Σε ό,τι αφορά την Τουρκία, η οποία αρχικά ήταν αρνητική, η επέμβαση της Δύσης στη Λιβύη αποτελεί προσαρμογή των περιφερειακών της φιλοδοξιών στις νέες συνθήκες. Σήμερα η σκληρή μάχη οπισθοφυλακής του Καντάφι οδηγεί, σύμφωνα με την Αγκυρα, σε περαιτέρω δυτική εμπλοκή που είναι εξ ορισμού βλαπτική για τις περιφερειακές της φιλοδοξίες. Παρά τη σταθεροποίηση της εξουσίας του Ερντογάν ο ακτιβισμός της τουρκικής διπλωματίας στον Αραβομουσουλμανικό Κόσμο εξακολουθεί να είναι βαρύνουσα συνιστώσα της πολιτικής ηγεμονίας του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ.
Σε ό,τι αφορά την Αίγυπτο η στροφή είναι εντυπωσιακή, καθώς συνιστά τομή στην εσωστρέφεια της χώρας που μετά τη συμφωνία του Καμπ Ντέιβιντ το 1978 παραιτήθηκε από κάθε φιλοδοξία άσκησης περιφερειακής επιρροής στον Αραβικό Κόσμο. Μια επιτυχής συμφιλίωση Χαμάς-Φατάχ θα έχει πρώτον, απήχηση στο εσωτερικό της Αιγύπτου καθώς η ισλαμική παλαιστινιακή οργάνωση προήλθε από τα σπλάχνα των Αδελφών Μουσουλμάνων, δεύτερον, θα συρρικνώσει σημαντικά την επιρροή της Συρίας και του Ιράν στα παλαιστινιακά εδάφη και τρίτον, θα αποτελέσει μια έμπρακτη πίεση προς το Ισραήλ που καταγράφει την πρώτη μετά την πτώση του Μουμπάρακ δυσμενή για τα συμφέροντά του εξέλιξη στην παλαιστινιακή πλευρά.
Στην Αίγυπτο φαίνεται να συμβαίνει ό,τι συνέβη στην Τουρκία μετά το 2002 και την νίκη του Ερντογάν: Η μεταβατική μετά Μουμπάρακ εξουσία βρίσκει στην επιστροφή της χώρας στη Μεσανατολική Σκηνή μια ευκαιρία διεύρυνσης της στήριξής της από την κοινή γνώμη.
Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούμε αν η διπλωματία του Καΐρου θα επιδιώξει να διαδραματίσει μεσολαβητικό ρόλο στην Λιβύη, στην Συρία η ακόμη και στην Υεμένη και τα Εμιράτα του Κόλπου.
Σε μια παρόμοια τροπή των εξελίξεων θα περιορισθούν σημαντικά οι περιφερειακές φιλοδοξίες της Αγκυρας, στον ίδιο βαθμό που η δραστηριοποίηση της τουρκικής διπλωματίας στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή τερμάτισε το μονοπώλιο του Ιράν ως προς την άσκηση περιφερειακής επιρροής στην ίδια περιοχή.
Αργά, αλλά σταθερά, συνεχίζεται η διαμόρφωση μιας Νέας Μέσης Ανατολής, όπου οι περιφερειακοί συσχετισμοί θα διαμορφώνονται από δύο-τρεις χώρες με περιφερειακές φιλοδοξίες και αντίστοιχη εμβέλεια με το περιθώριο άσκησης καθοριστικής επιρροής από τις ΗΠΑ και πολύ περισσότερο την Ε.Ε. να βαίνει μειούμενο. Η νέα εν εξελίξει αυτή δυναμική δημιουργεί νέα ερωτήματα:
Η θέση μη αραβικών δυνάμεων στους συσχετισμούς μιας κατά κύριο λόγο αραβικής Μέσης Ανατολής είναι μόνιμη ή προσωρινή;
Μπορούν Αίγυπτος, Τουρκία και Ιράν να βρουν έναν κοινό παρονομαστή περιφερειακών μεσανατολικών συμφερόντων ή οδηγούνται μοιραία σε ανταγωνισμούς και συγκρούσεις;
Το σοβαρότερο ερώτημα βρίσκεται στην ενδεχόμενη ανάδειξη του Ιράν σε πυρηνική δύναμη, χωρίς οι ΗΠΑ και το Ισραήλ να έχουν καταφέρει να ανακόψουν την παραπάνω εξέλιξη. Ένα παρόμοιο ενδεχόμενο θα σημάνει την ανάδειξη σε πυρηνικές δυνάμεις, της Τουρκίας, της Αιγύπτου, αλλά και της Σαουδικής Αραβίας.
Τα παραπάνω φωτίζουν δραματικά τη μεγάλη χαμένη ευκαιρία των ΗΠΑ μετά την Καταιγίδα της Ερήμου την Άνοιξη του 1991 να επιβάλουν μια περιφερειακή σταθεροποίηση μέσω μιας PAX AMERICANΑ που ήταν ευπρόσδεκτη ή έστω ανεκτή από τη συντριπτική πλειοψηφία του αραβικού κόσμου.
Γιώργος Καπόπουλος
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου