Του Ανδρέα Θεοφάνους*
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι εν πολλοίς η Κύπρος για παρατεταμένο χρονικό διάστημα ζούσε πέραν των δυνατοτήτων της. Τόσο το κράτος όσο και τα νοικοκυριά είναι υπερχρεωμένα. Και εξακολουθούν να υπάρχουν στην καθημερινότητα πολλές στρεβλώσεις η διαιώνιση των οποίων θα εμβαθύνουν την κρίση. Παράλληλα, η απρονοησία και η επιπολαιότητα που επεδείχθηκαν στον τραπεζικό τομέα οδήγησαν σε μια άνευ προηγουμένου δυσμενή κατάσταση πραγμάτων.
Είναι αναμενόμενο να υπάρχουν διαφωνίες για τη σκληρότητα των μέτρων που έχει κατά νου η Τρόικα. Η ουσία όμως είναι ότι δεν μπορούν να συνεχίσουν τα πράγματα ως έχουν για να έχουμε φθάσει στο σημείο να προσφύγουμε στον Μηχανισμό Στήριξης. Υπάρχει προβληματισμός κατά πόσον οι αποκοπές για τις οποίες γίνεται λόγος είναι υπερβολικές. Από την άλλη όμως στην περίπτωση που καθυστερήσει η έγκριση των δανείων ως αποτέλεσμα διαφωνιών για τα μέτρα, ελλοχεύει ο κίνδυνος να έλθει κάποια μέρα που να μην είναι δυνατό να καταβληθούν στην ώρα τους μισθοί, συντάξεις και άλλες πληρωμές-υποχρεώσεις του κράτους.
Αποτελούν εναλλακτική επιλογή τα δάνεια τα οποία μπορεί να συνάψει το κράτος από Ρωσία και Κίνα; Φαίνεται ότι η εντύπωση που δημιουργείται κάποτε είναι ως εάν αυτά να είναι χορηγίες. Όμως δεν είναι χορηγίες, είναι δάνεια. Και στην προκειμένη περίπτωση αμφιβάλλω κατά πόσον οι πρόνοιες τους – εφ’ όσον εξασφαλισθούν τα εν λόγω δάνεια - θα είναι καλύτερες από αυτές που θα δοθούν από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης. Η ουσία είναι να δούμε με πραγματισμό τα πράγματα και να προχωρήσουμε ανάλογα.
Αναμφίβολα θα απαιτηθούν μέτρα για την εξυγίανση της οικονομίας. Ιδανικά το ζητούμενο είναι το τελικό πακέτο μέτρων - το Μνημόνιο - να συνδιαμορφωθεί από την κυβέρνηση και την Τρόικα. Στα πλαίσια μιας ευρύτερης συναίνεσης θα ήταν ουσιαστικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση αν υπογραφεί το συγκεκριμένο Μνημόνιο από όλους τους προεδρικούς υποψήφιους. Στην πορεία του χρόνου και με την υλοποίηση της ιδέας για Τραπεζική Ένωση από την ΕΕ η Κύπρος θα πρέπει να πληρεί τα απαιτούμενα κριτήρια ώστε να αποτελέσει μέρος της. Έτσι θα είναι δυνατό να διαφοροποιηθούν ή να αναπροσαρμοσθούν αρκετοί όροι του Μνημονίου.
Πρέπει επίσης να γίνει κατανοητό ότι όσο το συντομότερο ληφθούν οι αποφάσεις τόσο το καλύτερο για την οικονομία. Είναι ακόμα σημαντικό να επικρατήσει ένα κλίμα ευρύτερης συναίνεσης ανάλογο με αυτό που επικράτησε μετά την καταστροφή του 1974 και να αποφευχθούν απεργιακές κινητοποιήσεις. Στα πλαίσια αυτά είναι δυνατό να ανακοπεί η κατηφορική πορεία της οικονομίας και να αρχίσει η ανάκαμψη. Σε διαφορετική περίπτωση η κρίση θα εμβαθυνθεί.
Είναι αναμενόμενο να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για το όλο θέμα και τα συγκεκριμένα μέτρα. H ιδεολογικοποίηση του ζητήματος όμως είναι καταστροφική. Για παράδειγμα, είναι θεμιτό να απαιτούμε όπως η δημοσιονομική εξυγίανση λάβει χώρα σταδιακά και όχι στα πλαίσια ενός αποκαλούμενου shock therapy. Είναι όμως εξωπραγματικό να πιστεύουμε στη διαιώνιση του υφιστάμενου μοντέλου.
Παρά τα αρνητικά δεδομένα είναι δυνατόν να πολιτευθούμε με τρόπο που να ελαχιστοποιήσουμε το κοινωνικοοικονομικό κόστος και να τεθούν οι βάσεις για ανάκαμψη. Ως εκ τούτου οι ευθύνες του ευρύτερου πολιτικοοικονομικοκοινωνικού συστήματος είναι μεγάλες. Δηλαδή, σήμερα καλείται το όλο σύστημα να τοποθετηθεί με περισσότερη υπευθυνότητα σε σχέση με το παρελθόν. Οι δημιουργηθείσες στρεβλώσεις έγιναν τουλάχιστον με την ανοχή εάν όχι με υπαιτιότητα του όλου συστήματος. Υπογραμμίζεται συναφώς ότι για τους μισθούς, τις συντάξεις και γενικά τους όρους απασχόλησης δεν αρκούν οι διαβεβαιώσεις και οι δηλώσεις πολιτικών αξιωματούχων ή/και οι συλλογικές συμβάσεις. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι το πιο σημαντικό στοιχείο είναι η αποδοτικότητα της οικονομίας.
Το σύστημα αυτό λοιπόν, από τον Πρόεδρο μέχρι τον τελευταίο δημόσιο λειτουργό, την τράπεζα, τη συντεχνία, το κόμμα και τον ηγέτη του, τον κάθε επιχειρηματία και τον κάθε εργαζόμενο, πρέπει να προσηλωθούν στην ανάκαμψη και την πλήρη αποδοτικότητα της οικονομίας. Τίποτε άλλο δεν έχει σημασία τώρα.
* Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
πηγή
Δημοσίευση σχολίου