Η έγκυρη αμερικανική ιστοσελίδα War on the Rocks σε άρθρο του Sam Heller με τίτλο Turkey’s Russian Red Light in Syria σημειώνει ότι οι υπουργοί Άμυνας της Τουρκίας και της Συρίας συναντήθηκαν στη Μόσχα την προηγούμενη Τετάρτη, μετά από περισσότερο από μια δεκαετία.
Οι αρχηγοί Άμυνας και Πληροφοριών των δύο χωρών συναντήθηκαν μαζί με Ρώσους ομολόγους, όπου οι τρεις αρχηγοί Άμυνας συζήτησαν «τη συριακή κρίση, το προσφυγικό ζήτημα και τις κοινές προσπάθειες για την καταπολέμηση όλων των τρομοκρατικών ομάδων στη Συρία».
Μόλις τον Δεκέμβριο, η Τουρκία φαινόταν στα πρόθυρα μιας άλλης χερσαίας επίθεσης κατά των υπό την ηγεσία των Κούρδων μαχητών στη Συρία. Στα τέλη Νοεμβρίου, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είπε ότι μια τουρκική εκστρατεία αεροπορικών βομβαρδισμών ήταν μόνο η αρχή. Τότε η επαπειλούμενη εισβολή της Τουρκίας δεν συνέβη — αλλά όχι, κατά πάσα πιθανότητα, λόγω των αντιρρήσεων της Ουάσιγκτον. Αντίθετα, ήταν η αντίθεση της Μόσχας που πιθανότατα απέτρεψε μια τουρκική εισβολή.
Τούρκοι αξιωματούχοι επέμειναν ότι δεν χρειάζονται την «άδεια» ή το «πράσινο φως» κανενός για να αναλάβουν αυτό που χαρακτηρίζουν ως αμυντική αντιτρομοκρατική δράση στη γειτονική Συρία.
Οι προηγούμενες επεμβάσεις της Τουρκίας στη Συρία προχώρησαν με τη ρωσική συναίνεση και συχνά λόγω των αμερικανικών αντιρρήσεων.
Εν τω μεταξύ, η ρωσική αντιπολίτευση φάνηκε αρκετή για να ανακόψει την τουρκική δράση — τον περασμένο χρόνο, αλλά και, εμφανώς, τον Μάρτιο του 2020. Το προηγούμενο δείχνει ότι μερικές φορές η Τουρκία κερδίζει τη συναίνεση της Ρωσίας για μια νέα επέμβαση στη Συρία. Μερικές φορές δεν το κάνει και η κλιμακωτή ρητορική των Τούρκων αξιωματούχων δεν οδηγεί πουθενά.
Η πιο πρόσφατη μη επέμβαση της Τουρκίας και ορισμένες από τις προηγούμενες εισβολές της στη Συρία —πραγματικές ή απλώς απειλούμενες— συμβάλλουν στην αποσαφήνιση των ορίων της ελευθερίας δράσης της Τουρκίας στη γειτονική Συρία και των όρων της διμερούς της σχέσης με τη Ρωσία. Συνολικά, αυτά τα επεισόδια υποδεικνύουν τι πρέπει να αναζητήσουν και για ποια πράγματα πρέπει να ανησυχούν οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων των ΗΠΑ και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, όταν η Τουρκία απειλήσει στη συνέχεια να επιτεθεί.
Η Τουρκία δεν φαίνεται να έχει τελειώσει τις προσπάθειες για μια νέα εισβολή στη Συρία, ακόμα κι αν αυτή η τελευταία κλιμάκωση ήταν μία βόμβα που έσκασε. Δεδομένου ότι η Ρωσία είπε πρόσφατα ότι μια νέα τουρκική στρατιωτική επέμβαση εξαρτάται από την ομαλοποίηση των σχέσεων Τουρκίας-Συρίας – μια διαδικασία που σημείωσε σημαντική νέα πρόοδο την τελευταία εβδομάδα – μια ανανεωμένη επίθεση δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες απηύθυναν επανειλημμένα έκκληση για «αποκλιμάκωση» και εξέφρασαν την αντίθεσή τους σε νέα τουρκική εισβολή, ιδιαίτερα μετά από ένα τουρκικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος χτύπησε κοντά σε στρατεύματα των ΗΠΑ που σταθμεύουν κοντά στους τοπικούς εταίρους τους στη βόρεια Συρία. Ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του Υπουργού Άμυνας Lloyd Austin και του επικεφαλής της CIA, Bill Burns, ανακοίνωσαν τις διαμαρτυρίες των ΗΠΑ για τις τουρκικές επιθέσεις, που έθεσαν σε κίνδυνο το αμερικανικό προσωπικό και αποθάρρυναν περαιτέρω μια άλλη τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία.
Η Ρωσία φαίνεται να έχει αντιταχθεί επίσης στην τουρκική δράση, αν και λιγότερο δημόσια. Μετά από μια συνάντηση στην Αστάνα στις 23 Νοεμβρίου, ο εκπρόσωπος της Ρωσίας είπε ότι η Μόσχα ζήτησε από την Άγκυρα να απόσχει από μια νέα χερσαία επίθεση στη Συρία.
Από τις αρχές Δεκεμβρίου, τα τουρκικά επίσημα μηνύματα ήταν πιο συγκρατημένα. Τούρκοι αξιωματούχοι δεν προειδοποιούν πλέον για μια επικείμενη εισβολή, αν και έχουν τονίσει τη συνεχιζόμενη αποφασιστικότητά τους να δημιουργήσουν έναν «διάδρομο ασφαλείας» κατά μήκος των συριακών συνόρων τους. Και οι Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν κάνει νέες χειρονομίες προς την ομαλοποίηση των σχέσεων Τουρκίας-Συρίας, με εμφανή τη ρωσική ενθάρρυνση.
Η καταγραφή των προηγούμενων επεμβάσεων της Τουρκίας στη Συρία δείχνει ότι, τον περασμένο Νοέμβριο και Δεκέμβριο, η αντίθεση της Μόσχας — όχι της Ουάσιγκτον — ήταν αυτή που κατάφερε να εμποδίσει την τουρκική στρατιωτική δράση. Όλες οι προηγούμενες μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις της Τουρκίας προχώρησαν με προφανή ρωσική έγκριση. Η συναίνεση των ΗΠΑ, εν τω μεταξύ, φαινόταν προαιρετική.
Όταν η Άγκυρα όντως αντιμετωπίζει διεθνή αντίθεση σε μια άλλη επέμβαση στη Συρία, μόνο οι αντιρρήσεις της Ρωσίας φαίνονται πραγματικά ανυπέρβλητες. Η Άγκυρα είναι προφανώς έτοιμη να αγνοήσει τις διαμαρτυρίες της Ουάσιγκτον – το είχε κάνει και πριν. Όμως, ενώ μπορεί να είναι αβέβαιο πώς, ακριβώς, η Ρωσία ασκεί βέτο στην τουρκική δράση, το γεγονός αυτού του βέτο φαίνεται ξεκάθαρο — υπάρχει. Και ενώ αυτό θα μπορούσε να αλλάξει στο μέλλον, μέχρι στιγμής δεν έχει αλλάξει, ακόμη και μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και όλες τις συνακόλουθες απαιτήσεις της για τη ρωσική στρατιωτική και οικονομική ισχύ.
Μετά από μια σύνοδο κορυφής τον Αύγουστο του 2022 – μετά την ματαιωμένη επίθεση της Τουρκίας τον Μάιο και τον Ιούνιο – ο Ερντογάν είπε ότι ο Πούτιν τον ενθάρρυνε να συντονιστεί με την κυβέρνηση του Σύριου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ για την επίλυση των αντιτρομοκρατικών ανησυχιών της Τουρκίας. Ρώσοι αξιωματούχοι ενθαρρύνουν εδώ και χρόνια την ομαλοποίηση των σχέσεων Τουρκίας-Συρίας, με βάση τη Συμφωνία των Αδάνων του 1998 των δύο χωρών.
Η ομαλοποίηση φαίνεται στην πραγματικότητα να είναι δημοφιλής στην τουρκική εσωτερική πολιτική λόγω του γεγονότος ότι αυτή η πολιτική έχει συνδεθεί, στον πολιτικό λόγο της Τουρκίας, με την επιστροφή των Σύριων προσφύγων, που βρίσκονται στην Τουρκία, στην πατρίδα τους. Ο Ερντογάν έχει ουσιαστικά δεσμευτεί να εξομαλύνει τους δεσμούς με τη Συρία και να οργανώσει μεγάλης κλίμακας επιστροφή προσφύγων, οικειοποιώντας μία από τις πιο επιτακτικές προτάσεις της αντιπολίτευσης του ενόψει των εκλογών στην Τουρκία το 2023.
Σύριοι αξιωματούχοι, από την πλευρά τους, δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο εξομάλυνσης ή υπαγόρευσαν σκληρές προϋποθέσεις για τις διαπραγματεύσεις, αλλά παρόλα αυτά εμφανίστηκαν καχύποπτοι με την Άγκυρα. Επίσης, ήταν επιφυλακτικοί σχετικά με το να χρησιμοποιηθούν ως στήριγμα στις επερχόμενες εκλογές της Τουρκίας και να χαρίσουν στον Ερντογάν μια φωτογραφική χειραψία χωρίς πολλά απτά ανταλλάγματα.
Ωστόσο, η Τουρκία φαινόταν αποφασισμένη να επιχειρήσει άλλη μια επέμβαση στη Συρία. Για τον Ερντογάν, υπάρχουν ισχυρά κίνητρα για να ξεκινήσει μια νέα εισβολή στη Συρία ενόψει των εκλογών του 2023. Ο Ερντογάν και άλλοι Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν επισημάνει δημόσια και στους Ρώσους και Αμερικανούς ομολόγους τους ότι εξακολουθούν να σκοπεύουν να δημιουργήσουν έναν «διάδρομο ασφαλείας» στη βορειοανατολική Συρία.
Όσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, μένει να παρακολουθήσουν τις τουρκο-ρωσικές διαπραγματεύσεις που θα μπορούσαν να επιτρέψουν μια τουρκική επέμβαση — που θα μπορούσε να απειλήσει την αποστολή των ΗΠΑ κατά του ISIS στη Συρία και ενδεχομένως να θέσει σε κίνδυνο το προσωπικό των ΗΠΑ. Για την Ουάσιγκτον, οι συνεχείς προσπάθειες για την αποθάρρυνση μιας τουρκικής εισβολής φαίνονται χρήσιμες. Δυστυχώς, φαίνεται επίσης ότι δεν θα είναι αρκετές.
Ωστόσο, εάν η Τουρκία εισβάλει ξανά στη Συρία είναι μια απόφαση που πιθανότατα θα ληφθεί στη Μόσχα και όχι στην Άγκυρα. Έτσι, όταν οι Τούρκοι αξιωματούχοι απειλήσουν στη συνέχεια με εισβολή, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι πρέπει να έχουν το νου τους για μια ακόμη τουρκο-ρωσική σύγκλιση. Μια άλλη συμφωνία μεταξύ Ερντογάν και Πούτιν θα μπορούσε να σημαίνει όχι μόνο μια νέα στρατιωτική επίθεση στη βόρεια Συρία, αλλά επίσης – εάν συνεπάγεται εξομάλυνση μεταξύ Τουρκίας-Συρίας – μια τεράστια πολιτική αλλαγή στον πόλεμο της Συρίας.
Ο Sam Heller είναι ένας ερευνητής και αναλυτής με έδρα τη Βηρυτό και την Αθήνα, ο οποίος επικεντρώνεται στην πολιτική και την ασφάλεια στον Λίβανο, τη Συρία και την περιφερειακή τους γειτονιά. Είναι μέλος του Century International, του κέντρου διεθνούς έρευνας και πολιτικής του Century Foundation
Δημοσίευση σχολίου