Γιώργος Σκαφιδάς
Ο διευθυντής της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ – CIA, Γουίλιαμ (Μπιλ) Μπερνς, πραγματοποίησε την περασμένη Πέμπτη (12 Ιανουαρίου) αιφνιδιαστική επίσκεψη στη Λιβύη, όπου είχε επαφές με την πλευρά όχι μόνο του Ντμπεϊμπά αλλά και του Χάφταρ.
Ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής, Ζοζέπ Μπορέλ, είχε, λίγα 24ωρα νωρίτερα, το διήμερο 5 – 6 Ιανουαρίου, πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη στο Μαρόκο, το οποίο αναμένεται να επισκεφθεί το προσεχές διάστημα και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Σημειώνεται ότι στο Μαρόκο πρόκειται να πραγματοποιηθεί μέσα στο 2023, κατά πάσα πιθανότητα την άνοιξη, και η επόμενη σύνοδος Κορυφής του Negev Forum (στο οποίο συμμετέχουν ΗΠΑ, Αίγυπτος, Ισραήλ, ΗΑΕ, Μαρόκο, Μπαχρέιν).
Η Βόρεια Αφρική επί σειρά ετών δεν αποτελούσε προτεραιότητα για τις ΗΠΑ. Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζει ο Amal Ghazal, πρύτανης της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Doha Institute for Graduate Studies, σε άρθρο του («The Biden Administration and the Middle East in 2023») που δημοσιεύθηκε στον ιστοχώρο του Arab Center Washington DC – ACW.
Η γεωγραφική απόσταση της περιοχής από το Ισραήλ, η εκεί προϋπάρχουσα έντονη γαλλική επιρροή και το ζήτημα της διαφιλονικούμενης Δυτικής Σαχάρας παρουσιάζονται από τον Ghazal ως τουλάχιστον τρεις από τους λόγους για τους οποίους οι ΗΠΑ δεν είχαν αυτήν την περιοχή πολύ ψηλά στις προτεραιότητές τους (με την υποσημείωση ότι οι ΗΠΑ προφανώς δεν ξεχνούν και την επίθεση που είχε δεχθεί το προξενείο τους στη Βεγγάζη το 2012).
Εν τω μεταξύ βέβαια, τα τελευταία χρόνια κάποια πράγματα άλλαξαν. Το Μαρόκο ήρθε πιο κοντά στο Ισραήλ με τις Συμφωνίες του Αβραάμ. Και η Ουάσιγκτον πήρε θέση στο πλευρό του Ραμπάτ για το θέμα της κυριαρχίας στη Δυτική Σαχάρα, προς μεγάλη απογοήτευση της Αλγερίας και του Μετώπου Πολισάριο.
Ενώ η Αλγερία, από την άλλα πλευρά, και το φυσικό της αέριο απέκτησαν μεγαλύτερη «αξία» για την Ευρώπη στη σκιά της επιχειρούμενης απεξάρτησης από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, με τον Trans Mediterranean Pipeline (Αλγερία – Τυνησία – Ιταλία) να επανέρχεται στη δημοσιότητα και με την αλγερινή Sonatrach να γίνεται ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου χωρών όπως είναι η Ιταλία.
Η Αλγερία, ειδικότερα, (που τον περασμένο Νοέμβριο φιλοξένησε και την πρώτη έπειτα από χρόνια σύνοδο Κορυφής του Αραβικού Συνδέσμου) παρουσιάζει πρόσθετο ενδιαφέρον, καθώς ξεχωρίζει ως ο τρίτος μεγαλύτερος διεθνώς αγοραστής ρωσικών οπλικών συστημάτων μετά την Ινδία και την Κίνα, ενώ πρόσφατα το Αλγέρι έκανε επίσημη αίτηση για να ενταχθεί και στην ομάδα χωρών BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική).
Κι όλα αυτά… ενώ η Λιβύη παραμένει σε ένα εμφυλιοπολεμικού-τύπου proxy-war τέλμα που λειτουργεί αποσταθεροποιητικά για την ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Αφρικής και της Μεσογείου τροφοδοτώντας τις αναθεωρητικές βλέψεις χωρών όπως είναι η Τουρκία (βλ. τουρκολιβυκά μνημόνια).
Για την περιοχή της Βόρειας Αφρικής ισχύουν πολλά από όσα είχαμε γράψει σε παλαιότερο άρθρο μας στο Α&Δ αναφορικά με το Σαχέλ («Μάλι – Σαχέλ: το άλλο «Αφγανιστάν» για το οποίο δεν μιλά κανείς»). Όσα συμβαίνουν εκεί, επηρεάζουν σημαντικά την ασφάλεια και τη σταθερότητα της Γηραιάς Ηπείρου. Μιλάμε άλλωστε για περιοχές που «βλέπουν» τις νότιες ακτές της Ευρώπης.
Όσα επεισοδιακά είχαν λάβει χώρα τον Μάιο του 2021 για παράδειγμα, όταν χιλιάδες μετανάστες, στην πλειονότητά τους Μαροκινοί, επιχείρησαν να περάσουν στην ισπανική Θέουτα (με άνωθεν μαροκινή ενθάρρυνση όπως καταγγέλλεται, ως «αντίποινα» επειδή η Ισπανία είχε προηγουμένως υποδεχθεί εντός των συνόρων της τον Μπραχίμ Γκάλι του Μετώπου Πολισάριο αλλά και ως μέσο πίεσης με στόχο τη διεθνή αναγνώριση των Μαροκινών θέσεων σε άλλα μέτωπα όπως είναι εκείνο της Δυτικής Σαχάρας), λειτουργούν ως υπενθύμιση για όσα θα μπορούσαν να συμβούν ξανά στο μέλλον.
Στη Βόρεια Αφρική βρίσκει, πια, κανείς απ’ όλα: χώρες μέλη του OPEC με εξαιρετικά πλούσια ενεργειακά κοιτάσματα (Αλγερία, Λιβύη) / χώρες παραδομένες στο χάος (Λιβύη) / περάσματα προς την Ευρώπη (μεταναστευτικά, προσφυγικά, ενεργειακά αλλά και λαθρεμπορίου) / συνδετικούς κρίκους με την υποσαχάρια Αφρική (ο προς διαμόρφωση αγωγός που θα συνδέει τη Νιγηρία με την Αλγερία θεωρείται κομβικής σημασίας) / στρατιωτικές και διπλωματικές «υπερδυνάμεις» (Αίγυπτος) / ομάδες εξτρεμιστών ισλαμιστών / κράτη που συνεργάζονται με το Ισραήλ (Μαρόκο, Αίγυπτος) / κράτη που συνομιλούν άμεσα με την πλευρά των Παλαιστίνιων, αναλαμβάνοντας διαμεσολαβητικό ρόλο (Αίγυπτος) / κράτη που έχουν αγοράσει οπλικά συστήματα αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων από τη Ρωσία (Αλγερία) / κράτη που αυξάνουν κατακόρυφα τους αμυντικούς τους προϋπολογισμούς ενώ βρίσκονται σε κόντρα μεταξύ τους (Μαρόκο εναντίον Αλγερίας) / χώρες με μεγάλες ανάγκες (επισιτιστικές, λειψυδρία), ανάγκες οι οποίες μάλιστα οξύνονται στη σκιά της ρωσο-ουκρανικής κρίσης / αλλά και κράτη (Αίγυπτος, Λιβύη) οι προς οριοθέτηση ή μερικώς οριοθετημένες θαλάσσιες ζώνες των οποίων εφάπτονται με τις ελληνικές…
Κι όμως, παρά τα χαρακτηριστικά της αυτά, και με εξαίρεση το θέμα της Λιβύης που προσέλκυσε ενδιαφέρον στην σκιά του διαρκώς επεκτεινόμενου τουρκικού αναθεωρητισμού, η Βόρεια Αφρική συνεχίζει να αποτελεί «υποσημείωση» για πολλούς σε Ελλάδα και Ευρώπη…
Δημοσίευση σχολίου