Η πυρκαγιά σε τμήμα του στρατοπέδου φύλαξης πυρομαχικών της 111 Πτέρυγας Μάχης (111 ΠΜ), στην περιοχή Καράμπα της Μαγνησίας, πλησίον της αεροπορικής βάσης της Νέας Αγχιάλου, αποτελεί μείζον πλήγμα σε πολλαπλά επίπεδα, συμπεριλαμβανομένου και του γοήτρου της Πολεμικής Αεροπορίας.
Όπως έγινε γνωστό, στο συγκεκριμένο στρατόπεδο είναι αποθηκευμένα τα αποκαλούμενα πυρομαχικά Β΄ Χορηγίας της μεγαλύτερης μονάδας της Πολεμικής Αεροπορίας, της 111 ΠΜ. Η πτέρυγα στην οποία υπάγονται τρεις πολεμικές μοίρες, οι 330 Μοίρα «ΚΕΡΑΥΝΟΣ», 341 Μοίρα «ΒΕΛΟΣ» και 347 Μοίρα «ΠΕΡΣΕΑΣ», επιχειρεί συνολικά 70 μαχητικά F-16 Fighting Falcon (32 F-16C/-D Block 30 και 38 F-16C/-D Block 50), δηλαδή περίπου το 31% του ελληνικού στόλου μαχητικών.
Τα πυρομαχικά Β΄ Χορηγίας είναι αυτά με τα οποία η 111 ΠΜ, άλλες μονάδες του Αρχηγείου Τακτικής Αεροπορίας (ΑΤΑ), ανάλογα με τα σχέδια, και πιθανά δυνάμεις συμμαχικών χωρών, θα χρησιμοποιήσουν για διεξάγουν επιχειρήσεις για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα. Σε αντιδιαστολή, τα πυρομαχικά Α’ Χορηγίας τα οποία αποθηκεύονται εντός του χώρου των πολεμικών μοιρών, είναι τα αρχικά αξιοποιήσιμα όταν απαιτηθεί.
Κατά συνέπεια, οι διαρρεύσασες στη δημοσιότητα εκτιμήσεις περί μειωμένης σημασίας των πυρομαχικών που φυλασσόταν στο στρατόπεδο στην περιοχή Καράμπα αποτελούν μέρος της επικοινωνιακής διαχείρισης των αποτελεσμάτων ενός συμβάντος, το οποίο, πέραν πάσης αμφιβολίας, αποτελεί σοβαρή ένδειξη συστημικού προβλήματος.
Σε ό,τι αφορά τον «υπαίτιο» της έκρηξης πρόκειται για ένα μέλος της οικογένειας βομβών γενικής χρήσης Mk. 80 που χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά σε επιχειρήσεις στον πόλεμο του Βιετνάμ και συγκεκριμένα για το μικρότερο μέλος της, τη μη κατευθυνόμενη βόμβα γενικής χρήσης, χαμηλής οπισθέλκουσας, Mark 82 (Mk. 82) ονομαστικού βάρους 500 λιβρών (227 κιλών). Σύμφωνα με πληροφορίες, οι καταστροφές στο στρατόπεδο και την ευρύτερη περιοχή, προκλήθηκαν από την έκρηξη 40 βομβών Mk. 82 που ήταν αποθηκευμένες σε υπαίθρια στοιβάδα. Ουδεμία αποθήκη πυρομαχικών του στρατοπέδου υπέστη ζημίες από την πυρκαγιά και ούτε επηρεάστηκε το εσωτερικό τους.
Οι βόμβες Mk. 82, που διατίθενται σε μεγάλους αριθμούς από την Πολεμική Αεροπορία, χρησιμοποιούνται αυτόνομα αλλά μπορούν να αποτελέσουν και την πυροκεφαλή των κατευθυνόμενων βομβών λέιζερ GBU-12 και του υβριδικής καθοδήγησης (αδρανειακής και παγκόσμιου συστήματος αναφοράς θέσης) GBU-38 JDAM (Joint Direct Attack Munition: διακλαδικό πυρομαχικό άμεσης προσβολής).
Ευρισκόμενος αντιμέτωπος με το πρωτοφανές περιστατικό, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νικόλαος Δένδιας, ως πολιτικός προϊστάμενος των Ενόπλων Δυνάμεων, την Παρασκευή 28 Ιουλίου ανακοίνωσε ότι «ζήτησε από τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ στρατηγό Κωνσταντίνο Φλώρο τη διενέργεια κατεπείγουσας Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης» (ΕΔΕ) και ότι ήδη, εκδόθηκε η απόφαση διενέργειάς της από Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας (ΓΕΑ). Με βάση την ανακοίνωση, συμπεραίνεται ότι η ΕΔΕ, εφόσον διενεργείται από το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας (ΓΕΑ), εξ ορισμού αφορά τα υποκείμενα σε αυτό επίπεδα διοίκησης, δηλαδή το ΑΤΑ και την υπαγόμενη σε αυτό Μονάδα, την 111 ΠΜ.
Λίγες ώρες αργότερα, σε πολλαπλά δημοσιεύματα «διέρρεαν» οι δηλώσεις «κυβερνητικών πηγών» σύμφωνα με τις οποίες, ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος, ο Αρχηγός ΓΕΑ αντιπτέραρχος (Ι) Θεμιστοκλής Μπουρολιάς και ο Αρχηγός ΑΤΑ αντιπτέραρχος (Ι) Γεώργιος Φασούλας περιβάλλονται της απόλυτης εμπιστοσύνης του πρωθυπουργού. Σε πρακτικό επίπεδο, η «διαρροή» αποτελούσε έκδοση «Ειδοποίησης προς Αεροπόρους» (NOTAM: Notice to Airmen) που οριοθετούσε το πλαίσιο της ΕΔΕ αποκλειστικά στο επίπεδο της 111 ΠΜ, και άρα κατά συνέπεια προκαθόριζε και το αποτέλεσμα της.
Ας σημειωθεί ότι με τη «διαρροή» εξαιρούνται της ΕΔΕ οι ανώτατοι αξιωματικοί των οποίων η προαγωγή και τοποθέτηση έγινε με βάση απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (ΚΥΣΕΑ), στο οποίο προεδρεύει ο πρωθυπουργός. Είναι επίσης προφανές ότι για τις «κυβερνητικές πηγές» που πραγματοποίησαν τη «διαρροή», η εμπιστοσύνη του πρωθυπουργού φαίνεται να συνεπάγεται αυτόματα το αλάθητο των ανώτατων αξιωματικών στην άσκηση των καθηκόντων τους.
Εκ των πραγμάτων λοιπόν, η «διαρροή» εμφανίζεται να αποτελεί «σύσταση» από το πεδίο της ΕΔΕ να αφαιρεθεί το ΑΤΑ, το ένα από τα δύο υποκείμενα επίπεδα διοίκησης στο ΓΕΑ, και να περιοριστεί αποκλειστικά σε αυτό που απομένει, δηλαδή τη Μονάδα, την 111 ΠΜ.
Μία αξιολόγηση, μία επιθεώρηση και μία επίσκεψη που είναι κρίσιμης σημασίας
Και όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση μία αξιολόγηση, μία επιθεώρηση και μία επίσκεψη που έλαβαν χώρα σε διάστημα περίπου 24 μηνών μπορούν ως σημεία αναφοράς να συνεισφέρουν πολύτιμα και τεκμηριωμένα στοιχεία στη διερεύνηση σε βάθος ενός συμβάντος ώστε να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα επανάληψης στο μέλλον.
Κατά αντίστροφη χρονολογική σειρά το πρώτο σημείο αναφοράς είναι η σύμφωνα με πληροφορίες επίσκεψη του Αρχηγού ΑΤΑ στην 111 ΠΜ, την προηγούμενη ημέρα της εκδήλωσης της πυρκαγιάς. Άραγε κατά την επίσκεψη του προέβη σε συγκεκριμένες παρατηρήσεις και συστάσεις έχοντας εντοπίσει κάτι; Ειδικότερα, προέβη άραγε σε παρατηρήσεις και συστάσεις σχετικά με την αποθήκευση σε υπαίθρια στοιβάδα των 40 βομβών Mk. 82; Ας σημειωθεί εδώ ότι τόσο ο Αρχηγός ΓΕΑ όσο και ο Αρχηγός ΑΤΑ επειδή έχουν υπηρετήσει ως διοικητές στην 111 ΠΜ έχουν άμεση και πλήρη γνώση και εμπειρία από τη Μονάδα.
Δύο ακόμα σημεία αναφοράς αποτελούν η αξιολόγηση της 111 ΠΜ από το ΑΤΑ που έγινε το 2022 και η επιθεώρησή της από τη Γενική Επιθεώρηση του ΓΕΑ που έλαβε χώρα περί τα τέλη του περασμένου Μαΐου. Όπως προβλέπεται από τις διαδικασίες και στις δύο περιπτώσεις συντάχθηκαν πολυσέλιδες εκθέσεις και βαθμολογήθηκε η Μονάδα. Είναι επίσης προφανές ότι η έκθεση της χρονολογικά προγενέστερης αξιολόγησης χρησιμοποιήθηκε ως βάση για την επιθεώρηση που έγινε περίπου ένα χρόνο μετά.
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Γενική Επιθεώρηση, αναφέρεται απευθείας στον Αρχηγό ΓΕΑ και ότι εάν κατά τη διάρκειά της επιθεώρησης διαπιστωθούν ελλείψεις ή κενά που κατά τις ισχύουσες διαδικασίες θεωρούνται κρίσιμα (όπως πέραν πάσης αμφιβολίας είναι τα σχετιζόμενα με την ασφάλεια προσωπικού, αεροσκαφών, μέσων, εγκαταστάσεων), τότε οι διορθωτικές κινήσεις γίνονται άμεσα χωρίς να αναμένεται η σύνταξη της έκθεσης.
Ενημερώνεται άμεσα ο Αρχηγός ΓΕΑ και με προφορικές εντολές του αρχίζει άμεσα η αποκατάσταση των κρίσιμων παρατηρήσεων ώστε να μην χαθεί ούτε ο χρόνος που απαιτεί η έκδοση της γραπτής διαταγής και έπεται η παραλαβή της. Την ίδια διαδικασία εφαρμόζουν και οι αξιολογητές του ΑΤΑ οι οποίου ενημερώνουν άμεσα τον Αρχηγό ΑΤΑ.
Και μπορεί μεν με τη διαρροή των «κυβερνητικών πηγών» να επιχειρείται η οριοθέτηση του πεδίου της ΕΔΕ, όμως τα τεκμηριωμένα στοιχεία των τριών σημείων αναφοράς που προαναφέρθηκαν, μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην πλήρη διερεύνηση του συμβάντος και την κατά τη δήλωση του υπουργού Εθνικής Άμυνας απόδοση ευθυνών στο ακέραιο.
Η πλήρης διερεύνηση λοιπόν, μπορεί στη βάση αντικειμενικών δεδομένων να δικαιώσει τον πρώην διοικητή της 111 ΠΜ (όπως έγινε γνωστό από τα μέσα ενημέρωσης, μετά το συμβάν και την ανακοίνωση της διενέργειας ΕΔΕ απαλλάχθηκε από τα καθήκοντα του), ή να του αποδώσει τις όποιες ευθύνες του αναλογούν καθιστώντας ανυπόστατους τυχόν ισχυρισμούς περί μετατροπής του σε αποδιοπομπαίο τράγο.
Τέλος, η ανακοίνωση της διενέργειας της ΕΔΕ σε συνδυασμό με τη διαρροή των «κυβερνητικών πηγών» υποδεικνύουν σημαντικό εύρος στην ερμηνεία του «ο διοικητής είναι υπεύθυνος διά παν ό,τι πράττει ή παραλείπει να πράξει». Φαίνεται ότι η αυστηρή ερμηνεία περιορίζεται αποκλειστικά στα χαμηλότερα επίπεδα της διοίκησης, ενώ στα ανώτατα επίπεδα η ερμηνεία της ευθύνης του διοικητή είναι τόσο διασταλτική που πρακτικά τον καθιστά ανεύθυνο και ουσιαστικά διασφαλίζει το απυρόβλητο.
Ας μην ξεχνάμε ότι τα ανώτατα επίπεδα διοίκησης καθορίζουν την προαγωγή και την επιλογή των χαμηλότερων για την πλήρωση θέσεων ευθύνης. Με απόφαση του Ανώτατου Αεροπορικού Συμβουλίου (ΑΑΣ) επιλέχθηκε το 2023 για τη θέση που κατείχε ο πρώην διοικητής της 111 ΠΜ. Με απόφαση του ίδιου συλλογικού οργάνου είχε επιλεχθεί το 2022 ως υποδιοικητής της 111 ΠΜ (πριν, εκτελούσε τα καθήκοντα του διευθυντή του Επιτελικού Γραφείου του Αρχηγού ΓΕΑ).
Δημοσίευση σχολίου