Πηγή: CARNEGIE MOSCOW CENTER
Του Bayram Balci
Ως χώρα που επικαλύπτει το χάσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, η Τουρκία έχει πολλαπλά συμφέροντα που διακυβεύονται στην εξελισσόμενη κρίση στην Ουκρανία, η οποία έχει στρέψει τη Ρωσία εναντίον της Δύσης σε ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο.
Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, η Άγκυρα διακήρυξε επίσημα την ανησυχία της για την τύχη της μειονότητας των Τατάρων της Κριμαίας (ένας Τουρκογενής πληθυσμός που σχετίζεται στενά με τους Τούρκους της Ανατολίας), οι οποίοι είχαν υποστεί μεγάλες διώξεις υπό το Σοβιετικό καθεστώς, υποστήριξαν την ανεξαρτησία της Ουκρανίας και δεν επιθυμούν να ζήσουν και πάλι υπό Ρωσική κυριαρχία. Ακόμα, η μακροχρόνια συγγένεια της Τουρκίας με τη μειονότητα των Τατάρων της Κριμαίας και η υποστήριξή της στην εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας (μια ιερή αρχή για την Τουρκία, λαμβάνοντας υπόψη το δικό της πρόβλημα με το Κουρδικό αποσχιστικό κίνημα) δεν έχουν αναγκάσει την Άγκυρα να υιοθετήσει μια πιο επικριτική στάση απέναντι στη Ρωσία.
Η Άγκυρα έχει προχωρήσει σε σειρά δηλώσεων οι οποίες εκφράζουν τη στήριξή της προς την Ουκρανική εδαφική ακεραιότητα. Ωστόσο, έκτοτε, οι επίσημες Τουρκικές δηλώσεις, σε μεγάλο βαθμό, έχουν λάβει μια συμβολική αξία και η Τουρκική κυβέρνηση δεν έχει κάνει τίποτα εκτός από το να καταδικάσει φραστικά τη Ρωσική πολιτική επιθετικότητας στην Ουκρανία.
Πράγματι, φαίνεται ότι αυτή η κρίση δεν είχε σημαντικό αντίκτυπο στις Τουρκο-Ρωσικές σχέσεις.
Ως κληρονόμοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία νικήθηκε πολλές φορές από τη Ρωσική Αυτοκρατορία, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αργή διάλυσή της τον 19ο αιώνα, η Τουρκία και οι ηγέτες της πάντα προσπαθούν να αποφύγουν τις μεγάλες αντιπαραθέσεις με τη Ρωσία. Οι Σοβιετικές εδαφικές διεκδικήσεις εναντίον της Τουρκίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν μεταξύ των βασικών λόγων που υπαγόρευσαν στην Άγκυρα την είσοδό της στο ΝΑΤΟ το 1952. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, δεν καθησύχασε τους φόβους της Τουρκίας, ιδιαίτερα σε σχέση με την Κεντρική Ασία και τον Καύκασο. Η Τουρκία, έχει αναπτύξει μια προσεκτική πολιτική που αποφεύγει να προκαλέσει σοβαρά τη Ρωσία, λαμβάνοντας υπόψη ότι η Μόσχα εξακολουθεί να θεωρεί την εν λόγω περιοχή ως το «εγγύς εξωτερικό» της.
Οι πρόσφατες απειλές, επίσης, έχουν δώσει λόγο στην Άγκυρα να είναι προσεκτική σχετικά με τη Ρωσία. Η πολιτική της Τουρκίας έναντι της Συρίας την έχει απομονώσει στην περιοχή. Μετά από κάποιες επιτυχίες στη Μέση Ανατολή στον απόηχο της Αραβικής Άνοιξης, η Τουρκική διπλωματία απέτυχε στη Συρία, όπου ακολουθεί μια γραμμή η οποία έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την ισχυρή υποστήριξη της Ρωσίας προς το καθεστώς του Bashar al Assad. Η Άγκυρα δεν έχει μόνο αντιταχθεί στη ρωσική πολιτική στη Συρία, αλλά έχει καταφέρει να χάσει την υποστήριξη των Ευρωπαίων και των Αμερικανών. Το υποτιθέμενο φλερτ της με τις δυνάμεις των τζιχαντιστών στη Συρία, οι οποίες επιδιώκουν την ανατροπή του Bashar al Assad, έχει ως αποτέλεσμα την άσκηση κριτικής από τη Δύση, της οποίας προτεραιότητα είναι τώρα να νικήσει το Ισλαμικό Κράτος. Έτσι, όντας απομονωμένη στη μάχη της στη Συρία, η Τουρκία έχει αποφύγει τη δημιουργία πρόσθετων διαταραχών στις σχέσεις της με τη Ρωσία, παρά το γεγονός πως υποστηρίζει τον Assad.
Οικονομικοί λόγοι αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα της πολιτικής της Άγκυρας έναντι της Ρωσίας. Το 2008, κατά τη διάρκεια του πολέμου των πέντε ημερών μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας, η Τουρκία ήταν διχασμένη μεταξύ δύο οικονομικά σημαντικών γειτόνων της, της Ρωσίας και της Γεωργίας. Η Τουρκία εισάγει το 60% του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Τουρκία τον Δεκέμβριο του 2014, ο Πρόεδρος Putin υπογράμμισε τη σημασία των ενεργειακών ζητημάτων στις διμερείς σχέσεις, υποσχέθηκε εκπτώσεις στις τιμές του φυσικού αερίου στην Τουρκία και ανακοίνωσε το σχέδιό του για την κατασκευή ενός αγωγού προς την Τουρκία για να αντικαταστήσει το έργο του South Stream, το οποίο αντιμετώπισε την αντίθεση της Ευρώπης.
Εκτός από την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία, η Τουρκία διαθέτει προσοδοφόρους οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία και σε άλλους τομείς. Οι τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες είναι πολύ δραστήριες στη Ρωσία. Η Ρωσία είναι επίσης μια σημαντική και μεγάλη αγορά για τις τουρκικές εξαγωγές γεωργικών προϊόντων. Κάθε χρόνο, ο τομέας του τουρισμού στην Τουρκία καλωσορίζει εκατομμύρια Ρώσους επισκέπτες, οι οποίοι αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα μετά από τους Γερμανούς τουρίστες και αποκομίζουν σημαντικά οφέλη για την Τουρκική οικονομία. Η αντίθεση στη Ρωσική πολιτική στην Ουκρανία και η σθεναρή υποστήριξη προς την κοινότητα των Τατάρων της Κριμαίας θα ενείχε τον κίνδυνο να αποξενώσει ένα σημαντικό οικονομικό εταίρο και να βλάψει την Τουρκική οικονομική ανάπτυξη.
Υπάρχει επίσης η ομοιότητα των δύο ηγετών, του Recep Tayyip Erdoğan και του Vladimir Putin. Οι δύο πρόεδροι έχουν το ίδιο αυταρχικό στυλ, δεν διάκεινται φιλικά προς τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και μοιράζονται την ίδια αίσθηση νοσταλγίας για τις αντίστοιχες πρώην αυτοκρατορίες τους. Και οι δύο έχουν την ίδια εμμονική προσήλωση στα παλιά σύμβολα και θεσμούς. Ο Putin φλερτάρει με τη Ρωσική Εκκλησία, ενώ ο Erdoğan επιχειρεί να κάνει την Τουρκική κοινωνία πιο θρησκευτική και ευσεβή. Και οι δύο ηγέτες υπερασπίζονται τις ίδιες συντηρητικές αξίες. Τέλος, κατά τη διάρκεια των τελευταίων αρκετών ετών, οι Putin και Erdoğan έχουν γίνει όλο και πιο εχθρικοί προς τις δυτικές αξίες, καθώς και στην ανάμειξη της Δύσης σε περιφερειακά ζητήματα. Και οι δύο ηγέτες έχουν εκφράσει την προτίμησή τους σε ένα πολυπολικό διεθνές σύστημα, σε αντίθεση με ένα σύστημα που είναι καθοδηγούμενο από τις ΗΠΑ ή από τη Δύση.
Ο Erdoğan έχει αρκετούς εσωτερικούς πολιτικούς λόγους να είναι ελαστικός προς τον Ρώσο ομόλογό του. Η επιθετική εξωτερική πολιτική του Τούρκου Προέδρου, η αυταρχική στάση του στις εσωτερικές τους υποθέσεις και, το σημαντικότερο, οι αποκαλύψεις κυβερνητικής διαφθοράς που αφορούν στενούς συμμάχους του, έχουν αμαυρώσει την εικόνα του. Η φήμη της κυβέρνησης που ήρθε στην εξουσία υποσχόμενη να καθαρίσει την πολιτική και να πολεμήσει κατά της αδικίας, έχει υποστεί ζημιά. Σε ένα τόσο ευαίσθητο εσωτερικό περιβάλλον, ο Erdoğan δεν χρειάζεται περισσότερες προκλήσεις στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, ιδίως δεδομένου ότι οι γενικές εκλογές έχουν προγραμματιστεί να λάβουν χώρα στην Τουρκία τον Ιούνιο του 2015.
Από τότε που ήρθε στην εξουσία το 2002, ο Erdoğan έχει καταφέρει να παραμείνει δημοφιλής λόγω της ισχυρής απόδοσης της Τουρκικής οικονομίας, κάτι που έχει βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα της ζωής του Τουρκικού λαού. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της επιτυχίας οφείλεται στους ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς με σημαντικές περιφερειακές δυνάμεις όπως το Ιράν και, κυρίως, η Ρωσία. Σύμφωνα με τα λόγια του Dmitri Trenin, η Τουρκία και η Ρωσία έχουν μια βαθιά «κατηγοριοποιημένη» σχέση. Μια διαφωνία σχετικά με ένα περιφερειακό ζήτημα, όπως η Ουκρανία, η Γεωργία ή ακόμη και η Συρία, δεν θα εκτροχιάσει απαραιτήτως τις διμερείς σχέσεις τους.
πηγή
πηγή
Δημοσίευση σχολίου