Πολύ συχνά απασχολούν το τελευταίο διάστημα τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης τα σχέδια «αστικής ανάπλασης» που εξυφαίνουν η μητροπολιτική και οι κατά τόπους δημαρχίες της Πόλης, αναθέτοντας την εκτέλεσή τους σε κατασκευαστικές εταιρείες η ιδιοκτησίας φιλικών προς το κυβερνών κόμμα προσώπων. Τα σχέδια αυτά έχουν ήδη αφανίσει ιστορικές γειτονιές της Κωνσταντινούπολης και επικρέμονται ως Δαμόκλειος Σπάθη πάνω από άλλες.
Ο ναός του Απόλλωνα στα Δίδυμα της Μιλήτου
Η δημοσίευση όμως πριν δύο ημέρες του θλιβερού συμβάντος της κατεδάφισης τμήματος των οχυρώσεων του ναού του Απόλλωνα, στα Δίδυμα της Μιλήτου, έφερε για πολλοστή φορά στην επιφάνεια το ζήτημα της καταστροφής της πολιτιστικής κληρονομίας της χώρας. Καταστροφής που λαμβάνει χώρα είτε από αβλεψία είτε με την ίδια την εντολή των αρχών, πολλές φορές στο όνομα του εκσυγχρονισμού και της παροχής γρήγορης λύσης στα προβλήματα της τοπικής οικονομίας, σε ολόκληρη τη Μικρά Ασία.
Μεγάλη δυσαρέσκεια προκάλεσε στους κύκλους των αρχαιολόγων και των περιβαλλοντολόγων της χώρας η δημοσίευση της είδησης για την καταστροφική «επέμβαση» στον αρχαιολογικό χώρο των Διδύμων. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, γκρεμίσθηκε τμήμα του τείχους του περιβόλου του ναού, ηλικίας 2500 ετών! Το τείχος κατάγεται από τους κλασσικούς χρόνους και τμήμα του καταστράφηκε προκειμένου να κτισθεί το γκισέ εισιτηρίων και ένα κατάστημα αναμνηστικών ειδών στην είσοδο του χώρου. Την κατεδάφιση πραγματοποίησαν μπουλντόζες του ομίλου Bilkent Holding. Προφανώς, πίσω από την ασυνειδησία λανθάνει το κέρδος – της ενοικίασης του καταστήματος δώρων, σε ένα χώρο που επισκέπτονται 150 000 άτομα ετησίως.
Ο ναός του Απόλλωνα στα Δίδυμα της Μιλήτου Σοκαρισμένοι οι κάτοικοι των Διδύμων ακολούθησαν το παράδειγμα των κατοίκων άλλων τουρκικών πόλεων όπου συνέβησαν παρόμοια περιστατικά ή όπου απειλούνται καταστροφές της πολιτιστικής κληρονομίας: οργάνωσαν ηχηρές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και απέκλεισαν τον αρχαιολογικό χώρο. Η τοπική δημαρχία επενέβη και απαγόρευσε τη συνέχιση των εργασιών. Σε ανακοίνωσή του προς τον τύπο, εκπρόσωπος της εταιρείας δήλωνε πως η κατεδάφιση υπήρξε αποτέλεσμα λάθους «από κακή συνεννόηση»....
Ο δήμαρχος των Διδύμων Μουμίν Καματζή, που πρόσκειται στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, διαμαρτυρήθηκε πως η δικαιολογία «της κακής συνεννόησης» δε χωρεί στην περίπτωση ιστορικών κτισμάτων, και μάλιστα εκείνων με αρχαιολογική σημασία. Η δημαρχία προτίθεται να εγείρει αγωγή κατά της κατασκευαστικής εταιρείας. «Δεν είναι δυνατόν οι χωρικοί να σέρνονται στο κακουργιοδικείο όταν επισκευάζουν ένα τοίχο στο βάθος του κήπου τους, και μία εταιρεία που καταστρέφει αρχαιολογικό χώρο να παραμένει ατιμώρητη» δήλωσε ο Καματζή.
Η ιαματική λουτρόπολη των Αλλιανών στην Πέργαμο Στην αγωγή που ετοιμάζει η δημαρχία Διδύμων, θα ζητηθεί από τη δικαιοσύνη να διερευνηθεί εάν στο περιστατικό της καταστροφής υπάρχει και αμέλεια ή συνέργεια των αρχών, που ενέκριναν την κατασκευή των νέων οικοδομών. Στο μεταξύ, δύο άλλοι αρχαιολογικοί χώροι υψίστης σημασίας απειλούνται με πλήρη καταστροφή, και μάλιστα με την ευλογία του κράτους. Η ιαματική λουτρόπολη των Αλλιανών στην Πέργαμο, της ρωμαϊκής περιόδου, και η γεμάτη μνημεία ϊσλαμικής αρχιτεκτονικής καστροπολιτεία του Χασάνκεϊφ στην ανατολική Μικρά Ασία, κινδυνεύουν να ταφούν κάτω από τα νερά εξαιτίας της σχεδιαζόμενης κατασκευής δύο φραγμάτων. Η κατασκευή τους θεωρείται πως θα συμβάλει σημαντικά στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των αντίστοιχων περιοχών, αλλά και θα λύσει τα ζητήματα της ύδρεσης των εκεί αγροτικών εκτάσεων.
Σε μία χώρα όπου το ένα τρίτο του πληθυσμού ασχολείται με τη γεωργία, τα φράγματα θεωρούνται πιστοποιητικά «προόδου». Χάριν συνεπώς της ενεργειακής και αγροτικής πολιτικής, οι αρχές αποφάσισαν να θυσιάσουν δύο αρχαιολογικούς χώρους, που εντεταγμένοι στο ειδυλλιακό γειτονικό τους περιβάλλον αποτελούν μάλιστα από τους ομορφότερους της χώρας.
Η ιαματική λουτρόπολη των Αλλιανών στην Πέργαμο Διαδρομή δεκαοκτώ χιλιομέτρων ανάμεσα σε πευκόφυτους λόφους και ελαιώνες οδηγεί από την Πέργαμο στα ερείπια των Aλλιανών, που ξεπροβάλλουν ανάμεσα στα πεύκα. Eκτός από τους αρχαιολόγους που εργάζονται εκεί, ελάχιστοι επισκέπτες ταράσσουν την ηρεμία του χώρου, που δεν έχει ακόμη «ανακαλυφθεί» από τον τουρισμό παρά το θόρυβο που προκάλεσε ο κίνδυνος καταστροφής του. Ούτε και θα προλάβει ο τουρισμός να τον ανακαλύψει, εάν η τουρκική δικαιοσύνη δεν παρέμβει για να ανατρέψει τα σχέδια καταστροφής του.
Oι Aλλιανοί αποτελούν ένα από τα αρχαιότερα ιαματικά κέντρα της Μικράς Ασίας που σώζονται ως τις μέρες μας, και ένα από τα λίγα όπου οι ιαματικές πηγές βρίσκονται ακόμη σε χρησιμοποιήσιμη κατάσταση. Στο χώρο λειτούργησε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους Aσκληπιείο, όπως και εκείνο της γειτονικής Περγάμου, όπου εφαρμόζονταν ποικίλες μέθοδοι καταπολέμησης παθήσεων. Kατά τη ρωμαϊκή περίοδο οι Αλλιανοί εξελίχθηκαν σε ιαματική λουτρόπολη. O ρήτωρ και συγγραφέας Aίλιος Aριστείδης, στο έργο του Iεροί Λόγοι, περιγράφει επίσκεψή του εκεί και διάφορους τρόπους ίασης που εφαρμόζονταν.
Αυτό που διακρίνει τους Aλλιανούς από αντίστοιχους ερειπιώνες είναι η αδιάκοπη σχεδόν χρήση των λουτρών μέχρι τις μέρες μας. Oι Oθωμανοί χρησιμοποιούσαν τα ρωμαϊκά λουτρά, που μετονόμασαν «Λουτρά του Πασά». Yστερα από εργασίες αποκατάστασης, το 1992 τα λουτρά επανατέθηκαν σε λειτουργία, προσελκύοντας ντόπιους και ξένους επισκέπτες. «Eρχόμουν συχνά για μπάνιο με την οικογένειά μου και έφερνα και πολλούς πελάτες» μου λέει ο Mπουράκ, ο οδηγός ταξί που με έφερε στο χώρο από την Πέργαμο. H θερμοκρασία του νερού είναι 45,5 βαθμοί Kελσίου, και οι πηγές θεωρούνται οι καλύτερες στη Mικρά Aσία, μαζί με εκείνες της Προύσσας.
Οι εγκαταστάσεις, σε εξαιρετικά καλή κατάσταση, έκλεισαν για το κοινό μετά την ανακάλυψη αρχαιοτήτων, προκειμένου να αρχίσουν ανασκαφές. Λίγο αργότερα όμως υπεγράφη η θανατική καταδίκη των Aλλιανών. Tα ερείπια «βρέθηκαν» κοντά στα έργα για την κατασκευή του σχεδιαζόμενου φράγματος Γιορτανλή. Oπως τονίζει ο αρχαιολόγος Aχμέτ Γιαράς, που διηύθυνε τις ανασκαφές ενώ διευθύνει και το μουσείο της Περγάμου, εάν η δικαιοσύνη δεν σταματήσει τα έργα, οι Aλλιανοί θα βρεθούν κάτω από 17 μέτρα νερό. Tο νερό θα κατακλύσει τον χώρο με τέτοια ορμή, ώστε η πίεση θα καταστρέψει τα πάντα.
Πλημμυρισμένο δάπεδο στους Αλλιανούς Νομικοί, αρχαιολόγοι, περιβαλλοντολόγοι, παράγοντες του πολιτιστικού κόσμου και της τουριστικής βιομηχανίας της χώρας έχουν ξεσηκωθεί, προκειμένου να αποτραπεί η βύθιση των Αλλιανών κάτω από τα ύδατα. Προς τη διάσωση του αρχαιολογικού χώρου έχει κινητοποιηθεί και μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας. Η δικαιοσύνη έχει προς το παρόν παγώσει τα έργα κατασκευής του φράγματος, η οποία είχε προγραμματισθεί να αρχίσει στα τέλη του 2005. Αρχαιολόγοι και πολλοί εθελοντές εργάσθηκαν πυρετωδώς προκειμένου να περισωθεί το μέγιστο δυνατό των ευρημάτων, «για κάθε ενδεχόμενο». Όμως οι ανασκαφές σταμάτησαν πριν τρία χρόνια, λόγω του κόστους. Στην είσοδο του χώρου ανασκαφής, πινακίδα γράφει: «To νερό είναι ζωή. Aς μην καταστρέψει τον πολιτισμό». Από το 2005, πάνω από ερείπια πλανάται η αγωνία.
Την καμπάνια για τη σωτηρία των Αλλιανών συντονίζει από τη Σμύρνη ο δικηγόρος Αρίφ Αλί Τσαγκί. Φέρει το όνομα «Πρωτοβουλία για τους Αλλιανούς» (Allianoi Girişimi). Η καμπάνια διχάζει την τοπική κοινωνία, αλλά και τους κυβερνητικούς φορείς. «Tο υπουργείο Πολιτισμού δήλωσε πως προέχει η σωτηρία τους. Tη ματαίωση του φράγματος θα αναπληρώσει η τουριστική αξιοποίηση του χώρου, που θα αποφέρει σημαντικά εισοδήματα στην τοπική κοινωνία. Tο υπουργείο Yδατίνων Πόρων όμως εμμένει πως προέχει η στήριξη της γεωργίας», αναφέρει ο A. Γιαράς. «Oι περισσότεροι αγρότες θέλουν το φράγμα. Ωστόσο, ο ίδιος ο δήμαρχος Περγάμου, που εξελέγη με το AKP, αντιτίθεται σε ένα φράγμα με τίμημα την αρχαία πόλη. Εμείς προτείναμε διάφορες εναλλακτικές, όπως το να καλυφθούν τα ευρήματα με στρώμα ειδικού πηλού. Tο φράγμα θα λειτουργήσει για 25 χρόνια, και τα προστατευμένα ερείπια θα μπρούσαν να ανασκαφούν αργότερα. Kαμμία όμως δεν έγινε δεκτή για λόγους κόστους.»
Το άγαλμα της νύμφης που έγινε σύμβολο της εκστρατείας για τη διάσωση των Αλλιανών Από τις πρώτες κινητοποιήσεις, το 2005, ως σήμερα το μέτωπο όσων αγωνίζονται για τη διάσωση των Αλλιανών έχει διευρυνθεί σημαντικά, με τη συμμετοχή των σημαντικότερων μη κυβερνητικών οργανώσεων που ασχολούνται με την προστασία του περιβάλλοντος ή τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομίας. Οι αρχές, προειδοποιούν οι ακτιβιστές, σε καμμία περίπτωση δεν έχουν παραιτηθεί από τα σχέδιά τους για την κατασκευή του φράγματος παρά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που πάγωσε τις σχετικές εργασίες. Η εκπρόσωπος τύπου της «Πρωτοβουλίας για τους Αλλιανούς» Ιφέτ Ντιλέρ δηλώνει πως έχουν συγκεντρωθεί πάνω από 50 000 υπογραφές για τη σωτηρία του χώρου. «Ωστόσο, παρά τις σωτήριες για τους Αλλιανούς αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, εξακολουθούν πίσω από κλειστές πόρτες τα σχέδια για τη βύθιση του χώρου» λέει.
Σε καμμία περίπτωση δε θα έπρεπε ο Έλληνας αναγνώστης των «κακών μαντάτων» από τη Μικρά Ασία να υποθέσει πως η αμέλεια των αρχών και των ιδιωτών ή η συνειδητά εγκληματικές για τον πολιτισμό αποφάσεις τους πλήττουν δήθεν τα μνημεία της ελληνικής μόνο κληρονομίας. Παρότι διάφοροι τέτοιοι ισχυρισμοί διατυπώνονται από περιθωριακά περιβάλλοντα στην Ελλάδα, στερούνται οποιασδήποτε σοβαρότητας. Στη Μικρά Ασία κινδυνεύουν μνημεία όλων των πολιτισμών, και η τραγική περί αυτού απόδειξη είναι η απειλή εναντίον του Χασάνκεϊφ. Από τις πολλές δεκάδες αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων διαφόρων εποχών και πολιστισμών που είχα την τύχη να επισκεφθώ στη Μικρά Ασία, το Χασάνκεϊφ είναι ίσως ο πιο άμεσα εντυπωσιακός – τόσο για τη μοναδική του τοπογραφία, όσο και για το ασυνήθιστο πλήθος των μνημείων του. Η αρχιτεκτονική των τουρκικών και κουρδικών φύλων της περιοχής είναι εντελώς διαφορετική από τη βυζαντινίζουσα των Οθωμανών, και θυμίζει περισσότερο εκείνη της Συρίας και της Περσίας, αλλά και την εξαίσια τέχνη των Αρμενίων.
Η πόλη του Χασάνκεϊφ Πρόκειται για μία αρχαία καστροπολιτεία πάνω στις όχθες του Τίγρη, στην κορυφή αλλά και τους πρόποδες ενός τεράστιου ασβεστολιθικού μονόλιθου. Ελέγχει ένα από τα σημαντικότερα περάσματα του ποταμού, που για 100 χλμ νότια του Χασάνκεϊφ είναι απροσπέλαστος. Η περιοχή της Ανατολικής Μικράς Ασίας, όπου βρίσκεται το Χασάνκεϊφ, είναι γνωστή ως Άνω Μεσοποταμία. Μέχρι το 1915, την κατοικούσαν συμαγείς πληθυσμοί Αρμενίων και Συροορθοδόξων Χριστιανών, μαζί με κάποιους Νεστοριανούς, και Κουρδικά και Τουρκικά νομαδικά φύλα. Η πλειοψηφία των κατοίκων της κωμόπολης ήταν Συροορθόδοξοι και Ασσύριοι Καθολικοί ως τη μεγάλη Συμφορά. Το τέλος των Χριστιανών της Άνω Μεσοποταμίας στα χέρια των Τούρκων και των Κουρδικών φυλών, μας είναι τραγικά γνωστό. Σήμερα, στην περιοχή οι Κούρδοι αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία, με μικρές μειονότητες Τούρκων και Συροορθοδόξων. Στο ίδιο το Χασάνκεϊφ, όμως, δεν απομένει ούτε ένας Χριστιανός, ούτε ένα ίχνος από τη χριστιανική παρουσία.
Ο σημερινός οικισμός είναι κτισμένος σε λόφους στη βάση της ακρόπολης, όπου σώζονται τα κατάλοιπα μιας τεράστιας ρωμαϊκής γέφυρας. Εκτός από τη γέφυρα των ρωμαϊκών χρόνων, σώζεται στην περιοχή πλήθος ισλαμικών μνημείων, και μάλιστα από δυναστείες και καλλιτεχνικά ρεύματα που δεν εκπροσωπούνται αλλού στη Μικρά Ασία. Στην κορυφή του εντυπωσιακού μονόλιθου σώζονται ένα τζαμί κτισμένο από τη δυναστεία των Αρτουκιδών (12ος αιώνας), που κυβέρνησε την Άνω Μεσοποταμία, τη Βόρεια Συρία και το Βόρειο Ιράκ. Το Χασάνκεϊφ διετέλεσε πρωτεύουσα των Αρτουκιδών. Σώζονται στην ακρόπολή του ερείπια ανακτόρων των Αγιουμπιδών, της Κουρδικής δυναστείας του Σαλαντίν, ένα παρακλάδι της οποίας κυβέρνησε τη νοτιοανατολική Μικρά Ασία με πρωτεύουσά τους το Χασάνκεϊφ ως το 16ο αιώνα.
Η πόλη του Χασάνκεϊφ Ο μονόλιθος της ακρόπολης είναι διάτρηρος από σπηλιές, που χρησιμοποιήθηκαν για αιώνες ως τρωγλοδυτικές κατοικίες, όπως και στην Καππαδοκία. Κάτω στο χωριό δεσπόζει ένας εντυπωσιακός μιναρές, καλαίσθητο απομεινάρι ενός τζαμιού των Αγιουμπιδών του 15ου αιώνα. Στην απέναντι όχθη, στέκεται μόνος του ένας τουρμπές (ταφικό μνημείο) της τουρκικής δυναστείας των Ακκογιουνλού, που κυβέρνησε τμήμα της Ανατολίας και της Περσίας. Είναι μοναδικός στο είδος του στην Τουρκία για την αρχιτεκτονική του και την καθαρά περσική διακόσμησή του από πλακάκια. Η πιο έντονη εικόνα όμως που κρατώ από το Χασάνκεϊφ είναι η θέα του χωριού, της ρωμαϊκής γέφυρας και του Τίγρη από την κορυφή της ακρόπολης. Είναι μία από τις εντυπωσιακότερες όχι μόνο στην Τουρκία, αλλά σε όλη τη Μέση Ανατολή. Σου κόβει την ανάσα.
Η επαρχία του Χασάνκεϊφ είναι σήμερα η τέταρτη φτωχότερη της Τουρκίας. Ο Κουρδικός πληθυσμός μόλις και μετά βίας καταλαβαίνει κάποια τουρκικά. Οι αρχές σχεδιάζουν την κατασκευή ενός φράγματος στον Τίγρη, το διαβόητο πια φράγμα Ilisu. Το φράγμα αποτελεί τμήμα του «Σχεδίου Νοτιοανατολικής Ανατολίας» (Σχεδίου GAP), που στοχεύει να δώσει στην Τουρκία μεγαλύτερο έλεγχο επί των υδάτων του Τίγρη και Ευφράτη, να μεγιστοποιήσει την παραγωγή υδροελεκτρικής ενέργειας και να συμβάλει στην ανάπτυξη της περιοχής, η οικονομία της οποίας καταρρακώθηκε από εικοσιπέντε χρόνια πολέμου με το ΡΚΚ. Η δημιουργία του φράγματος θα αφήσει το χωριό κάτω από τα νερά του Τίγρη. Αν τα μνημεία της ακρόπολης γλιτώσουν, ο επιβλητικός μιναρές, ο μοναδικός στο είδος του τουρμπές, τα ερείπια της Ρωμαϊκής γέφυρας θα χαθούν για πάντα. Η θέα που σου κόβει την ανάσα θα αποτελέσει παρελθόν.
Οι διαμαρτυρίες των οικολογικών οργανώσεων της Τουρκίας για το σχέδιο του φράγματος Ilisu ανάγκασαν μία βρεττανική κοινοπραξία να αποσύρει τη χρηματοδότηση που θα παρείχε για το σχέδιο. Ωστόσο, η κυβέρνηση ενέμεινε στην απόφασή της να προχωρήσει. Το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε την πρώτη απόφαση που ήρε την προστασία των Αλλιανών και του Χασάνκεϊφ, καθώς την είχε λάβει η Κρατική Υπηρεσία Υδατίνων Πόρων. Το δικαστήριο σημείωσε πως η σχετική υπηρεσία δεν είναι αρμόδια να αποφασίζει σε θέματα που άπτονται της αρχαιολογικής κληρονομίας, για τα οποία αρμόδιο είναι μόνο το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού. Σε μία κουτοπόνηρη κίνηση, το εν λόγω υπουργείο κατήρτισε ειδική επιτροπή εμπειρογνωμόνων, με εξουσία να αποφασίσει «πώς και μέχρι ποιο βαθμό» χαίρουν προστασίας οι αρχαιολογικοί θησαυροί της χώρας.
Στην εν λόγω επιτροπή όμως, πέραν των ιστορικών και αρχαιολόγων, προσκλήθηκαν και «εκπρόσωποι των επενδυτικών φορέων»! Ως δια μαγείας, η επιτροπή εξέδοσε απόφαση που επέτρεπε την κατασκευή των φραγμάτων, και άρα τη βύθιση των δύο αρχαιολογικών χώρων. Περιβαλλοντικές οργανώσεις προσέφυγαν κατά της απόφασης εκ νέου στο Συμβούλιο της Επικρατείας, που ακύρωσε την απόφαση. Το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της χώρας σωστά τόνισε πως η συμμετοχή επενδυτικών φορέων σε παρόμοια επιτροπή αντιβαίνει στις συνταγματικές διατάξεις περί προστασίας της πολιτιστικής κληρονομίας. Η πρόσκλησή τους όμως από την κυβέρνηση είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική της νοοτροπίας της κυβέρνησης και της αξίας που δίνει στην προστασία των πολιτιστικών αγαθών.
Κατά το παρελθόν, οι αρχές λάμβαναν αποφάσεις και κατέστρεφαν μνημεία με ιδιαίτερη ευκολία, κυρίως για λόγους πολιτικούς. Πολλοί ιστορικοί και αρχαιολόγοι, κυρίως αλλοδαποί, καταγγέλλουν πως μέχρι τη δεκαετία του 1990 κυβερνητικά κλιμάκια συντόνιζαν την καταστροφή αρμενικών εκκλησιών και νεκροταφείων στην Ανατολική Μικρά Ασία, σε μία προσπάθεια να αφανισθούν τα ίχνη της αρμενικής παρουσίας – μία «πολιτιστική εκκαθάριση» που συμπλήρωσε την εθνική εκκαθάριση της περιοχής. Σήμερα, παρόμοιες φασιστικές τάσεις έχουν ευτυχώς εγκαταλειφθεί από τις αρχές. Ωστόσο, αυτές είναι έτοιμες να θυσιάσουν τα μνημεία στο βωμό της «οικονομικής προόδου» και της επιδίωξης του γρήγορου, βραχυπρόθεσμου κέρδους.
Εξαιρετικά όμως ευτυχές και παρήγορο γεγονός αποτελεί ο συμμετοχικός χαρακτήρας της σημερινής τουρκικής κοινωνίας, και το πλήθος των ακτιβιστών που αγωνίζονται να περισώσουν ό,τι το κράτος αδυνατεί να προστατεύσει. Σύλλογοι δικηγόρων, αρχιτεκτόνων, ιστορικών και ενώσεις περιβαλλοντολόγων από κάθε γωνιά της χώρας δρουν συντονισμένα για να μπλοκάρουν, με τη βοήθεια της δικαιοσύνης, τις επαίσχυντες απόπειρες καταστροφής της ιστορίας.
Και δεν είναι μόνο οι μορφωμένοι που αντιστέκονται. Οι αγράμματοι, ως επί το πλείστον, κάτοικοι του Χασάνκεϊφ έχουν διαμηνύσει στις αρχές πως δεν έχουν καμμία πρόθεση να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. «Δε θα το κουνήσουμε από δω, δε θα τους αφήσουμε να μας στοιβάξουν σε τσιμεντένια κουτιά σε κάποια φτωχογειτονιά» μου λένε μια ομάδα ηλικιωμένοι στην πλατεία του χωριού. Η κοινότητα ετοιμάζει αγωγές, δέχεται τη δωρεάν νομικές συμβουλές που της προσφέρουν εθελοντές νομικοί και προγραμματίζει ηχηρές κινητοποιήσεις. Οι ντόπιοι βρίσκονται σε αναβρασμό, καθώς διέρρευσαν πληροφορίες για σχέδια «μεταφοράς» των μνημείων αλλού, σε μεγαλύτερο υψόμετρο, ώστε να γλιτώσουν από το νερό – μία απόπειρα επανάληψης του μοντέλου του Αμπου Σιμπέλ στην Αίγυπτο. «Εκτός από τα μνημεία, υπάρχουμε και εμείς εδώ!» διαμαρτύρονται.
Δέκα – δεκαπέντε χρόνια πριν, η φτωχολογιά της Ανατολίας ούτε που θα το σκεφτόταν να αντιδράσει σε μία απόφαση των αρχών. «Πάνε πια οι μέρες που οι χωριάτες σκύβαμε το κεφάλι και κάναμε ό,τι μας διέταζε το κράτος» λέει η Μπιζίν, μια ογδοντάχρονη γιαγιά του Χασάνκεϊφ που έχει έντεκα παιδιά και πάνω από πενήντα εγγόνια. «Για το καλό της περιοχής δεν υποτίθεται ότι σχεδιάζουν το φράγμα; Ε λοιπόν, πριν αποφασίζουν για το καλό μας, ας μας ρωτάνε κιόλας. Δε θέλουμε νερά εδώ, θέλουμε τουρίστες, να αναπτυχθεί η περιοχή. Θέλουμε να μείνουμε στα σπίτια μας, στον τόπο μας.»
NEWSTIME
Δημοσίευση σχολίου