-Το τζαμί των Ντονμέδων, παλιό αρχαιολογικό μουσείο-
-Παρακαλώ, πού ακριβώς βρίσκονται τα οθωμανικά μνημεία στη γειτονιά, είχα την έμπνευση να ρωτήσω στη ρεσεψιόν του ξενοδοχείου. Τόσο ακριβό, καλό ξενοδοχείο, θα μπορεί να σε ξεναγήσει στοιχειωδώς, αφού μάλιστα εδώ γύρω βρίσκονται τα περισσότερα από όσα έχουν απομείνει, τζαμιά και χαμάμ.
Η κοπέλα όμως με κοίταξε σοκαρισμένη. Πώς τολμούσα; Ε, τολμούσα, είχα πάρει και το απολύτως αθώο ύφος του τουρίστα- τι υπέροχο πράγμα ο τουρίστας, όλα μπορεί να τα ρωτήσει- και περίμενα. Τελικά σήκωσε τους ώμους, αφού βεβαιώθηκε ότι δεν θα της ζητούσα συγγνώμη που την είχα ρωτήσει κάτι τόσο απαράδεκτο.
-Δεν ξέρω, μου είπε.
-Να σας πω εγώ, πετάχτηκε ένας πελάτης που ακουμπούσε στο γκισέ με πολύ άνεση, ένας τύπος που φορούσε γιλέκο με τσέπες.
-Αχ, ευτυχώς, έκανε υπερβολικά ανακουφισμένη η ρεσεψιονίστ. Λες και είχε γλιτώσει την ίδια την οθωμανική επέλαση που ερχόταν ξανά να καταλάβει την πόλη...
-Πείτε μου, στράφηκα στον τύπο όλο χαμόγελα.
-Λοιπόν, εδώ πιο πάνω είναι μια σκεπαστή αγορά, θα πάρετε τη Βενιζέλου...
-Το Μπεζεστένι;
-Ναι, μπράβο αυτό, έτσι το λένε.
-Ωραία. Υπάρχει και κανένα τζαμί;
-Τζαμί δεν ξέρω, ένα χαμάμ είναι στα λουλουδάδικα, αλλά δεν ξέρω αν είναι ανοιχτό.
-Α...
-Και στην Αριστοτέλους νομίζω έχει άλλο ένα...
Τον είχα αποδιοργανώσει που ήξερα το Μπεζεστένι.
-Σας ευχαριστώ πολύ...
Έφυγα με τον οδηγό, πού θα πήγαινε, θα τα έβρισκα. Είχα μαζί μου αυτή τη φορά τον βιβλίο με το σκληρό άσπρο εξώφυλλο, όπως όταν πηγαίνω σε μια πόλη που δεν την ξέρω. Ναι, χρειάστηκε να έρθω πολλές φορές στη Θεσσαλονίκη για να παραδεχτώ ότι αν και έζησα εδώ, μου χρειάζεται πια ένας οδηγός για να κυκλοφορήσω, και να για να τη γνωρίσω ουσιαστικά. Άνοιξα λοιπόν αυτόν τον οδηγό, που είναι υποτίθεται στην επιτυχημένη σειρά τουριστικών οδηγών πόλεων που πάντα με βοηθάνε να γνωρίσω μια πόλη στο πιτς φιτίλι, όμως εδώ άλλη δυσκολία. Δεν είναι όπως των άλλων πόλεων ο οδηγός αυτός. Δεν μπορείς να βρεις εύκολα στο χάρτη τα μέρη που περιγράφουν τα κείμενα. Δεν έχει παραπομπές. Δεν έχει εκείνους τους ωραίους χρονολογικούς πίνακες στο κάτω μέρος της σελίδας, ούτε εκείνες τις συνόψεις «πού μπορείτε να βρείτε την αρχαία Θεσσαλονίκη» ή τη Βυζαντινή, την Οθωμανική, κλπ. Τα μνημεία χωρίς διευθύνσεις και τηλέφωνα, οι χάρτες χωρίς αριθμημένα τετράγωνα.
Σαν κάποιος να πήρε τους ξένους οδηγούς και να έγραψε έναν παρεμφερή για τη Θεσσαλονίκη, αλλά να βαρέθηκε να φτιάξει ίδιες λεπτομέρειες.
Καλά, σκέφτομαι, θα βρω τον γνήσιο οδηγό της σειράς. Πάω στον Ιανό, τους κατεβάζω όλους. Δεν υπήρχε άλλος. Αυτός ήταν. Και ήταν ο καλύτερος.
Κάθομαι, πιάνω σελιδοδείκτες, γυαλιά πρεσβυωπίας, χάρτες. Ας αρχίσω από το Αλατζά Ιμαρέτ. Ανεβαίνω την Αριστοτέλους, πάνω από τον Άγιο Δημήτριο το έδειχνε ο χάρτης. Εκεί που ήταν οι αφετηρίες λεωφορείων, έχουν φτιάξει μια πλατεία, που είναι ωραία, άνετη, με σκιά, αλλά μόνο λίγους μετανάστες είχε. Το έγραφε κι ο οδηγός, η πλατεία δεν προσελκύει τους περίοικους. Ε, τι να κάνουμε, να τη γκρεμίσουμε;
Βλέπω το κοτετσόσυρμα ενός κτιρίου με τρούλους, χαμάμ ή τζαμιού. Μια γυναίκα με φωτογραφική μηχανή με πλησίαζε, 'Είναι κλειστό το μουσείο;' τη ρωτάω. Μου κάνει νόημα να πάω από την άλλη μεριά.
Βρίσκω στην Εγνατία πόρτα ανοιχτή και μπαίνω. Είναι μαγαζί με αντίγραφα αγαλμάτων, και ναι, εδώ βρίσκεται το Μπέη Χαμάμ, ή τα Λουτρά ο Παράδεισος, ανοιχτό στο κοινό, από αύριο.
Τέλεια. Βγαίνω έξω, βγάζω φωτογραφία, ακούω κάποιον να φωνάζει. Δεν ξεχώρισα τι έλεγε. Έλεγε, έλεγε, δεν βιαζόμουνα να πάω κοντά του, μην πέσω σε τρελό εθνικιστή που παραληρεί. Μπορεί και να ήταν. Η τελευταία λέξη που είπε όμως ήταν 'Πατρίδα Τουρκία' .Κάποιος δίπλα μου την επανέλαβε. Λες να μην ήταν εθνικιστής τρελός αλλά τρελός νοσταλγός της Οθωμανικής περιόδου;
Τον είδα να φεύγει, να περνάει απέναντι στην Εγνατία, ένα κοντό ανθρωπάκι με λυπημένο ύφος.
Δεν ξέρω. Να λέει τέτοια καταμεσής στο δρόμο; Μάλλον εθνικιστής.
Έμεινα με την απορία.
Ανεβαίνω παραπάνω, περνάω από τη Ρωμαϊκή Αγορά, κλειστή κι αυτή λόγω Δευτέρας. Βγάζω μερικές φωτογραφίες, συνεχίζω.
Εδώ δείχνει ο χάρτης ένα χαμάμ. Με τον οδηγό στο ένα χέρι, την τσάντα στο άλλο, τα γυαλιά κρεμασμένο στο λαιμό, πάω πάνω τη σκάλα, δεν βλέπω τίποτα.
Συνεχίζω προς τα πάνω, φτάνω σε μια εκκλησία. Ανέβηκα αρκετά, είναι προφήτης Ηλίας. Ωραία, παλιά βυζαντινή. Στην πόρτα ένα χαρτί γράφει σε έξι γλώσσες:
Συνεχίζω προς τα πάνω, φτάνω σε μια εκκλησία. Ανέβηκα αρκετά, είναι προφήτης Ηλίας. Ωραία, παλιά βυζαντινή. Στην πόρτα ένα χαρτί γράφει σε έξι γλώσσες:
«Απαγορεύεται η είσοδος σε μη χριστιανούς ορθοδόξους την ώρα της θείας λειτουργίας»
Αυτό είναι φιλική υποδοχή, που λένε.
Ρίχνω μια ματιά μέσα, φεύγω. Κοιτάζω το χάρτη, καμία σχέση, πάω πάλι κάτω. Φτάνω στην Κασσάνδρου, εδώ θα είναι το τζαμί. Βλέπω απέναντι στη γωνία δυο θόλους. Α, αυτό θα είναι. Γράφει απέξω Αίγλη. Το φωτογραφίζω, το κοιτάω απ΄ όλες τις μεριές, με απογοητεύει λίγο. Από κάτω ο Άη Δημήτρης είναι τόσο πολύ λαμπρός.
Πίνω ένα καφέ και ξανακοιτάζω προσεχτικά το χάρτη, ξαναδιαβάζω και το κείμενο. Ε λοιπόν, δεν είναι αυτό που είδα το Αλατζά Ιμαρέτ, αλλά το Γενί Χαμάμ. Άντε πάλι ανηφορίζω.
Παίρνω την Κασσάνδρου. Έχω ανεβοκατέβει τρεις φορές ως τώρα. Πάω προσεχτικά, είναι γεμάτη πολυκατοικίες, λαϊκή γειτονιά, δε βλέπω τίποτε να μοιάζει με μνημείο. Μόνο ένα τοίχο με κισσό λίγο πιο πέρα να σπάει το μέτωπο των πολυκατοικιών, και πράγματι, εκεί κρύβεται, ανάμεσα στις πολυκατοικίες, ένα μεγάλο τζαμί. Μια ταμπέλα μόνο μπροστά γράφει Αλατζά Ιμαρέτ, μουτζουρωμένη. Αυτό είναι.
Πηγαίνω στο μπροστινό του μέρος, είναι κάτι το καταπληκτικό. Τετράριχτοι θόλοι στη σειρά αναδεικνύουν την είσοδο, είναι μεγάλο και επιβλητικό, αλλά οι πολυκατοικίες το έχουν ζώσει από κάθε μπάντα. Κι αναρωτιέμαι, πού ήταν κρυμμένο, το είχα δει ποτέ; Τόσες φορές είχα περπατήσει την Κασσάνδρου, το είχα πάρει είδηση; Δεν θυμάμαι τίποτε.
Δεν ξέρω γιατί με ενοχλεί τόσο πολύ να σκέφτομαι ότι έζησα εδώ, κατά μεγάλα διαστήματα, επί τέσσερα χρόνια περπάτησα τόσο πολύ στους δρόμους, έβγαλα τόσο πολλές φωτογραφίες τα παλιά σπίτια, και δεν είχα δει αυτά τα κτίρια. Αισθάνομαι εξαπατημένη.
Δεν υπάρχει άλλη ταμπέλα, τα παράθυρα, οι πόρτες, όλα είναι κλειστά. Κάνω το γύρο, βγάζω φωτογραφίες. Ένα κοριτσάκι βγαίνει στο μπαλκόνι του, αν απλώσει το χέρι θα πιάσει τον τοίχο του τζαμιού που λέει ο λόγος. Κανένας άλλος δεν περνάει, κανένας δεν κοιτάει. Το κτίριο είναι θεόκλειστο. Μου είπαν ότι ανοίγει για πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Γιατί να μην το δείχνουν σε τουρίστες, να κόβουν εισιτήρια, να βγάζουν κανένα φράγκο να το συντηρούν;
Tην άλλη μέρα στο Μπέη Χαμάμ μου έδωσαν ένα προσπέκτους με τον τίτλο αυτό, Monuments of Ottoman period of Thessaloniki
-Είναι και το τελευταίο που έχουμε, μου είπαν.
Το πήρα. Πρώτο είχε το Bay Hamam, λουτρά που είχαν λειτουργήσει ως το 1968 και είχαν το όνομα στα ελληνικά "Λουτρά ο Παράδεισος".
-Είναι και το τελευταίο που έχουμε, μου είπαν.
Το πήρα. Πρώτο είχε το Bay Hamam, λουτρά που είχαν λειτουργήσει ως το 1968 και είχαν το όνομα στα ελληνικά "Λουτρά ο Παράδεισος".
Μπήκα μεσα, στην αντρική πλευρά, που είναι η ανοιχτή. Οι γυναίκες έμπαιναν απο πίσω, εκεί που είχα δει το κοτετσόσυρμα.
Η είσοδος ήταν ελεύθερη. Μπήκε μαζί μου άλλος ένας επισκέπτης.
Απέξω είχε συγκέντρωση το ΠΑΜΕ
Ήταν μέρα γενικής απεργίας. Ευτυχώς που δεν απεργούσαν οι φύλακες, εκεί και στα άλλα μουσεία που πήγα εκείνη τη μέρα.
Αυτό εδώ είναι το επιστέγασμα της εξωτερικής εισόδου.
Μέσα είναι πάρα πολύ όμορφο και σου δίνει μια τρομερή διάθεση να το δοκιμάσεις κανονικά, να πλυθείς δηλαδή, ακριβώς όπως και το μικρό χαμάμ της Αθήνας στους Αέρηδες. Τι κρίμα, να μην έχουμε μυαλό να πάμε μια φορά σε χαμάμ όσον καιρό ήμασταν στη Θεσσαλονίκη!
Απέξω είχε συγκέντρωση το ΠΑΜΕ
Ήταν μέρα γενικής απεργίας. Ευτυχώς που δεν απεργούσαν οι φύλακες, εκεί και στα άλλα μουσεία που πήγα εκείνη τη μέρα.
Αυτό εδώ είναι το επιστέγασμα της εξωτερικής εισόδου.
Μέσα είναι πάρα πολύ όμορφο και σου δίνει μια τρομερή διάθεση να το δοκιμάσεις κανονικά, να πλυθείς δηλαδή, ακριβώς όπως και το μικρό χαμάμ της Αθήνας στους Αέρηδες. Τι κρίμα, να μην έχουμε μυαλό να πάμε μια φορά σε χαμάμ όσον καιρό ήμασταν στη Θεσσαλονίκη!
Δημοσίευση σχολίου