Της Μύρνας Νικολαΐδου
Tο 2023 είναι έτος εκλογών για Ελλάδα, Κύπρο και Τουρκία, γεγονός που προσδίδει ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα στις γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Όχι μόνο για τις πιέσεις που δέχεται ο ελληνισμός για συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου με την Άγκυρα-διόλου τυχαία η πλέον πρόσφατη παρέμβαση του Πάιατ στην εφημερίδα Realnews ούτε και αυτή του υπουργού ενέργειας της Τουρκίας, Φατίχ Ντονμέζ, ο οποίος ζήτησε μερίδιο για λογαριασμό του ψευδοκράτους από το κυπριακό κοίτασμα στο 6ο οικόπεδο , αλλά και για τα πλείστα εθνικά ζητήματα που παραμένουν σε εκκρεμότητα, όπως η οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αλβανία, η σχέση με Λιβύη και Αίγυπτο και η συνεργασία με τις χώρες του Κόλπου και φυσικά το Ισραήλ.
Τουρκία.
Tο 2023 είναι έτος εκλογών για Ελλάδα, Κύπρο και Τουρκία, γεγονός που προσδίδει ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα στις γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Όχι μόνο για τις πιέσεις που δέχεται ο ελληνισμός για συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου με την Άγκυρα-διόλου τυχαία η πλέον πρόσφατη παρέμβαση του Πάιατ στην εφημερίδα Realnews ούτε και αυτή του υπουργού ενέργειας της Τουρκίας, Φατίχ Ντονμέζ, ο οποίος ζήτησε μερίδιο για λογαριασμό του ψευδοκράτους από το κυπριακό κοίτασμα στο 6ο οικόπεδο , αλλά και για τα πλείστα εθνικά ζητήματα που παραμένουν σε εκκρεμότητα, όπως η οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αλβανία, η σχέση με Λιβύη και Αίγυπτο και η συνεργασία με τις χώρες του Κόλπου και φυσικά το Ισραήλ.
Τουρκία.
Οι πιέσεις για συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων της Μεσογείου συνεχώς αυξάνονται και αναμένεται να ενταθούν μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου στην Κύπρο.
Είναι ενδεικτικό ότι σε συνέντευξη στην Realnews, ο πρώην πρέσβης και πλέον υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για θέματα Ενέργειας Τζέφρι Πάιατ προέτρεψε σε «συνεργασία» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της ανατολικής Μεσογείου τονίζοντας ότι «οι ΗΠΑ εστιάζουν στο πώς θα δημιουργήσουν μια εταιρική δυναμική για να αποφύγουμε τις διαμάχες που συνοδεύονται με ένα οικονομικό κόστος».
Τα μηνύματά του προς Αθήνα και Άγκυρα στέλνονται με φόντο την πρόσφατη οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ, μια συμφωνία που δεν αποκλείεται σύμφωνα με ειδικούς να χρησιμοποιηθεί και για επίλυση της διαμάχης της Τουρκίας με την Ελλάδα και την Κύπρο.
Η συμφωνία αυτή προβλέπει την άντληση και τη συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στα νερά μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ, ρυθμίζοντας διαφωνίες δεκαετιών. Πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις έπαιξε ο ανώτερος σύμβουλος Ενεργειακής Ασφάλειας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Αμος Χοκστάιν, ο οποίος, εκτιμάται ότι θα ενεργοποιηθεί και για την επίλυση των διαφορών μεταξύ Αθήνας, Αγκύρας και Λευκωσίας. Εξ άλλου πριν από σχεδόν μια εβδομάδα ο υπουργός Ενέργειας και φυσικών πόρων της Τουρκίας, Φατίχ Ντονμέζ ζήτησε ευθαρσώς μερίδιο για τα κατεχόμενα από κοίτασμα στο 6ο οικόπεδο της κυπριακής ΑΟΖ. «Το 6ο οικόπεδο είναι εκτός δικαιοδοσίας της Τουρκίας, αλλά θα κάναμε λάθος αν βλέπαμε την Κύπρο να αποτελείται μόνο από τη μία πλευρά. Όλοι όσοι ζουν στο νησί της Κύπρου έχουν δικαίωμα να επωφεληθούν από τους πόρους. Θεωρούμε ότι δεν είναι δίκαιες οι συναλλαγές που γίνονται όταν αγνοούν το άλλο μέρος», είπε με νόημα.
Αίγυπτος και Λιβύη
Μπορεί η απόφαση της Αιγύπτου για τον καθορισμό των δυτικών θαλάσσιων συνόρων της χώρας με την Λιβύη να προκάλεσε αρχική εφορία στην Αθήνα λόγω της αποδυναμώσεως του τουρκο-λιβυκού μνημονίου, ωστόσο στην πραγματικότητα η μονομερής ενέργεια της Αιγύπτου θα πρέπει να προβληματίσει. Μια απλή ανάγνωση του Άρθρου 74 της UNCLOS καταδεικνύει ότι η Αίγυπτος παραβίασε το παραπάνω άρθρο, οριοθετώντας μονομερώς ΑΟΖ με την Λιβύη. Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να είναι ιδιαιτέρως προσεκτική στο πως θα αντιδράσει σε αυτή την αιγυπτιακή πρωτοβουλία. Διότι ενέχει ο κίνδυνος να δώσει πάτημα ώστε να πράξει το ίδιο και η Τουρκία, προβαίνοντας σε μονομερή οριοθέτηση της ΑΟΖ της στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Επίσης, πολλά θα εξαρτηθούν και από την αντίδραση της Λιβύης.
Σε μια πρώτη σαφή ένδειξη, ο πρωθυπουργός της Λιβύης Αμπντουλχαμίτ Ντμπέιμπα κατέστησε σαφές την περασμένη Κυριακή σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό κανάλι Al-Hades της Σαουδικής Αραβίας ότι απορρίπτει την απόφαση της Αιγύπτου, λέγοντας ότι «τα θαλάσσια σύνορα, οι συμφωνίες για την υφαλοκρηπίδα δεν μπορούν να είναι μονόπλευρες» και ζήτησε την σύσταση επιτροπής για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ της χώρας του και της Αιγύπτου. Ακόμη υπερασπίσθηκε το τουρκολιβυκό μνημόνιο, λέγοντας «ότι αυτή η συμφωνία είναι δικαίωμα των Λιβύων και κανένα άλλο κράτος ή πρόσωπο δεν μπορεί ποτέ να την ακυρώσει. Επιθυμούμε γενικό συντονισμό και όλα τα έθνη να συναινέσουν σε αυτό».
Αλβανία
Παρά την αισιοδοξία ότι Τίρανα και Αθήνα βρίσκονται κοντά σε συμφωνία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ, τα εμπόδια παραμένουν και δεν είναι διόλου αμελητέα. Τις παραμονές της σημαντικής περιοδείας του Κυριάκου Μητσοτάκη στα χωριά της ελληνικής μειονότητας στον αλβανικό Νότο, ο Ράμα υπέγραψε με την Τουρκία την αγορά των drones, Bayraktar. Ήταν άραγε τυχαίο γεγονός; Το πρόσφατο παρελθόν έχει δείξει πως όχι. Διότι κάθε φορά που Αθήνα και Τίρανα κάνουν κάποια βήματα προσεγγίσεως , ακολουθούν και ανάλογες ενέργειες συσφίξεως των σχέσεων της αλβανικής κυβερνήσεως με την Άγκυρα. Άλλωστε την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στα Τίρανα, ακολούθησε -με απόσταση ολίγων ημερών- η συνάντησις του Ράμα με τον Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη.
Υπενθυμίζεται ότι στην επίσκεψη του Ερντογάν στην Αλβανία τον Ιανουάριο του 2022, ο Ράμα αποκαλούσε τον Ερντογάν όχι απλά «φίλο» του, αλλά «αδελφό» του. Αλλά και ο Ερντογάν δεν έχει κάνει λίγα για τον «αδερφό του», Ράμα. Ήταν αυτός που έχτισε 520 διαμερίσματα βορειοδυτικά των Τιράνων, με κονδύλια της τουρκικής κυβερνήσεως, για τους πληγέντες σεισμού το 2020. Και εκείνος που χρηματοδότησε το τεράστιο τζαμί δίπλα στο κτίριο της Βουλής στα Τίρανα.
Η πρόσφατη επίσκεψις του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Χειμάρρα – η πρώτη Έλληνα Πρωθυπουργού στην περιοχή- προκαλεί αναμφισβήτητα μια ψυχική ανάταση στους ομογενείς , ωστόσο πολλά ζητήματα εξακολουθούν να βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Ο πρόεδρος του παραρτήματος της «ΟΜΟΝΟΙΑΣ» στην Χειμάρρα, Φρέντι Μπιλέρης είχε αποκαλύψει στην «Εστία της Κυριακής» ότι το ζήτημα επιστροφής των περιουσιών παραμένει το πιο σημαντικό. Όπως και η μη εφαρμογή του νόμου για την προστασία των μειονοτήτων που είχε ψηφιστεί στην Αλβανία το 2017 με χαρακτηριστική περίπτωση την ακύρωση της απογραφής όλου του πληθυσμού της χώρας και κατ΄ επέκταση και της ελληνικής μειονότητας. Εξίσου σημαντική είναι και η υιοθέτηση της ελληνικής παιδείας σε όλες τις σχολικές βαθμίδες. Τώρα δεν διδάσκονται τα ελληνικά στα λύκεια, παρά μόνο στα δημοτικά και γυμνάσια.
Η πρόσφατη επίσκεψις του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Χειμάρρα – η πρώτη Έλληνα Πρωθυπουργού στην περιοχή- προκαλεί αναμφισβήτητα μια ψυχική ανάταση στους ομογενείς , ωστόσο πολλά ζητήματα εξακολουθούν να βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Ο πρόεδρος του παραρτήματος της «ΟΜΟΝΟΙΑΣ» στην Χειμάρρα, Φρέντι Μπιλέρης είχε αποκαλύψει στην «Εστία της Κυριακής» ότι το ζήτημα επιστροφής των περιουσιών παραμένει το πιο σημαντικό. Όπως και η μη εφαρμογή του νόμου για την προστασία των μειονοτήτων που είχε ψηφιστεί στην Αλβανία το 2017 με χαρακτηριστική περίπτωση την ακύρωση της απογραφής όλου του πληθυσμού της χώρας και κατ΄ επέκταση και της ελληνικής μειονότητας. Εξίσου σημαντική είναι και η υιοθέτηση της ελληνικής παιδείας σε όλες τις σχολικές βαθμίδες. Τώρα δεν διδάσκονται τα ελληνικά στα λύκεια, παρά μόνο στα δημοτικά και γυμνάσια.
Χώρες του Κόλπου
Η Ελλάδα προχώρησε σε σύσφιξη των σχέσεών της με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που ήταν και η τιμώμενη χώρα στην ΔΕΘ αλλά και την Σαουδική Αραβία. Τον περασμένο Μάιο υπεγράφη στρατηγική συμφωνία επενδυτικής συνεργασίας μεταξύ της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων και της ADQ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, η οποία αναμένεται να χρηματοδοτήσει επενδύσεις αξίας 4 δισ. ευρώ, σε διάφορους τομείς και κεφάλαια της ελληνικής οικονομίας. Τον περασμένο Αύγουστο ο πρόεδρος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων Σεϊχης Mohamed bin Zayed Al Nahyan επισκέφτηκε την Ελλάδα και συναντήθηκε με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ενώ πριν λίγες ημέρες ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας βρέθηκε στο Ντουμπάι.
Όπως επεσήμανε ο ίδιος, επισκέφθηκε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μετά την βαλκανική περιοδεία, «στο πλαίσιο των τακτικών επαφών με τον υπουργό Εξωτερικών των Εμιράτων, όπως προβλέπει το άρθρο 2 της Συμφωνίας, που είχα την τιμή να υπογράψω με τα Εμιράτα, και η οποία, θυμίζω, περιλαμβάνει ρήτρα αμυντικής συνδρομής». Σημείωσε δε πως τα ΗΑΕ είναι μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ενώ τον επόμενο χρόνο θα οργανώσουν την COP28 για το περιβάλλον. «Στο πλαίσιο αυτό, υπάρχει μεγάλο βάθος συνεργασίας, αν λάβουμε υπόψη ότι εμείς θα οργανώσουμε την Ocean Conference 2024. Και πάλι, προσβλέπω σε μια ιδιαίτερα γόνιμη ανταλλαγή απόψεων», κατέληξε.
Παρά το καλό κλίμα στις σχέσεις των δύο χωρών, μένει να φανεί αν η συμμαχία αυτή θα έχει βάθος χρόνου και κυρίως ουσία. Είναι γεγονός ότι στον ευμετάβλητο αυτό κόσμο, ουδείς μπορεί να βασίσει τα εθνικά συμφέροντά του σε νέες ή και παλαιές συμμαχίες, ιδιαίτερα δε όταν οι χώρες αυτές διατηρούν εξίσου καλές σχέσεις και με την Τουρκία, η οποία έχει κάνει ένα πρωτοφανές άνοιγμα στους μέχρι προ τινος εχθρούς της. Στο πλαίσιο αυτό, ο Τούρκος Πρόεδρος πραγματοποίησε τον περασμένο Φεβρουάριο την πρώτη επίσκεψη Τούρκου ηγέτη στην χώρα από το 2013. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, ο Μοχάμεντ μπιν Ζάγεντ ανακοίνωσε την ίδρυση ταμείου με διαθέσιμα σχεδόν 9 δισεκ. ευρώ για την υποστήριξη των επενδύσεων στην Τουρκία.
Σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο αναμένεται να παίξει και η στάσις της νέας ισραηλινής κυβερνήσεως υπό τον Νετανιάχου και ειδικώς αν θα τηρήσει την ιστορική συμφωνία μεταξύ Λιβάνου-Ισραήλ για την οριοθέτηση ΑΟΖ και προβλέπει την άντληση και τη συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Υπενθυμίζεται ότι ο Νετανιάχου έχει απορρίψει την συμφωνία, δηλώνοντας ότι θα «εξουδετερώσει» τη συμφωνία για τις θαλάσσιες ζώνες με τον Λίβανο. «Θα συμπεριφερθώ όπως έκανα με τις Συμφωνίες του Όσλο», είχε πει ο Νετανιάχου σε συνέντευξή του στο Army Radio, τονίζοντας ότι οι Συμφωνίες του Όσλο με τους Παλαιστίνιους «δεν ακυρώθηκαν, εξουδετερώθηκαν».
Δημοσίευση σχολίου