Γρίβας Κώστας
Όπως εξελίσσονται τα πράγματα στη Μέση Ανατολή, τυχόν επέκταση του πολέμου στο Ιράν δεν μπορεί να αποκλειστεί, δεδομένου ότι η Χεζμπολάχ (αλλά και οι Χούτι στην Υεμένη, όπως απειλούν) αναμένονται να συνεχίσει τις επιθέσεις τους εναντίον ισραηλινών στόχων και αυτό σημαίνει ότι το Ισραήλ, πιθανώς δε και οι ΗΠΑ, θα αντιδράσουν. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να αντιδράσει με τη σειρά του το Ιράν και αυτό να προκαλέσει επίθεση εναντίον του.
Το Ιράν βέβαια, σύμφωνα με την άποψη πολλών ειδικών και σε αντίθεση με την επικρατούσα στερεοτυπική αντίληψη, είναι ένας σκληρά ορθολογικός και προσεκτικός δρων και δύσκολα θα μπλέξει σε μια εκτεταμένη σύγκρουση. Όμως, η Χεζμπολάχ είναι “υποχρεωμένη”, υπό μία έννοια, να συνεχίσει τις επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ γιατί αλλιώς θα χαρακτηριστεί φιλοϊσραηλινή ή έστω ανεκτική έναντι του Ισραήλ και αδιάφορη για τη μοίρα των Παλαιστινίων. Την ίδια στιγμή, ο έτερος σύμμαχος του Ιράν, οι σιίτες αντάρτες Χούτι της Υεμένης, πραγματοποίησαν επίθεση με drones και πυραύλους στο νότιο Ισραήλ, οι οποίοι αναχαιτίστηκαν από το σύστημα Arrow.
Δεδομένου δε του ανταγωνισμού μεταξύ του σιιτικού Ιράν (που είναι ο μέντορας της Χεζμπολάχ) και των σουνιτικών πετρελαιομοναρχιών του Κόλπου για την πρωτοκαθεδρία στον ισλαμικό κόσμο, αυτό δεν μπορεί να συμβεί. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα κρατήσει τις επιθέσεις αυτές σε “λελογισμένο” επίπεδο, απλώς για λόγους εντυπώσεων, ή θα κλιμακώσει, “αναγκάζοντας” και το Ισραήλ να επιτεθεί στον Λίβανο και πιθανώς και απευθείας στο Ιράν.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο πόλεμος με το Ιράν φαίνεται πως είναι επιθυμητή εξέλιξη από μια μερίδα της ισραηλινής πολιτοκοστρατιωτικής ηγεσίας, η οποία εκτιμά ότι έχει έρθει η ώρα να δώσει μια “οριστική λύση” στην ιρανική απειλή, όπως αυτή την αντιλαμβάνεται, παρασέρνοντας και τις ΗΠΑ σε έναν πόλεμο εναντίον του.
Ο εγκλωβισμός του Ισραήλ
Ο εγκλωβισμός στην αντίληψη της “αποφασιστικής νίκης” είναι μια από τις διαχρονικές παθογένειες του Ισραήλ, η οποία προέκυψε από τις συνεχείς και σαρωτικές στρατιωτικές επιτυχίες του εναντίον των αραβικών στρατών, στις πρώτες δεκαετίες μετά τη δημιουργία του εβραϊκού κράτους, που οδήγησαν όμως σε διαδοχικά αδιέξοδα. Έτσι, κάθε στρατιωτική νίκη του Ισραήλ, αντί για ειρήνευση, οδηγούσε σε μια ακόμη πολεμική αναμέτρηση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η συντριπτική και γρήγορη νίκη στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, που εξέπληξε και τους ίδιους τους Ισραηλινούς και η οποία οδήγησε στην κατάληψη ολοκλήρου της Χερσονήσου του Σινά, κάτι που δεν περιλαμβάνονταν στις αρχικές στοχεύσεις της ισραηλινής ηγεσίας. Αυτή όμως η “υπερβάλλουσα” επιτυχία οδήγησε στον μετέπειτα “Πόλεμο Φθοράς” με την Αίγυπτο και στη συνέχεια στον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ.
Στα επόμενα χρόνια απέτυχαν και οι επιθέσεις στον Λίβανο, που αποσκοπούσαν στην εξαφάνιση των επικίνδυνων για το Ισραήλ δυνάμεων που δρούσαν εκεί. Στον πρώτο πόλεμο του Λιβάνου το 1982 οι ισραηλινές δυνάμεις, παρόλες τις αρχικές σαρωτικές επιτυχίες τους, στις οποίες ξεχωρίζει η συντριπτική νίκη της ισραηλινής αεροπορίας ενάντια στο πυκνό αντιαεροπορικό δίκτυο των Σύριων στην Κοιλάδα Μπεκάα, εγκλωβίστηκαν σε μάχες φθοράς, τόσο στα στενά περάσματα του Νοτίου Λιβάνου, όσο και μέσα στον αστικό ιστό της Βηρυτού.
Επίσης, η επιχείρηση αμαυρώθηκε από τις σφαγές των προσφύγων στρατόπεδα Σάμπρα και Σατίλα από χριστιανικές πολιτοφυλακές, με την ανοχή των Ισραηλινών. Στον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου το 2006 οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (IDF) απέτυχαν με ταπεινωτικό τρόπο να επιτύχουν συντριπτικό πλήγμα στην μικροσκοπική τότε Χεζμπολάχ. Οι IDF εφάρμοσαν ένα αμφιλεγόμενο νέο δόγμα, τις επιχειρήσεις EBO (Εffects Based Operations), βασισμένες εν μέρει πάνω σε θεωρίες Γάλλων μεταμοντέρνων φιλοσόφων…
Μετά από την αποτυχία αυτή, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις σταμάτησαν τα “πρωτοποριακά” πειράματα και ξαναγύρισαν στις παραδοσιακές μεθόδους μάχης, με πολύ θετικά αποτελέσματα, όπως φάνηκε στην επιχείρηση Cast Lead μερικά χρόνια μετά και στη συνέχεια σε άλλες επιχειρήσεις εναντίον της Χαμάς.
Όπως εξελίσσονται τα πράγματα στη Μέση Ανατολή, τυχόν επέκταση του πολέμου στο Ιράν δεν μπορεί να αποκλειστεί, δεδομένου ότι η Χεζμπολάχ (αλλά και οι Χούτι στην Υεμένη, όπως απειλούν) αναμένονται να συνεχίσει τις επιθέσεις τους εναντίον ισραηλινών στόχων και αυτό σημαίνει ότι το Ισραήλ, πιθανώς δε και οι ΗΠΑ, θα αντιδράσουν. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να αντιδράσει με τη σειρά του το Ιράν και αυτό να προκαλέσει επίθεση εναντίον του.
Το Ιράν βέβαια, σύμφωνα με την άποψη πολλών ειδικών και σε αντίθεση με την επικρατούσα στερεοτυπική αντίληψη, είναι ένας σκληρά ορθολογικός και προσεκτικός δρων και δύσκολα θα μπλέξει σε μια εκτεταμένη σύγκρουση. Όμως, η Χεζμπολάχ είναι “υποχρεωμένη”, υπό μία έννοια, να συνεχίσει τις επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ γιατί αλλιώς θα χαρακτηριστεί φιλοϊσραηλινή ή έστω ανεκτική έναντι του Ισραήλ και αδιάφορη για τη μοίρα των Παλαιστινίων. Την ίδια στιγμή, ο έτερος σύμμαχος του Ιράν, οι σιίτες αντάρτες Χούτι της Υεμένης, πραγματοποίησαν επίθεση με drones και πυραύλους στο νότιο Ισραήλ, οι οποίοι αναχαιτίστηκαν από το σύστημα Arrow.
Δεδομένου δε του ανταγωνισμού μεταξύ του σιιτικού Ιράν (που είναι ο μέντορας της Χεζμπολάχ) και των σουνιτικών πετρελαιομοναρχιών του Κόλπου για την πρωτοκαθεδρία στον ισλαμικό κόσμο, αυτό δεν μπορεί να συμβεί. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα κρατήσει τις επιθέσεις αυτές σε “λελογισμένο” επίπεδο, απλώς για λόγους εντυπώσεων, ή θα κλιμακώσει, “αναγκάζοντας” και το Ισραήλ να επιτεθεί στον Λίβανο και πιθανώς και απευθείας στο Ιράν.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο πόλεμος με το Ιράν φαίνεται πως είναι επιθυμητή εξέλιξη από μια μερίδα της ισραηλινής πολιτοκοστρατιωτικής ηγεσίας, η οποία εκτιμά ότι έχει έρθει η ώρα να δώσει μια “οριστική λύση” στην ιρανική απειλή, όπως αυτή την αντιλαμβάνεται, παρασέρνοντας και τις ΗΠΑ σε έναν πόλεμο εναντίον του.
Ο εγκλωβισμός του Ισραήλ
Ο εγκλωβισμός στην αντίληψη της “αποφασιστικής νίκης” είναι μια από τις διαχρονικές παθογένειες του Ισραήλ, η οποία προέκυψε από τις συνεχείς και σαρωτικές στρατιωτικές επιτυχίες του εναντίον των αραβικών στρατών, στις πρώτες δεκαετίες μετά τη δημιουργία του εβραϊκού κράτους, που οδήγησαν όμως σε διαδοχικά αδιέξοδα. Έτσι, κάθε στρατιωτική νίκη του Ισραήλ, αντί για ειρήνευση, οδηγούσε σε μια ακόμη πολεμική αναμέτρηση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η συντριπτική και γρήγορη νίκη στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, που εξέπληξε και τους ίδιους τους Ισραηλινούς και η οποία οδήγησε στην κατάληψη ολοκλήρου της Χερσονήσου του Σινά, κάτι που δεν περιλαμβάνονταν στις αρχικές στοχεύσεις της ισραηλινής ηγεσίας. Αυτή όμως η “υπερβάλλουσα” επιτυχία οδήγησε στον μετέπειτα “Πόλεμο Φθοράς” με την Αίγυπτο και στη συνέχεια στον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ.
Στα επόμενα χρόνια απέτυχαν και οι επιθέσεις στον Λίβανο, που αποσκοπούσαν στην εξαφάνιση των επικίνδυνων για το Ισραήλ δυνάμεων που δρούσαν εκεί. Στον πρώτο πόλεμο του Λιβάνου το 1982 οι ισραηλινές δυνάμεις, παρόλες τις αρχικές σαρωτικές επιτυχίες τους, στις οποίες ξεχωρίζει η συντριπτική νίκη της ισραηλινής αεροπορίας ενάντια στο πυκνό αντιαεροπορικό δίκτυο των Σύριων στην Κοιλάδα Μπεκάα, εγκλωβίστηκαν σε μάχες φθοράς, τόσο στα στενά περάσματα του Νοτίου Λιβάνου, όσο και μέσα στον αστικό ιστό της Βηρυτού.
Επίσης, η επιχείρηση αμαυρώθηκε από τις σφαγές των προσφύγων στρατόπεδα Σάμπρα και Σατίλα από χριστιανικές πολιτοφυλακές, με την ανοχή των Ισραηλινών. Στον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου το 2006 οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (IDF) απέτυχαν με ταπεινωτικό τρόπο να επιτύχουν συντριπτικό πλήγμα στην μικροσκοπική τότε Χεζμπολάχ. Οι IDF εφάρμοσαν ένα αμφιλεγόμενο νέο δόγμα, τις επιχειρήσεις EBO (Εffects Based Operations), βασισμένες εν μέρει πάνω σε θεωρίες Γάλλων μεταμοντέρνων φιλοσόφων…
Μετά από την αποτυχία αυτή, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις σταμάτησαν τα “πρωτοποριακά” πειράματα και ξαναγύρισαν στις παραδοσιακές μεθόδους μάχης, με πολύ θετικά αποτελέσματα, όπως φάνηκε στην επιχείρηση Cast Lead μερικά χρόνια μετά και στη συνέχεια σε άλλες επιχειρήσεις εναντίον της Χαμάς.
Ο άλυτος γρίφος του Ιράν
Ωστόσο, η εμμονή του Ισραήλ σε μια “τελική νίκη” δια των όπλων συνεχίζει να υφίσταται και πλέον έχει φθάσει σε πρωτοφανή επίπεδα. Το Ισραήλ θεωρεί το Ιράν ως κορυφαία απειλή για την ίδια του την ύπαρξη και θέλει να εξαλείψει αυτήν την απειλή με έναν “αποφασιστικό πόλεμο”. Ο φόβος αυτός δεν είναι φυσικά εντελώς αβάσιμος. Όμως, η λογική του “μεγάλου πολέμου” με το Ιράν (παρασέρνοντας και τις ΗΠΑ σε αυτόν), ο οποίος υποτίθεται ότι θα φέρει κάποιο “οριστικό” αποτέλεσμα, πάσχει σε πάρα πολλά σημεία.
Καταρχάς, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας πως είναι σχεδόν αδύνατον να επιτευχθεί κατάληψη του Ιράν από τις αμερικανικές δυνάμεις, όπως έγινε στο Ιράκ, ή έστω αλλαγή καθεστώτος. Ακόμη και αν δεν υπάρξει καμία αντίδραση από Κίνα και Ρωσία (κάτι επίσης περίπου αδύνατον), η επιχείρηση αυτή είναι τέτοιας κλίμακας που ξεφεύγει από τις δυνατότητες των Αμερικανών σήμερα, ακόμη και στην απίθανη περίπτωση που θα ήταν πρόθυμοι να εμπλακούν σε πολυετή πόλεμο μεγάλης κλίμακας, τύπου Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Επίσης, είναι πάρα πολύ δύσκολο, έως αδύνατον, να υποστεί συντριπτικό πλήγμα η στρατιωτική υποδομή του Ιράν. Εδώ και χρόνια το Ιράν προετοιμάζεται για ένα είδος “επαυξημένου” ασύμμετρου πολέμου με τις ΗΠΑ (και όχι μόνο…). Αν οι υπόγειες εγκαταστάσεις της Χαμάς είναι σοβαρό πρόβλημα, αυτές του Ιράν είναι ένας άλυτος γρίφος.
Το Ιράν εκτιμάται πως έχει κατασκευάσει έναν ολόκληρο υπόγειο κόσμο μέσα σε ορεινούς όγκους, όπου κρύβονται τα πιο επικίνδυνα οπλικά του συστήματα. Οι υπόγειες αυτές υποδομές πολύ δύσκολα μπορούν να εντοπιστούν και ακόμη πιο δύσκολα να προσβληθούν ακόμη και με ειδικά όπλα, συμπεριλαμβανομένων και πυρηνικών μικρής ισχύος. Αυτό ισχύει και για τις δύο πυρηνικές του εγκαταστάσεις στο Fordow και τη Natanz, ιδιαίτερα στη δεύτερη.
Παρεμπιπτόντως, στρατιωτική επίθεση εναντίον του Ιράν, ακόμη και αν αυτή είναι “επιτυχημένη”, μπορεί να προκαλέσει την αναζωογόνηση του ιρανικού προγράμματος ανάπτυξης πυρηνικών όπλων, αντί να το σταματήσει. Τα τούνελ αυτά, λοιπόν, στα βουνά του Ιράν είναι απλώς ένα μέρος των υπόγειων υποδομών της χώρας, οι οποίες βρίσκονται και μέσα σε πόλεις, ενώ γενικότερα οι ιρανικές ένοπλες δυνάμεις δίνουν μεγάλη έμφαση σε μεθοδολογίες κάλυψης, απόκρυψης, παραλλαγής και παραπλάνησης και διαθέτουν πλήθος εγκαταστάσεων καμουφλαρισμένων σε πολιτικά κτήρια.
Επίσης, το ιρανικό Σώμα των Φρουρών της Επανάστασης (IRGC), που αποτελεί έναν δεύτερο στρατό, παράλληλα με τις “κανονικές” ένοπλες δυνάμεις της χώρας, διαθέτει πλήθος καινοτόμων και ασύμμετρων ικανοτήτων, ξεκινώντας από το ιδιόρρυθμο πολεμικό του δόγμα, τον περιβόητο “πόλεμο ψηφιδωτού” (Mosaic Warfare).
Ωστόσο, η εμμονή του Ισραήλ σε μια “τελική νίκη” δια των όπλων συνεχίζει να υφίσταται και πλέον έχει φθάσει σε πρωτοφανή επίπεδα. Το Ισραήλ θεωρεί το Ιράν ως κορυφαία απειλή για την ίδια του την ύπαρξη και θέλει να εξαλείψει αυτήν την απειλή με έναν “αποφασιστικό πόλεμο”. Ο φόβος αυτός δεν είναι φυσικά εντελώς αβάσιμος. Όμως, η λογική του “μεγάλου πολέμου” με το Ιράν (παρασέρνοντας και τις ΗΠΑ σε αυτόν), ο οποίος υποτίθεται ότι θα φέρει κάποιο “οριστικό” αποτέλεσμα, πάσχει σε πάρα πολλά σημεία.
Καταρχάς, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας πως είναι σχεδόν αδύνατον να επιτευχθεί κατάληψη του Ιράν από τις αμερικανικές δυνάμεις, όπως έγινε στο Ιράκ, ή έστω αλλαγή καθεστώτος. Ακόμη και αν δεν υπάρξει καμία αντίδραση από Κίνα και Ρωσία (κάτι επίσης περίπου αδύνατον), η επιχείρηση αυτή είναι τέτοιας κλίμακας που ξεφεύγει από τις δυνατότητες των Αμερικανών σήμερα, ακόμη και στην απίθανη περίπτωση που θα ήταν πρόθυμοι να εμπλακούν σε πολυετή πόλεμο μεγάλης κλίμακας, τύπου Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Επίσης, είναι πάρα πολύ δύσκολο, έως αδύνατον, να υποστεί συντριπτικό πλήγμα η στρατιωτική υποδομή του Ιράν. Εδώ και χρόνια το Ιράν προετοιμάζεται για ένα είδος “επαυξημένου” ασύμμετρου πολέμου με τις ΗΠΑ (και όχι μόνο…). Αν οι υπόγειες εγκαταστάσεις της Χαμάς είναι σοβαρό πρόβλημα, αυτές του Ιράν είναι ένας άλυτος γρίφος.
Το Ιράν εκτιμάται πως έχει κατασκευάσει έναν ολόκληρο υπόγειο κόσμο μέσα σε ορεινούς όγκους, όπου κρύβονται τα πιο επικίνδυνα οπλικά του συστήματα. Οι υπόγειες αυτές υποδομές πολύ δύσκολα μπορούν να εντοπιστούν και ακόμη πιο δύσκολα να προσβληθούν ακόμη και με ειδικά όπλα, συμπεριλαμβανομένων και πυρηνικών μικρής ισχύος. Αυτό ισχύει και για τις δύο πυρηνικές του εγκαταστάσεις στο Fordow και τη Natanz, ιδιαίτερα στη δεύτερη.
Παρεμπιπτόντως, στρατιωτική επίθεση εναντίον του Ιράν, ακόμη και αν αυτή είναι “επιτυχημένη”, μπορεί να προκαλέσει την αναζωογόνηση του ιρανικού προγράμματος ανάπτυξης πυρηνικών όπλων, αντί να το σταματήσει. Τα τούνελ αυτά, λοιπόν, στα βουνά του Ιράν είναι απλώς ένα μέρος των υπόγειων υποδομών της χώρας, οι οποίες βρίσκονται και μέσα σε πόλεις, ενώ γενικότερα οι ιρανικές ένοπλες δυνάμεις δίνουν μεγάλη έμφαση σε μεθοδολογίες κάλυψης, απόκρυψης, παραλλαγής και παραπλάνησης και διαθέτουν πλήθος εγκαταστάσεων καμουφλαρισμένων σε πολιτικά κτήρια.
Επίσης, το ιρανικό Σώμα των Φρουρών της Επανάστασης (IRGC), που αποτελεί έναν δεύτερο στρατό, παράλληλα με τις “κανονικές” ένοπλες δυνάμεις της χώρας, διαθέτει πλήθος καινοτόμων και ασύμμετρων ικανοτήτων, ξεκινώντας από το ιδιόρρυθμο πολεμικό του δόγμα, τον περιβόητο “πόλεμο ψηφιδωτού” (Mosaic Warfare).
Οι ασύμμετρες ιρανικές πολεμικές δυνατότητες
Πρόκειται για μια άκρως αποκεντρωτική μεθοδολογία μάχης, χαοτική θα μπορούσε να πει κανείς, με την επιστημολογική έννοια του όρου “χάος”, η οποία αποσκοπεί στο να αδρανοποιήσει την αεροπορική ισχύ του αντιπάλου μέσω μιας άμορφης, ρευστής, δομής χωρίς κεντρικά στοιχεία, επιτυγχάνοντας συνακόλουθα “άρνηση αποτελέσματος” στις προσπάθειες του αντιπάλου να την καταστρέψει προσβάλοντας κομβικά της στοιχεία.
Η μεθοδολογία αυτή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης φιλοσοφίας ασύμμετρου πολέμου που εφαρμόζει το Ιράν και η οποία αποσκοπεί να αποφύγει την επαφή με τα ισχυρά σημεία της δομής του αντιπάλου και να τον προσβάλει με μεθόδους που δεν είναι προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει. Για αυτόν τον σκοπό έχει αναπτύξει μια σειρά από κατηγορίες οπλικών συστημάτων, στις οποίες εντάσσονται, μεταξύ των άλλων, οι ακόλουθες:Αντιπλοϊκοί βαλλιστικοί πύραυλοι (ASBM) διαφόρων τύπων και εκδόσεων. Το πρώτο όπλο αυτής της κατηγορίας ήταν ο πύραυλος Khalij Fars, ο οποίος είχε πρωτοεμφανιστεί το 2011, αλλά έκτοτε έχουν προκύψει πολύ πιο εξελιγμένες σχεδιάσεις.
Μίνι υποβρύχια, όπως είναι τα Ghadir, εφοδιασμένα με τορπίλες αλλά και πυραύλους cruise.
Ημικαταδυόμενες τορπιλάκατοι (SPSS) εφοδιασμένες με συμβατικές τορπίλες, όσο και τορπίλες υπερσπηλαίωσης (supercavitation) Hoot, που είναι αντίγραφα των σοβιετικών Shkval.
Σμήνη από ταχύπλοα, πιθανώς σε συνδυασμό με ρομποτικά σκάφη επιφανείας (USV) διαφόρων τύπων. Τα σκάφη αυτά μπορεί να διαθέτουν όπλα διαφόρων τύπων, ακόμη και μικρούς πυραύλους cruise, να μεταφέρουν μη επανδρωμένα αεροχήματα (UAV) ή να είναι φορτωμένα εκρηκτικά αποσκοπώντας να ανατιναχθούν πάνω σε πλοία του αντιπάλου (VBIED).
Μη επανδρωμένα υποβρύχια οχήματα (UUV) σε διάφορες διαμορφώσεις και ρόλους.
Επίσης, δεν θα πρέπει να υποτιμούνται και οι πιο “συμβατικές” ικανότητες του Ιράν, ιδιαίτερα όσον αφορά την αεράμυνα. Μεταξύ των άλλων, Τεχεράνη διαθέτει και ραντάρ για τα οποία υποστηρίζει ότι είναι ικανά να εντοπίζουν και τα αεροσκάφη stealth, όπως είναι τα F-35.
Ενεργειακός εφιάλτης για την Ευρώπη
Επιπροσθέτως, δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε ότι μια επίθεση στο Ιράν πιθανώς να εξελισσόταν σε ενεργειακό εφιάλτη για την Ευρώπη. Με δεδομένες τις σχέσεις με τη Ρωσία, τυχόν πόλεμος στον Περσικό Κόλπο θα προκαλούσε δραματική αύξηση της τιμής του πετρελαίου, ειδικώς και των υδρογονανθράκων γενικότερα, δεδομένης της αναντίρρητης ικανότητας του Ιράν να κλείσει ή έστω να περιορίσει δραστικά την κυκλοφορία στα Στενά του Ορμούζ, από όπου διέρχεται πολύ μεγάλο μέρος των πετρελαϊκών ροών.
Σε αντίθεση δε με την Ευρώπη, οι οικονομίες της Ασίας, ιδιαίτερα η Κίνα, που έχουν προνομιακή πρόσβαση στους ρωσικούς υδρογονάνθρακες δεν θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα στην ίδια έκταση, ακόμη και αν υπάρξει αύξηση των τιμών των υδρογονανθράκων.
Με άλλα λόγια, πόλεμος μεγάλης κλίμακας στη Μέση Ανατολή, εν παραλλήλω με υψηλή ένταση στις σχέσεις με τη Ρωσία, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα για τη Δυτική Ευρώπη, ακόμη και αν οι συνέπειες περιοριστούν στον χώρο της ενέργειας.
Και φυσικά σε περίπτωση επίθεσης των ΗΠΑ στο Ιράν δεν μπορούμε να αποκλείσουμε και ανεξέλεγκτη κλιμάκωση με τη Ρωσία και την Κίνα, που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε πυρηνική κρίση. Απόψεις του τύπου “αυτά δεν γίνονται γιατί δεν συμφέρουν κανέναν” είναι ακραία αφελείς και εντελώς εκτός πραγματικότητας. Σε παρόμοιες καταστάσεις οι δρώντες ενδέχεται να εγκλωβιστούν σε συστημικές δομές, οι οποίες αναπτύσσουν τις δικές τους δυναμικές, ερήμην των συμμετεχόντων σε αυτές, και οι επιμέρους αποφάσεις που λαμβάνουν οι ηγεσίες των χωρών να ενσωματωθούν σε μηχανισμούς παραγωγής αποτελεσμάτων (effects generators) που θα ξεφεύγουν από τις στοχοθετήσεις και τη θέληση τους.
Από τα πιο αξιόλογα έργα που περιγράφουν πως συμβαίνει κάτι τέτοιο είναι η ιστορική μελέτη της Barbara Tuchman “The Guns of August” που περιγράφει ακριβώς πως μια παρόμοια διαδοχή συμβάντων προκάλεσε το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εις βάρος της θέλησης των ηγετών της εποχής, μετατρέποντας τις αποφάσεις τους σε έναν ανεξέλεγκτο μηχανισμό, ο οποίος οδήγησε από την ειρήνη στον πόλεμο μέσα σε μερικές εβδομάδες.
Πιθανή συγχώρεση της “απείθαρχης” Τουρκίας
Όσον δε αφορά τα δικά μας, πόλεμος του Ισραήλ με το Ιράν και πολύ περισσότερο των ΗΠΑ και του Ισραήλ με το Ιράν, είναι σαφώς ενάντια στα ελληνικά συμφέροντα. Παρόμοια εξέλιξη θα φέρει ξανά την Τουρκία στον αφρό των διεθνών εξελίξεων, επιτρέποντάς της να “πουλήσει”, για μια εισέτι φορά, τον εαυτό της ως το ακρότατο στοιχείο της δυτικής αρχιτεκτονικής, έστω και αν ο ρόλος της αυτής παραμείνει “φαντασιακός”, όπως έγινε στο παρελθόν με το Ιράκ.
Οι Δυτικοί θα συγχωρέσουν ξανά τις τουρκικές παρασπονδίες και θα πιέσουν ακόμη περισσότερο την Ελλάδα να προβεί στις “αναγκαίες παραχωρήσεις”, έτσι ώστε να δελεαστεί η Τουρκία να επιστρέψει στο δυτικό στρατόπεδο. Για την ακρίβεια, οι παρασπονδίες της Τουρκίας, οι οποίες σήμερα έχουν προκαλέσει την οργή και την καχυποψία της Δύσης, ενδέχεται να λειτουργήσουν υπέρ της, γιατί ακριβώς δεν θα είναι καθόλου σίγουρη η συμμετοχή της στη Δύση και οι φοβισμένοι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι δεν θα θέλουν να διακινδυνεύσουν τη μετατροπή της Τουρκίας σε “δεύτερο Ιράν”, ιδιαίτερα αν υπάρχει σύγκρουση με το “πρώτο”.
Δημοσίευση σχολίου