο, και πέρα από την στάση της Δύσης, πώς θα μπορούσαν να εξελιχθούν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στο έδαφος; Τι θα έπρεπε να προσέξει η κινεζική πλευρά και ποιο θα μπορούσε να είναι το κόστος για εκείνη; Υπάρχουν λάθη που έκαναν οι Ρώσοι στην Ουκρανία και δεν θα έπρεπε να επαναλάβουν οι Κινέζοι στην Άπω Ανατολή; Μήπως κάποιες από τις ρωσικές ελλείψεις είναι και κινεζικές; Και υπάρχουν διεθνείς συμμαχίες στις οποίες θα έπρεπε να επενδύσει τώρα η κινεζική πλευρά, για να είναι μελλοντικά «καλυμμένη»;
Το πεδίο της Ουκρανίας μπορεί να μην μοιάζει μορφολογικά με τις θάλασσες της Ασίας, πλην όμως το Πεκίνο παρακολουθεί τις εκεί εξελίξεις και αντλεί διδάγματα: στρατιωτικά, διπλωματικά, επικοινωνιακά, πληροφοριακά, εμπορικά, οικονομικά και ενεργειακά. Όπως άλλωστε είχε κάνει και στο παρελθόν, παρακολουθώντας, για παράδειγμα, τους Αμερικανούς να πολεμούν στο Ιράκ.
Ελλείψεις και αδυναμίες
Πέρα από την όποια τελική έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία, οι πρώτες εβδομάδες των μαχών έφεραν στο φως μια σειρά από αξιοσημείωτες ρωσικές αδυναμίες. Έμπειροι παρατηρητές είδαν: προβλήματα διακλαδικού συντονισμού μεταξύ των ρωσικών δυνάμεων και αρρυθμίες σε επίπεδο συνδυασμένων όπλων και επιχειρήσεων, κενά στον ανεφοδιασμό και προβλήματα στον σχεδιασμό των επιχειρήσεων, κακοσυντηρημένα οπλικά συστήματα, προβλήματα στις ενδοεπικοινωνίες και δυνάμεις κληρωτών οι οποίοι δεν ήταν επαρκώς εκπαιδευμένοι και ούτε και ηθικά έτοιμοι, ώστε να πάρουν μέρος σε έναν πόλεμο εκτός των συνόρων της πατρίδας τους.
Γράφοντας στο αμερικανικό Defense One, οι κ.κ.Thomas Corbett (Blue Path Labs), Ma Xiu (Blue Path Labs) και Peter Singer (New American, pwsinger.com) υποστηρίζουν πως κάποιες από τις αδυναμίες της ρωσικής πλευράς, όπως εκείνες φάνηκαν στο μέτωπο της Ουκρανίας, παρατηρούνται ως αδυναμίες και εντός των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων (PLA) που έχουν προσπαθήσει πολύ τα περασμένα χρόνια να εκσυγχρονιστούν (βλ. μεταρρύθμιση του 2015), χωρίς να έχουν ακόμη φτάσει στο επίπεδο που θα ήθελαν ή που θα έπρεπε.Το πεδίο της Ουκρανίας (αριστερά) μπορεί να μη μοιάζει μορφολογικά με τις θάλασσες της Ασίας, αλλά -όπως και με τις ΗΠΑ στον πόλεμο του Ιράκ (δεξιά)- το Πεκίνο παρακολουθεί τις εξελίξεις, αντλώντας διδάγματα με χαρακτήρα στρατιωτικό, διπλωματικό, επικοινωνιακό, πληροφοριακό, εμπορικό, οικονομικό και ενεργειακό.
Συγκεκριμένα, οι Αμερικανοί αναλυτές και ερευνητές βλέπουν και στην πλευρά της Κίνας αδυναμίες διακλαδικού συντονισμού και σχετικές ελλείψεις (κουλτούρας). Ή, τουλάχιστον, σημαντική απειρία στο μέτωπο της διεξαγωγής μεικτών συνδυασμένων επιχειρήσεων. Με την υποσημείωση, ωστόσο, πως μία ενδεχόμενη απόπειρα εισβολής στην Ταϊβάν θα απαιτούσε, ακριβώς, τέτοιες συνδυασμένες διακλαδικές επιχειρήσεις με τη συμμετοχή χερσαίων δυνάμεων, αεροπορίας και ναυτικού. Σύμφωνα μάλιστα με τους αναλυτές του DefenseOne, οι ίδιες οι κινεζικές δυνάμεις γνωρίζουν αυτά τα κενά τα οποία και προσπαθούν εδώ και χρόνια, κυρίως από το 2015 και έπειτα, να καλύψουν.
Κατά τα λοιπά, όπως η Ρωσία, έτσι και η Κίνα αντιμετωπίζει εδώ και χρόνια πρόβλημα με τους κληρωτούς της (ο λόγος για περίπου 660.000 άτομα διετούς θητείας). Ενδεχομένως να έχουν γαλουχηθεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να έχουν υψηλότερο ηθικό ή ισχυρότερα κίνητρα από τους αντίστοιχους Ρώσους αλλά δεν έχουν την εκπαίδευση που θα απαιτείτο, για να πάρουν μέρος σε έναν κανονικό πόλεμο.
Κατά τα λοιπά, όπως η Ρωσία, έτσι και η Κίνα αντιμετωπίζει εδώ και χρόνια πρόβλημα με τους κληρωτούς της (ο λόγος για περίπου 660.000 άτομα διετούς θητείας). Ενδεχομένως να έχουν γαλουχηθεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να έχουν υψηλότερο ηθικό ή ισχυρότερα κίνητρα από τους αντίστοιχους Ρώσους αλλά δεν έχουν την εκπαίδευση που θα απαιτείτο, για να πάρουν μέρος σε έναν κανονικό πόλεμο.
Προβολή στην Ταϊβάν
Ο Άντονι Κινγκ, καθηγητής (Chair of War Studies) στο Πανεπιστήμιο του Warwick στο Ηνωμένο Βασίλειο και συγγραφέας του βιβλίου «Urban Warfare in The Twenty-First Century» («Πόλεμος σε αστικό περιβάλλον στον 21ο αιώνα»), δήλωσε πρόσφατα στους Financial Times, με φόντο τις μάχες των Ρώσων στο Κίεβο, πως για να μπορέσει να καταλάβει και ελέγξει μια ξένη περιοχή ο εισβάλλων/επιτιθέμενος χρειάζεται να έχει δυνάμεις πενταπλάσιες ή ακόμη και δεκαπλάσιες από εκείνες τους αμυνόμενου.
Η Ταϊβάν διαθέτει έναν στρατό που αριθμεί περίπου 165.000 άτομα και μια δύναμη περίπου 1,6 εκατομμυρίων εφέδρων, ενώ ο συνολικός της πληθυσμός προσεγγίζει τα 24 εκατομμύρια. Συγκριτικά, οι ουκρανικές δυνάμεις είναι πολυπληθέστερες, πλην όμως στην κατάταξη Global Firepower για το έτος 2022 η Ταϊβάν βρίσκεται ελαφρώς υψηλότερα από την Ουκρανία (συγκεκριμένα στην θέση 21, ενώ η Ουκρανία βρίσκεται στην θέση 22 και η Ελλάδα στην θέση 27).
Εάν η Ρωσία -που έχει «μαζέψει» πολεμικές εμπειρίες τα περασμένα χρόνια μέσω Τσετσενίας, Συρίας κ.ά.- τα βρήκε τελικώς σκούρα στο μέτωπο της Ουκρανίας, με την οποία έχει κοινά χερσαία σύνορα που είναι μάλιστα και «κυκλωτικά» (Κριμαία, Λευκορωσία, ανατολική Ουκρανία), τότε γιατί η πολεμικά αδοκίμαστη Κίνα να μην τα βρει και εκείνη (ίσως πολύ πιο) σκούρα στο μέτωπο της Ταϊβάν με την οποία την χωρίζει μια θάλασσα πλάτους 180 χιλιομέτρων (βλ. Στενό της Ταϊβάν); Τα μεγέθη στην Ασία είναι, προφανώς, διαφορετικά και οι προοπτικές γιγάντωσης της κινεζικής πολεμικής μηχανής αξιοσημείωτες, αλλά οι ένοπλες δυνάμεις της Κίνας έχουν παράλληλα και μια σειρά από δικά τους κενά να καλύψουν.
Εάν η Ρωσία, με πολεμικές εμπειρίες τα περασμένα χρόνια μέσω Τσετσενίας, Συρίας κ.ά., αντιμετωπίζει προβλήματα στο μέτωπο της Ουκρανίας, με την οποία έχει και κοινά χερσαία σύνορα, τότε γιατί η πολεμικά αδοκίμαστη Κίνα να μην «τα βρει σκούρα» στο μέτωπο της Ταϊβάν με την οποία την χωρίζει μια θάλασσα πλάτους 180 χιλιομέτρων; Στη δορυφορική φωτογραφία, το Στενό της Ταϊβάν με τη νησιωτική χώρα (δεξιά) και τα εδάφη της ΝΑ Κίνας (αριστερά).
Κινεζικές κινήσεις
Η κινεζική Strategic Support Force, που συστάθηκε σχετικά πρόσφατα στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων του 2015, έρχεται να διασφαλίσει ότι δεν πρόκειται οι κινεζικές δυνάμεις να επαναλάβουν τα ουκρανικά λάθη των Ρώσων στο πεδίο των (ενδο)επικοινωνιών. Επίσης, κινεζική Joint Logistic Support Force (JLSF), που είναι επίσης γέννημα των τελευταίων ετών, έρχεται να διασφαλίσει ότι όλα θα κυλούν βάσει προγράμματος στο μέτωπο του εφοδιασμού. Το ενδιαφέρον, δε, με την εν λόγω δύναμη είναι πως έχει αποκτήσει εμπειρία δραστηριοποιούμενη στα πεδία φυσικών καταστροφών.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η Κίνα προωθεί παράλληλα και το δικό της σύστημα διατραπεζικών συναλλαγών Cross-Border Interbank Payment System (CIPs) ως εναλλακτικό στο σύστημα SWIFT από το οποίο έχουν αποκλειστεί τα τελευταία χρόνια τράπεζες όχι μόνο της Ρωσίας, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά και παλαιότερα του Ιράν.
Σε ανάλογο πνεύμα, η κινεζική ηγεσία προωθεί και ένα «διττό μοντέλο ανάπτυξης» («dual circulation»). Δίνει, ταυτόχρονα, έμφαση στο εξωτερικό εμπόριο και στην εσωτερική κινεζική αγορά και κατανάλωση με στόχο την παράλληλη τόνωση της τελευταίας. Μια τόνωση που θα μπορούσε πάντως να ερμηνευτεί και ως βήμα κινεζικής αυτάρκειας και μερικής αποδέσμευσης από τη Δύση (εάν οι Κινέζοι φτάσουν στο σημείο να απορροφούν οι ίδιοι μεγάλο μέρος της παραγωγής τους, τότε δεν θα έχουν πια την ίδια εξάρτηση από τους Δυτικούς). Ο Πλάμεν Τόντσεφ, επικεφαλής του Τμήματος Ασιατικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, υποστηρίζει πάντως, μιλώντας στην «Α&Δ», ότι το εν λόγω μοντέλο δεν έχει προς το παρόν αποδώσει καρπούς. «Οι εξαγωγές της Κίνας πέρυσι έσπασαν κάθε ρεκόρ, ενώ η εγχώρια κατανάλωση παραμένει σε μίζερα επίπεδα», σημειώνει ο ίδιος, υπογραμμίζοντας ότι «οι υψηλοί ρυθμοί (ονομαστικής) μεγέθυνσης του κινεζικού ΑΕΠ δεν μεταφράζονται σε αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος. Κι αυτό, κυρίως, για λόγους πολιτικούς, καθώς το κράτος φοβάται μια εύρωστη και ανερχόμενη μεσαία τάξη που θα είχε απαιτήσεις και διεκδικήσεις».
Κινεζικές κινήσεις
Η κινεζική Strategic Support Force, που συστάθηκε σχετικά πρόσφατα στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων του 2015, έρχεται να διασφαλίσει ότι δεν πρόκειται οι κινεζικές δυνάμεις να επαναλάβουν τα ουκρανικά λάθη των Ρώσων στο πεδίο των (ενδο)επικοινωνιών. Επίσης, κινεζική Joint Logistic Support Force (JLSF), που είναι επίσης γέννημα των τελευταίων ετών, έρχεται να διασφαλίσει ότι όλα θα κυλούν βάσει προγράμματος στο μέτωπο του εφοδιασμού. Το ενδιαφέρον, δε, με την εν λόγω δύναμη είναι πως έχει αποκτήσει εμπειρία δραστηριοποιούμενη στα πεδία φυσικών καταστροφών.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η Κίνα προωθεί παράλληλα και το δικό της σύστημα διατραπεζικών συναλλαγών Cross-Border Interbank Payment System (CIPs) ως εναλλακτικό στο σύστημα SWIFT από το οποίο έχουν αποκλειστεί τα τελευταία χρόνια τράπεζες όχι μόνο της Ρωσίας, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά και παλαιότερα του Ιράν.
Σε ανάλογο πνεύμα, η κινεζική ηγεσία προωθεί και ένα «διττό μοντέλο ανάπτυξης» («dual circulation»). Δίνει, ταυτόχρονα, έμφαση στο εξωτερικό εμπόριο και στην εσωτερική κινεζική αγορά και κατανάλωση με στόχο την παράλληλη τόνωση της τελευταίας. Μια τόνωση που θα μπορούσε πάντως να ερμηνευτεί και ως βήμα κινεζικής αυτάρκειας και μερικής αποδέσμευσης από τη Δύση (εάν οι Κινέζοι φτάσουν στο σημείο να απορροφούν οι ίδιοι μεγάλο μέρος της παραγωγής τους, τότε δεν θα έχουν πια την ίδια εξάρτηση από τους Δυτικούς). Ο Πλάμεν Τόντσεφ, επικεφαλής του Τμήματος Ασιατικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, υποστηρίζει πάντως, μιλώντας στην «Α&Δ», ότι το εν λόγω μοντέλο δεν έχει προς το παρόν αποδώσει καρπούς. «Οι εξαγωγές της Κίνας πέρυσι έσπασαν κάθε ρεκόρ, ενώ η εγχώρια κατανάλωση παραμένει σε μίζερα επίπεδα», σημειώνει ο ίδιος, υπογραμμίζοντας ότι «οι υψηλοί ρυθμοί (ονομαστικής) μεγέθυνσης του κινεζικού ΑΕΠ δεν μεταφράζονται σε αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος. Κι αυτό, κυρίως, για λόγους πολιτικούς, καθώς το κράτος φοβάται μια εύρωστη και ανερχόμενη μεσαία τάξη που θα είχε απαιτήσεις και διεκδικήσεις».
Διαφθορά
Από εκεί και πέρα ωστόσο, υπάρχει, σύμφωνα με τους αναλυτές του DefenseOne, και μια άλλη πληγή την οποία μάλιστα φέρουν εντός τους τόσο οι ρωσικές, όσο και οι κινεζικές ένοπλες δυνάμεις. Είναι η πληγή της διαφθοράς. Εάν πιστέψουμε κάποιες από τις σχετικές αναφορές, τότε ορισμένα από τα προβλήματα εφοδιασμού που αντιμετώπισαν οι ρωσικές δυνάμεις στο μέτωπο της Ουκρανίας οφείλονται σε φαινόμενα ενδορωσικής διαφθοράς.
Ο κινεζικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (PLA) μαστίζεται από ανάλογα φαινόμενα εδώ και δεκαετίες. Σε παλαιότερη έκθεσή του, το αμερικανικό Council on Foreign Relations υποστήριζε, επικαλούμενο ως πηγή το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ, πως μέσα στα πρώτα έξι χρόνια χρόνια της προεδρίας του Σι Τζινπίνγκ περισσότεροι από 13.000 αξιωματικοί των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων, μεταξύ αυτών και περίπου εκατό στρατηγοί, βρέθηκαν στο στόχαστρο των Αρχών με την κατηγορία της διαφθοράς (κυρίως στο πλαίσιο υποθέσεων χρηματισμού).
«Διαφθορά: Η αόρατη απειλή για το κινεζικό πολεμικό ναυτικό», έγραφε σε άρθρο του τον Μάιο του 2020 ο ιστοχώρος the Diplomat που ειδικεύεται σε θέματα Ασίας-Ειρηνικού. «Ο κινεζικός στρατός υπόσχεται να συνεχίσει την προσπάθεια κατά της διαφθοράς», σημείωνε πιο πρόσφατα, τον Ιανουάριο του 2022, η κινεζική (ανήκει στον όμιλο Alibaba) South China Morning Post. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης της Κίνας, Φου Ζενγκχούα (Fu Zhenghua), που είχε στείλει στη φυλακή ως διεφθαρμένο τον άλλοτε επικεφαλής των δυνάμεων ασφαλείας Ζου Γιονγκάνγκ (Zhou Yongkang), κατηγορήθηκε στην πορεία και εκείνος ως διεφθαρμένος.
Μετά την απόλυτη κυριαρχία του στο 19ο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας το 2017, ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ δεν έχει λόγο να ριψοκινδυνεύσει μία αποσταθεροποιητική σύγκρουση ενόψει του 20ου συνεδρίου το φθινόπωρο φέτος.Μιλώντας από το βήμα του συνεδρίου Sea-Air-Space που πραγματοποιήθηκε στις αρχές Απριλίου στο Μέριλαντ, ο Ίλαϊ Ράτνερ, βοηθός υφυπουργός Άμυνας των ΗΠΑ αρμόδιος για την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, υποστήριξε ότι, από την τρέχουσα ουκρανική κρίση, μπορούν να αντληθούν διδάγματα για την Κίνα. Διδάγματα που δείχνουν ότι μια κινεζική επίθεση στην Ασία δεν θα ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση για το Πεκίνο.
Τα δύσκολα που έπονται
«Αναμφίβολα, η τρέχουσα κατάσταση παρέχει μερικά πολύ χρήσιμα μαθήματα για την Κίνα», γράφει από την πλευρά του ο Φίλιπ Σέμποκ στο chinaobservers.eu, υπογραμμίζοντας ότι το προσεχές διάστημα η Κίνα δεν είναι πιθανό να κλιμακώσει στρατιωτικά την ένταση στην Ασία. «Αυτό το φθινόπωρο, το Κομμουνιστικό Κόμμα θα βρεθεί αντιμέτωπο με ένα κρίσιμο 20ο Συνέδριο που αναμένεται να επιβεβαιώσει την παραμονή του Σι Τζινπίνγκ στην ηγεσία του κόμματος. Επομένως, μια αποσταθεροποιητική σύγκρουση δεν είναι προς το συμφέρον της κινεζικής ηγεσίας», συνεχίζει ο ίδιος.
Πάντως, σύμφωνα με τους κ.κ. Corbett, Xiu και Singer (New American, pwsinger.com), και όσα γράφουν στο αμερικανικό DefenseOne, «οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην Ουάσιγκτον πρέπει να καταλάβουν ότι οι κυρώσεις, που χρησιμοποιούνται σήμερα κατά της Ρωσίας, δεν είναι πιθανό να είναι το ίδιο αποτελεσματικές την επόμενη φορά. Καθώς η Κίνα δεν είναι απλώς μια διαφορετική οικονομία, αλλά θα μάθει από την τρέχουσα σύγκρουση και θα προσαρμοστεί ανάλογα».
Δημοσίευση σχολίου