Μεγάλες προσδοκίες έχουν δημιουργηθεί στην ελληνική πολιτική ηγεσία και σε μέρος της κοινής γνώμης από την πρόσφατη ύφεση στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις. Συγκινούν οι ανταλλαγές μηνυμάτων αλληλεγγύης μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία και το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, η στήριξη της Τουρκίας προς την ελληνική υποψηφιότητα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, η στήριξη της Ελλάδας προς την τουρκική υποψηφιότητα για τη Γενική Γραμματεία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού. Η αλλαγή σε επίπεδο ρητορικής συνοδεύθηκε από κατακόρυφη μείωση των τουρκικών προκλήσεων τις τελευταίες βδομάδες. Αποκορύφωμα αποτέλεσαν οι ευχές του Τούρκου προέδρου προς τον Έλληνα πρωθυπουργό για την επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
Γράφουν ο Αθανάσιος Πλατιάς και η Κωνσταντίνα Μπότσιου
(Καθηγητής Στρατηγικής / Καθηγήτρια Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς)
Οι πρωτοβουλίες αυτές πέτυχαν τον άμεσο προεκλογικό στόχο τους: να στρέψουν το ενδιαφέρον από την ζέουσα εσωτερική επικαιρότητα στην εξωτερική πολιτική. Ταυτόχρονα, ικανοποιούν τις ΗΠΑ που επιδιώκουν μείωση των εντάσεων όσο τουλάχιστον διαρκεί ο πόλεμος στην Ουκρανία. Γεννιέται λοιπόν το εύλογο ερώτημα: έχει αλλάξει κάτι στις ελληνοτουρκικές σχέσεις; Η απάντηση είναι αρνητική.
Η Τουρκία ακολουθεί επί δεκαετίες πολιτική αναθεωρητισμού απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο, ενώ η αναβάθμισή της σε «κομβικό κράτος» στη διάρκεια του πολέμου κατά της τρομοκρατίας την ενθάρρυνε να εισβάλει σε ευάλωτες γειτονικές χώρες (Συρία, Ιράκ) και να εμπλακεί στρατιωτικά στον Καύκασο και τη Λιβύη. Επιδιώκοντας ρόλο περιφερειακού ηγεμόνα, προωθεί την αναθεώρηση συνόρων εμπλεκόμενη σε μια σειρά από «μικρούς πολέμους» και παρεμβαίνοντας στα εσωτερικά χωρών της περιοχής ως προστάτης των μουσουλμανικών κοινοτήτων (Βοσνία, Κόσοβο). Η παρ’ ολίγον σύγκρουση με τις ΗΠΑ για το Κουρδικό το 2018 δεν την αποθάρρυνε. Αντίθετα, ενίσχυσε τις τάσεις αυτονόμησης από τις ΗΠΑ, την κατέστησε πιο απαιτητική για «θωράκιση» με οπλικά συστήματα, ενώ την έστρεψε απειλητικότερα προς την Ανατολική Μεσόγειο με την φιλοδοξία να γίνει μεγάλη ναυτική δύναμη (δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας»).
Οι διπλωματικές αβρότητες δεν πρέπει να δημιουργούν σύγχυση. Υπήρξε και το 2021 ευχετήρια επιστολή του Προέδρου Ερντογάν προς την Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Κατέφτασε μετά την μακρόσυρτη ελληνο-τουρκική χερσαία και ναυτική κρίση του 2020. Οι αβρότητες αυτές δεν εμπόδισαν τις απειλές του Τούρκου προέδρου το 2022-23 ότι οι Τούρκοι «θα έλθουν ξαφνικά ένα βράδυ» να πάρουν τα νησιά του Αιγαίου που στρατιωτικοποιήθηκαν αγνοώντας βολικά ό,τι έκανε η Τουρκία μετά το 1974 και αμφισβητώντας όχι μόνον την Συνθήκη της Λωζάνης, αλλά και την Συνθήκη των Παρισίων για τα Δωδεκάνησα, όπου η Τουρκία δεν ήταν καν συμβαλλόμενο μέρος.
![]()
![]()
Τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας λόγω των επικείμενων εκλογών. Όποιος κι αν είναι ο νικητής. Τόσο η σημερινή κυβέρνηση Ερντογάν όσο και το μίγμα ισλαμιστών-κεμαλιστών της αντιπολίτευσης υπό τον κεμαλιστή Κιλιντσάρογλου προβάλλουν ίδιες θέσεις. Όλα τα κόμματα εξουσίας πλειοδοτούν σε επιθετική ρητορική κατά της Ελλάδος, γιατί αυτό έχει ευρεία λαϊκή απήχηση. Η πολιτική προς την Ελλάδα δεν θα αλλάξει όσο παραμένει αναλλοίωτος ο πυρήνας της τουρκικής υψηλής στρατηγικής: αυτονόμηση από την Δύση και αναβίωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αυτός ο στόχος απαιτεί τον γεωπολιτικό ευνουχισμό της Ελλάδας.
Μόνη λύση για την Ελλάδα είναι η υιοθέτηση στρατηγικής εξισορρόπησης της Τουρκίας, η διατήρηση αξιόπιστης αποτροπής και η προβολή στους δυτικούς συμμάχους της αναγκαιότητας αντιμετώπισης του αναθεωρητισμού, όπως ακριβώς συνέβη στην Ουκρανία. Η Ελλάδα υπήρξε παραδοσιακός γεωπολιτικός σύμμαχος των δυτικών ναυτικών δυνάμεων και μέλος των δυτικών θεσμών (ΝΑΤΟ, ΕΕ). Αν ανοίξει η πόρτα του αναθεωρητισμού από κράτη με αυτοκρατορικές νοσταλγίες (Τουρκία, Ιράν, Ρωσία) θα πληγούν τόσο τα δυτικά συμφέροντα όσο και η στρατηγική σταθερότητα στον πλανήτη. Οι αυταπάτες κοιμίζουν ευχάριστα, αλλά ο ρεαλισμός δίνει τις λύσεις.
Τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας λόγω των επικείμενων εκλογών. Όποιος κι αν είναι ο νικητής. Τόσο η σημερινή κυβέρνηση Ερντογάν όσο και το μίγμα ισλαμιστών-κεμαλιστών της αντιπολίτευσης υπό τον κεμαλιστή Κιλιντσάρογλου προβάλλουν ίδιες θέσεις. Όλα τα κόμματα εξουσίας πλειοδοτούν σε επιθετική ρητορική κατά της Ελλάδος, γιατί αυτό έχει ευρεία λαϊκή απήχηση. Η πολιτική προς την Ελλάδα δεν θα αλλάξει όσο παραμένει αναλλοίωτος ο πυρήνας της τουρκικής υψηλής στρατηγικής: αυτονόμηση από την Δύση και αναβίωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αυτός ο στόχος απαιτεί τον γεωπολιτικό ευνουχισμό της Ελλάδας.
Μόνη λύση για την Ελλάδα είναι η υιοθέτηση στρατηγικής εξισορρόπησης της Τουρκίας, η διατήρηση αξιόπιστης αποτροπής και η προβολή στους δυτικούς συμμάχους της αναγκαιότητας αντιμετώπισης του αναθεωρητισμού, όπως ακριβώς συνέβη στην Ουκρανία. Η Ελλάδα υπήρξε παραδοσιακός γεωπολιτικός σύμμαχος των δυτικών ναυτικών δυνάμεων και μέλος των δυτικών θεσμών (ΝΑΤΟ, ΕΕ). Αν ανοίξει η πόρτα του αναθεωρητισμού από κράτη με αυτοκρατορικές νοσταλγίες (Τουρκία, Ιράν, Ρωσία) θα πληγούν τόσο τα δυτικά συμφέροντα όσο και η στρατηγική σταθερότητα στον πλανήτη. Οι αυταπάτες κοιμίζουν ευχάριστα, αλλά ο ρεαλισμός δίνει τις λύσεις.
Δημοσίευση σχολίου