Βρετανία και Τουρκία είναι δύο χώρες φαινομενικά με τίποτα κοινό. Παρόλα αυτά μοιάζουν σε πολλά. Αμφότερες είναι υπερήφανες για το όχι και τόσο μακρινό αυτοκρατορικό τους παρελθόν. Αμφότερες διαθέτουν ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, αλλά όχι τόσο ισχυρές που να τις εξασφαλίζουν με την ισχύ των όπλων και μόνο. Επίσης, αμφότερες βρίσκονται στην περιφέρεια της Ευρώπης και αντιτίθενται στην κυρίαρχη ευρωπαϊκή δύναμη είτε είναι η Γερμανία, είτε η Γαλλία είτε η Ρωσία. Και οι δύο τέλος είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ με διαφορετικό βαθμό αποδοχής των κελευσμάτων της Ουάσινγκτον.
Τα κοινά των δύο χωρών αποτελούν αντικείμενο συζήτησης του Τούρκου προέδρου Ερντογάν στην τριήμερη επίσκεψή του στη Βρετανία. Θα συναντηθεί με την πρωθυπουργό Μέι και με τη βασίλισσα Ελισάβετ. Ωστόσο ο Ερντογάν προχώρησε σε μια σημαντική αποκάλυψη με την άφιξή του στη Βρετανία. Δήλωσε πως η στρατηγική εταιρική σχέση Βρετανίας-Τουρκίας είναι ανάγκη και όχι απλή επιλογή.
Βρετανία και Τουρκία έχουν μεγάλη γεωπολιτική εμπειρία. Καμία από τις δύο χώρες δεν θα δημιουργούσε αυτοκρατορία εάν δεν είχε την ικανότητα του διαίρει και βασίλευε ενσωματώνοντας ομάδες και κράτη στις πολυεθνικές τους αυτοκρατορίες. Και σήμερα το Λονδίνο κινείται προσεκτικά στις σχέσεις του με το Εδιμβούργο, το Μπέλφαστ και ίσως-ίσως το Κάρντιφ, ενώ η Άγκυρα προσπαθεί να ελέγξει την κουρδική μειονότητα.
Οι δύο χώρες όμως δεν βρίσκονται κοντά λόγω ομοιοτήτων του παρελθόντος αλλά λόγω της κοινής τους οπτικής για το μέλλον της Ευρώπης. Καθώς η Βρετανία ετοιμάζεται να αποχωρήσει αναλαμβάνει τη πλήρη κυριότητα της εξωτερικής της πολιτικής και αναζητά στρατηγικούς εταίρους. Η Τουρκία είναι μια σημαντική υποψήφιος για αυτό.
Η Τουρκία από την άλλη πλευρά δεν είναι μέλος της ΕΕ και δεν ενδιαφέρεται να γίνει. Αντίθετα επιθυμεί να εξασφαλίσει τα συμφέροντά της στην Ευρώπη επεκτείνοντας την ισχύ της εκεί. Η Βρετανία πλέον οφείλει να σχεδιάσει πως θα εξασθενίσει την Ευρώπη ώστε να αποτρέψει κάθε πιθανή απειλή από εκεί, όπως έκανε πριν την ένταξή της στην Ένωση.
Η ενωμένη Γερμανία είναι τώρα η ατμομηχανή της Ευρώπης και καθώς παραμένει φοβισμένη από το παρελθόν της δεν έχει μετατρέψει την οικονομική της δύναμη σε στρατιωτική. Το Λονδίνο θέλει αυτό να συνεχιστεί. Η Γαλλία διαθέτει τις ισχυρότερες ένοπλες δυνάμεις στην Ευρώπη αλλά και πολιτικές και οικονομικές αδυναμίες δεν της επιτρέπουν να αναδειχθεί σε κυρίαρχη δύναμη. Και αυτό εξυπηρετεί το Λονδίνο.
Η Ρωσία την ίδια ώρα έχει υποχωρήσει, αλλά για να μην αλλάξει αυτό πρέπει να επιτηρείται στενά, εξ’ ου και η βρετανική στρατιωτική παρουσία στην Εσθονία και η πρόσφατα υπογραφείσα αμυντική συμφωνία Βρετανίας-Πολωνίας.
Παρομοίως η Τουρκία είναι αντιμέτωπη με παλαιούς εχθρούς. Η αστάθεια στα σύνορα με την Συρία έφερε το Ιράν και τη Ρωσία δίπλα της. Οι αραβικοί εμφύλιοι ενδυνάμωσαν τους Κούρδους υποχρεώνοντας την Τουρκία να προασπίσει τα συμφέροντά της με τα όπλα εισβάλοντας στην Συρία.
Η Τουρκία όμως δεν κινείται έωλα. Ενέδωσε στο κάλεσμα της Αρμενίας για σύσφιξη σχέσεων. Αν η κίνηση αυτή αποδυναμώνει τη Ρωσία στον Καύκασο η Τουρκία θα την κάνει. Στα Βαλκάνια η Τουρκία αξιοποιεί τις σχέσεις της με χώρες με μουσουλμανική πλειοψηφία, αλλά και μουσουλμανικές μειοψηφίες για να ανακτήσει την επιρροή της εις βάρος ΕΕ και Ρωσίας.
Οικονομικά επίσης υπάρχει βάση για μια στενότερη σχέση Βρετανίας-Τουρκίας. Η Βρετανία είναι ο δεύτερος εξαγωγικός προορισμός των τουρκικών προϊόντων, με μερίδιο 6%. Για τη Βρετανία το εμπόριο με την Τουρκία ενισχύεται.
Η Τουρκία εισήγαγε 23% περισσότερα βρετανικά αγαθά το 2017 από ότι το 2016 και το Λονδίνο δεν κρύβει ότι επιθυμεί την σύναψη εμπορικής συμφωνίας με την Άγκυρα μετά την αποχώρηση από την ΕΕ.
Ο Τούρκος πρωθυπουργός άλλωστε αποκάλυψε πως οι σχετικές συζητήσεις έχουν ήδη αρχίσει. Η Τουρκία ελπίζει πως μια τέτοια συμφωνία θα φέρει επενδύσεις καθώς η οικονομική δυσπραγία έχει προβληματίσει τον Ερντογάν σε βαθμό να προκηρύξει πρόωρες εκλογές.
Υπάρχουν όμως και εμπόδια. Το πρώτο είναι η Κύπρος όπου μέρος του νησιού ανήκει στην τουρκική σφαίρα επιρροής. Στην Κύπρο όμως υπάρχουν και βρετανικές βάσεις.
Η Τουρκία επίσης αναπτύσσει το Ναυτικό της σε στρατηγικό επίπεδο δείχνοντας τις προθέσεις να τρομοκρατήσει Ελλάδα και Ιταλία στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ίσως αυτό να είναι διαχειρίσιμο για τη Βρετανία αν το Λονδίνο είναι πρόθυμο να μειώσει την προβολή ισχύος του στη Μεσόγειο ή αν το βρετανικό Ναυτικό ασχολείται μόνο με τη Ρωσία. Αλλά υπάρχουν αμφιβολίες.
Η Βρετανία πιθανώς δεν θα ενοχληθεί τόσο από την ανάδυση μια μεσογειακής δύναμης όσο ενοχλείται στην σκέψη μιας ευρωπαϊκής κυρίαρχης δύναμης, αλλά τίποτα δεν είναι απόλυτο.
Το δεύτερο και σημαντικότερο πρόβλημα στην προσέγγιση με την Τουρκία είναι οι σχέσεις με τις ΗΠΑ. Οι σχέσεις Άγκυρας- Ουάσινγκτον είναι τεταμένες γεγονός που υποβαθμίζει την επιχειρησιακή αξιοποίηση της βάσης του Ιντσιρλίκ.
Σχεδόν συνεχώς ξεσπά και μια κρίση μεταξύ τους κυρίως λόγω της αμερικανικής στήριξης στους Κούρδους της Συρίας, ή λόγω της αναστολής πωλήσεων αμερικανικών όπλων στην Τουρκία.
Την ώρα που τα φώτα πέφτουν στο Ιράν προβάλλοντας την επιθυμία της Τεχεράνης να καταστεί κυρίαρχη δύναμη στη Μέση Ανατολή η Τουρκία είναι ισχυρότερος παίκτης.
Τουρκία και Ιράν είχαν σχεδόν το ίδιο ΑΕΠ το 1980. Τώρα το τουρκικό ΑΕΠ είναι διπλάσιο. Η Τουρκία έχει ισχυρότερες ένοπλες δυνάμεις, ιδίως Αεροπορία και ακόμα σημαντικότερο καλύτερη γεωγραφική θέση.
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου οι ΗΠΑ εγγυόταν την ασφάλεια της Τουρκίας έναντι της τότε ΕΣΣΔ. Όσο όμως η Τουρκία ισχυροποιείται, τόσο λιγότερο χρειάζεται τους Αμερικανούς και αποκτά έτσι ελευθερία δράσης προς εξασφάλιση των συμφερόντων της.
Η Βρετανία από την άλλη είναι ο στενότερος σύμμαχος των ΗΠΑ και η σχέση αυτή θα ενισχυθεί περισσότερο στα χρόνια που θα έρθουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι η συμμαχία τους είναι αιώνια.
Για αιώνες ΗΠΑ και Βρετανία κοιτούσαν καχύποπτα εκατέρωθεν. Όμως η Βρετανία δεν είναι πλέον μια παγκόσμια δύναμη και οι εξελίξεις στην Ευρώπη της επιβάλουν να κινηθεί πιο κοντά στις ΗΠΑ.
Στο μεταξύ Βρετανία και Τουρκία έχουν πολλά κοινά συμφέροντα και οι σχέσεις τους θα βελτιωθούν. Ακόμα και ο μέγας Αχιλλέας κέρδισε μεγάλη δόξα πριν πέσει χτυπημένος στη φτέρνα.
GEOPOLITICAL FUTURES
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου