Γιώργος Σκαφιδάς
«Είπαμε από την αρχή ότι δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία […] Για εμάς, η Κριμαία είναι Ουκρανία, το Ντονμπάς είναι Ουκρανία», δήλωσε ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς στις 18 Ιανουαρίου.
Στο άκουσμα της εν λόγω δήλωσης, πολλοί εντυπωσιάστηκαν. Το Βελιγράδι, ένας από τους πιο στενούς φίλους της Ρωσίας στην Ευρώπη, «αδειάζει» τη Μόσχα με φόντο το Ουκρανικό, αποφάνθηκαν… άλλοι προτρέχοντας και άλλοι προβάλλοντας πάνω στον Σέρβο πρόεδρο τις δικές τους επιθυμίες. Κανείς δεν θέλει να είναι με την πλευρά των ηττημένων και η Ρωσία – προς το παρόν – δεν νικάει στην Ουκρανία, ήταν ένα από τα επιχειρήματα.
Ο 52χρονος Βούτσιτς ήξερε, βέβαια, πολύ καλά σε ποιον μιλάει όταν έκανε την προαναφερθείσα δήλωση… στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στο… αμερικανικό ειδησεογραφικό δίκτυο Bloomberg.
«Η δήλωση του Βούτσιτς αποτελεί απλώς συνέχεια της στρατηγικής εξισορρόπησης που ακολουθεί το Βελιγράδι μεταξύ Ρωσίας και Δύσης», σχολιάζει η Ιβάνα Στράντνερ του Foundation for Defense of Democracies σε άρθρο της για το περιοδικό Foreign Policy.
Η Στράντνερ ανακαλεί στη μνήμη και άλλες παλαιότερες επιλογές του Βελιγραδίου: το γεγονός ότι εκείνο δεν έχει αναγνωρίσει την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία, το ότι ψήφισε υπέρ της καταδίκης της ρωσικής εισβολής στον ΟΗΕ τον Μάρτιο του 2022, το ότι απέρριψε το αποτέλεσμα των περυσινών «δημοψηφισμάτων» για τις προσαρτήσεις των ουκρανικών περιοχών της Ζαπορίζια, του Ντονέτσκ, του Λουγκάνσκ και της Χερσώνας στη Ρωσική Ομοσπονδία επικαλούμενο τότε ως βάση τον σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας.
Η σερβική ηγεσία πορεύεται με σημείο αναφοράς, προφανώς, το ζήτημα του Κοσόβου. Εάν αρχίσει να «νομιμοποιεί» τις αμφισβητούμενες αποσχίσεις/ανεξαρτητοποιήσεις άλλων περιοχών διεθνώς, τότε θα είναι σαν να αποδυναμώνει τη δική της θέση ενάντια στην ανεξαρτησία του Κοσόβου. Από εκεί και πέρα, σε επίπεδο ρητορικής, επιδεικνύει ευελιξία. Καταδικάζει μεν φραστικά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αποφεύγοντας όμως να συμπαραταχθεί με τις ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Μόσχας.
«Οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία απαιτούν τη σταθεροποίηση των Βαλκανίων και οι πρώτες πληγές που θα πρέπει να κλείσουν είναι αυτές του Κοσόβου και της Βοσνίας. Σέρβοι και Αλβανοί καλούνται να βρουν μια αμοιβαία αποδεκτή φόρμουλα για να συνυπάρχουν και να πορευθούν σε μια κρατική οντότητα.
Ποια θα είναι αυτή;», γράφει ο Σταύρος Τζίμας στην Καθημερινή, υπογραμμίζοντας ότι το μόνο που υπάρχει επί του παρόντος είναι το – υποστηριζόμενο από την ΕΕ και τις ΗΠΑ – γαλλογερμανικό σχέδιο.
Ο λόγος για ένα σχέδιο που προωθείται με την προοπτική ιδανικά, εάν βέβαια προχωρήσει, να γίνει δεκτό από τις άμεσα εμπλεκόμενες πλευρές μέσα στο 2023. Βάσει του συγκεκριμένου σχεδίου η Σερβία θα μπορούσε να δώσει το πράσινο φως για την ένταξη του Κοσόβου σε διεθνείς οργανισμούς (βλ. OHE), σεβόμενη μεν την εδαφική του ακεραιότητα ως οντότητας αλλά χωρίς να αναγνωρίζει την ανεξαρτησία του.
Σε αντάλλαγμα, η Πρίστινα θα μπορούσε να αποδεχθεί τη δημιουργία Ένωσης/Κοινότητας Σερβικών Δήμων εντός του Κοσσυφοπεδίου, αναγνωρίζοντας δηλαδή έτσι μεγαλύτερη αυτοδιοικητική αυτονομία στους δήμους που έχουν πλειοψηφικά σερβικό πληθυσμό (οι Σέρβοι του Κοσόβου υπολογίζονται σήμερα σε περίπου 100.000 και ο συνολικός πληθυσμός του στα 1,8 εκατ.).
Παράλληλα, κατά αυτόν τον τρόπο, Βελιγράδι και Πρίστινα θα έδιναν ώθηση και στην ευρωπαϊκή ενταξιακή τους πορεία… εξασφαλίζοντας έτσι στην πορεία (οι Σέρβοι πιο άμεσα) μεγαλύτερα πακέτα προενταξιακής βοήθειας από την πλευρά της ΕΕ.
Βελιγράδι και Πρίστινα έχουν παραδεχθεί ήδη από τους τελευταίους μήνες του 2022 ότι όντως υπάρχει ως πρόταση ένα τέτοιο σχέδιο, ή μάλλον ένα τέτοιο πλαίσιο σχεδίου, διαφωνώντας ωστόσο δημοσίως αναφορικά με το περιεχόμενό του.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν, από την πλευρά τους, εκφράσει την ελπίδα οι σχετικές διαπραγματεύσεις να έχουν ολοκληρωθεί επιτυχώς μέσα στην άνοιξη του 2023. Παράλληλα, βέβαια, τρέχουν και άλλα πολλά τα οποία επηρεάζουν τις ισορροπίες στη διεθνή σκηνή αναδιαμορφώνοντας τις προτεραιότητες στον άξονα Δύσης – Ανατολής: ο πόλεμος στην Ουκρανία, η σινοαμερικανική κόντρα κ.ά.
Όλα αυτά, τα διεθνή, έχουν τη σημασία τους… Αρκεί να αναλογιστεί κανείς, για παράδειγμα, ότι Ρωσία και Κίνα έχουν μπλοκάρει – και μπορούν να μπλοκάρουν – ως μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών τον δρόμο του Κοσόβου προς τον ΟΗΕ.
Πίσω στα Βαλκάνια πάντως, ο διπλωματικός πυρετός ανεβαίνει…
Δημοσίευση σχολίου