Το Παλαιστινιακό ήταν ανέκαθεν ένας γόρδιος δεσμός που ποτέ δεν έβρισκε λύση.
Αλέξανδρος Νίκλαν*Ως ”συμφωνία του αιώνα” χαρακτηρίστηκε από την πλευρά των ΗΠΑ το εγχειρίδιο 181 σελίδων που οριοθετεί τη διαδρομή και τα σημεία συμμόρφωσης για την ανάπτυξη δομών, υπηρεσιών και πολιτικών για την Παλαιστίνη και το Ισραήλ. Τι είναι όμως ακριβώς αυτή η συμφωνία και έχει πραγματικά κάποια ελπίδα πραγματοποίησης; Οι αντιδράσεις είναι εξαρχής αρνητικές για την Παλαιστινιακή μεριά η οποία ήδη σχεδιάζει αντιδράσεις, ενώ ουδείς μπορεί να βεβαιώσει πώς και οι υπόλοιπες Αραβικές χώρες είδαν το σχέδιο της συμφωνίας με θέρμη.
Το Παλαιστινιακό ήταν ανέκαθεν ένας γόρδιος δεσμός που ποτέ δεν έβρισκε λύση, ιδιαίτερα μετά τη νίκη του Ισραήλ το 1967 και την κυριαρχία του επί εδαφών στην περιοχή της Μ.Ανατολής. Ένα ιστορικό σημείο αναφοράς που αποτέλεσε διαρκές αγκάθι σε κάθε συνομιλία για να επιλυθεί αυτή η διαμάχη. Η συγκεκριμένη διαμάχη έχει πολύ μεγάλη διαδρομή, σχεδόν από την αρχή του 20ου αιώνα, θα έλεγε κάποιος και την επιστολή Μπαλφούρ μέχρι και την τελευταία προσπάθεια κάπου στο 2000 με την συνάντηση Κλίντον, Μπάρακ και Αραφάτ.
Το ζητούμενο όμως εδώ δεν είναι να κάνουμε ιστορικές αναδρομές, αν και έχουν προφανώς τη χρησιμότητα τους, αλλά να αναδείξουμε σοβαρά θέματα που, ενδεχομένως, να είναι τα σημεία που δείχνουν πώς μάλλον πρόκειται για μια απόπειρα που θα προκαλέσει περισσότερα προβλήματα παρά θα λύσει. Τα σημεία αναφοράς της συμφωνίας είναι πολλά και θεωρητικά θέλουν λεπτομερή ανάλυση αλλά για χάριν συντομίας θα δοθούν μερικά περιληπτικά κομμάτια, που κατά την γνώμη μου, αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα εφαρμογής της. Επίσης, θα σημειωθούν και μερικά στοιχεία που πιθανώς να προκύψουν από την προβληματική εφαρμογή της.
Να τονιστεί εδώ πώς στις 28.1.2020 ο ΟΗΕ ανακοίνωσε πώς έχει δεχτεί επίσημα τα σύνορα του Ισραήλ σε αυτά του 1967 και δεσμεύεται σ΄αυτή την αποδοχή, ενώ ήδη ο εκπρόσωπος του κ. Νετανιάχου ανακοίνωσε την εκκίνηση της διαδικασίας για την προσάρτηση των εδαφών της Δυτικής Όχθης (όπως περιγράφονται στη συμφωνία σε σχετικό χάρτη) από τις 2.2.2020, αφού συνταχθούν τα απαραίτητα έγγραφα.
Σημεία προσοχής
- Αυτόνομο κράτος της Παλαιστίνης. Η συμφωνία δεν προβλέπει κάτι τέτοιο. Δίνει απλά κάποια σειρά χρονικών σημείων που πρέπει να ολοκληρωθούν και από τις δύο πλευρές, για να υπάρξει κάτι τέτοιο. Παραχωρήσεις εδαφών, αυτονομίας, ελέγχου κ.α.
- Ιερουσαλήμ. Το αιώνιο σημείο τριβής. Η πόλη θα περάσει ολόκληρη στον έλεγχο του Ισραήλ και θα παραμείνει προσβάσιμη στην Παλαιστίνη αλλά μόνο για τουρισμό. Παράλληλα, η ανακήρυξη της ανατολικής πλευράς της Ιερουσαλήμ όπως περιγράφεται στην συμφωνία (Al Quds) και όπως φαίνεται στον χάρτη και προσδιορίζεται δίνει μια περιοχή των προαστίων αρκετά μακριά από την πόλη.
- Εμπόριο και οικονομία. Όλα θα είναι σε λειτουργία για την Παλαιστίνη, όμως με ένα όρο. Ό,τι παραβιάζει την κυριαρχία του Ισραήλ και την ασφάλεια του, θα πρέπει να περνάει από επιτροπή που θα διαμορφωθεί η οποία και θα κρίνει αν μπορεί να γίνει. Παράδειγμα αποτελεί η απαγόρευση δημιουργίας λιμένα στη Ραφά για την Παλαιστίνη, όπως και το γεγονός πως το εμπόριο θα είναι υπό τον έλεγχο ασφαλείας διακίνησης του Ισραήλ. Ταυτόχρονα, δίνεται πρόβλεψη για συζήτηση πώς θα δημιουργηθεί μερίδιο για αγροτοκαλλιέργειες στην κοιλάδα του Ιορδάνη, πάντα υπό τον έλεγχο της επιτροπής.
- Ασφάλεια. Απλό σαν νόημα παρά τις πολλές περιγραφές. Η Παλαιστίνη δεν θα έχει στρατό, δεν θα έχει κανένα σώμα ασφαλείας, πέρα από την εσωτερική αστυνομία και όσον αφορά τις υπηρεσίες πληροφορίας και κυβερνοασφάλειας, αυτές θα είναι περιορισμένες μόνο στο εσωτερικό και εστιασμένες ειδικά σε θέματα κατά της τρομοκρατίας.
- Ειδικές σχέσεις συνόρων. Ιορδανία και Αίγυπτος έχουν ειδικές αναφορές στη συμφωνία καθώς και το πώς αυτές οι χώρες θα έχουν μερίδιο ελέγχου σε περιπτώσεις διάσχισης συνόρων τους, όπως και σχετική επίβλεψη επί Παλαιστινιακών δράσεων και εδαφών (π.χ. προσβάσεις σε ιερές τοποθεσίες της Ιερουσαλήμ για Μουσουλμάνους προσκυνητές.)
- Εποικισμοί, εδάφη. Εδώ βρίσκεται το πιο σοβαρό σημείο διαφωνίας, καθώς η πλευρά της Παλαιστίνης δεν δέχεται επ′ ουδενί την επισημοποίηση των συνόρων του Ισραήλ όπως αυτά χαράχτηκαν το 1967 (σ.σ. ήδη ο ΟΗΕ το δέχτηκε). Παράλληλα, το θέμα των εποικισμών είναι πολύ σοβαρό, καθώς αυτό δείχνει πώς στη συμφωνία παραμένει το σημερινό status quo και, μάλιστα, δίνει τη δυνατότητα να υπάρχει άμεση σύνδεση με την ενδοχώρα του κάθε κράτους και με τους πολίτες του, χωρίς να εξηγεί πλήρως πώς θα γίνει.
Είναι εξαιρετικά πιθανό η προσπάθεια του Προέδρου των ΗΠΑ να δημιουργήσει μια πολιτική κληρονομιά λίγο πριν τις αμερικάνικες προεδρικές εκλογές, να μην υλοποιηθεί ποτέ. Το κείμενο μπορεί όντως να δίνει λύσεις, όπως είχε δοθεί και με την περίπτωση του γόρδιου δεσμού (δια ξίφος και δυναμικά), όμως αυτό έγινε μόνο μια φορά και δύσκολα μπορεί κάτι ανάλογο να επαναληφθεί. Πόσο μάλλον με άλλους πρωταγωνιστές. Στη προκειμένη περίπτωση, ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι εξωγενείς παράγοντες, όπως είναι οι Αραβικές χώρες που, μέχρι στιγμής, δε φαίνονται πλήρως ικανοποιημένες, αλλά και χώρες πιο μακριά που ενδεχομένως να έχουν κάποια συμφέροντα στην περιοχή.
Δεν είναι άγνωστη, για παράδειγμα, η ανάμειξη της Τουρκίας με τη Χαμάς στην Παλαιστίνη, όπως και οι δηλώσεις κατά του Ισραήλ από την κυβέρνηση Ερντογάν πρόσφατα. Ταυτόχρονα, υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο μια δυσαρεστημένη σουνιτική κοινότητα, να στραφεί σε ριζοσπαστικούς τρόπους για να αντιμετωπίσει μια εισβολή, όπως την αποκαλούν. Την τελευταία φορά έγινε το ίδιο στο Ιράκ με τον Σαντάμ Χουσεϊν και το τέλος των Μπααθιστών.
Σε μια περιοχή, επίσης, που ακόμα και σήμερα επικρατούν οι κυβερνήσεις καθεστώτων και μοναρχιών, το να δημιουργηθεί ένα κράτος που ενδεχομένως να γίνει μια κοσμική δημοκρατία Μουσουλμάνων, μπορεί να μην είναι και το ιδανικότερο για αρκετούς. Το πρόσφατο πείραμα του Μ. Ομπάμα στην Αίγυπτο και στη Συρία, θα έπρεπε αν μη τι άλλο να προβληματίσει αρκετά τον Ντόναλτ Τραμπ και τη διεθνή κοινότητα πριν προχωρήσουν σε κάτι αντίστοιχο.
Ολοκληρώνοντας υπενθυμίζω την περίπτωση της συνόδου του 2000 στο Καμπ Ντέιβιντ, η οποία κατέληξε σε αποτυχία παρά τα πρώτα θετικά σημάδια, διότι ο Γ.Αραφάτ επανήλθε στο τέλος με μια ξαφνική αρνητική στάση, προφανώς επηρεασμένος από κάποιους που δεν το είδαν και τότε με καλό μάτι τη συμφωνία.
Η προσωπική μου άποψη είναι πώς η συγκεκριμένη συμφωνία μοιάζει με ρουκέτα-πυροτέχνημα που ξεκινάει με φαντασμαγορικό τρόπο, αλλά η κατάληξη της μπορεί να προκαλέσει τόσες ζημιές που ουδείς δύναται να προβλέψει ή μπορεί απλά να σβήσει άδοξα και να μείνει ως ακόμη μια προσπάθεια χωρίς καμία πρόοδο σε ένα θέμα που ταλανίζει τη διεθνή κοινότητα αλλά και την περιοχή της Μέσης Ανατολής παραπάνω από έναν αιώνα ( μετά την επιστολή Μπαλφούρ του 1917).
Η ερώτηση μάλλον που θα είχε ενδιαφέρον και ίσως να μην είναι εύκολο να προβλεφθεί, είναι αν η Παλαιστινιακή πλευρά δεχόταν το σχέδιο του προέδρου Τραμπ. Άραγε ποια θα ήταν η κατάληξη; Διότι η άρνηση γνωρίζουμε ήδη πώς θα διαιωνίσει ένα πρόβλημα.
*Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας - IISCA Sec Group
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου