Καθώς ο μετεκλογικός κουρνιαχτός κατακάθεται στην Τουρκία, η διεθνής κοινότητα έχει στρέψει την προσοχή της σε δύο βασικούς διορισμούς που ανακοίνωσε ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος στις 28 Μαΐου κέρδισε την 17η εκλογική νίκη του σε 21 χρόνια και εισήλθε στην τρίτη δεκαετία του στην εξουσία. Είναι ο νέος υπουργός Εξωτερικών και πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών, Hakan Fidan. και ο νεοδιορισθείς επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών, Ibrahim Kalın, επίσης έμπιστος του Ερντογάν.
ΤΟΥ BURAK BEKDIL
GATESTONE INSTITUTE
Και οι δύο άνδρες έχουν ενδιαφέρουσες και εντυπωσιακές καριέρες. Το πώς και οι δύο έχουν γίνει οι μόνοι δύο άνθρωποι που κάνουν πολιτική και μοιράζονται την εξουσία με τον Ερντογάν είναι διαφωτιστικό, ειδικά εκεί όπου οι καριέρες τους διασταυρώθηκαν υπό τον πρόεδρο.
Ο αινιγματικός Hakan Fidan
Ο Fidan, γεννημένος στην Άγκυρα το 1968, υπηρέτησε στον τουρκικό στρατό ως υπαξιωματικός. Υπηρέτησε στην Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης του ΝΑΤΟ στη Γερμανία. Η διατριβή του είχε τίτλο «Σύγκριση των υπηρεσιών πληροφοριών του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ και της Τουρκίας». Αφού εγκατέλειψε απότομα τη στρατιωτική του καριέρα το 2001, εργάστηκε στην πρεσβεία της Αυστραλίας στην Άγκυρα ως πολιτικός και οικονομικός αναλυτής – μια περίεργη καταχώρηση στο βιογραφικό του. Δεν είναι συνηθισμένο στην Τουρκία, ένας υπαξιωματικός να εργάζεται σε πρεσβεία.
Το 2007 διορίστηκε αναπληρωτής υφυπουργός του τότε πρωθυπουργού Ερντογάν. Τρία χρόνια αργότερα, έγινε αναπληρωτής διευθυντής της MIT. Μόλις ένα μήνα μετά, ο Ερντογάν τον διόρισε διευθυντή της MIT. Εκείνη την εποχή, ο Fidan ήταν 42 ετών, ο νεότερος Τούρκος που κατείχε ποτέ αυτό το αξίωμα.
Πριν αναλάβει το MIT, η υπηρεσία λειτουργούσε ειδικά τμήματα ξένων και εγχώριων επιχειρήσεων πληροφοριών. Η πρώτη του δουλειά ήταν να δημιουργήσει αυτά τα τμήματα, μια επαναστατική κίνηση για την υπηρεσία. Σε ολόκληρη την ιστορία της υπηρεσίας MIT, το καθήκον της ήταν να πολεμήσει τους εχθρούς στο εξωτερικό και στο εσωτερικό. Δεν υπήρχε διαφοροποίηση μεταξύ των εργασιών κατασκοπείας, ας πούμε, στη Γερμανία ή την Κωνσταντινούπολη. Οι αξιωματικοί της MIT αναμενόταν να είναι ειδικοί στις μυστικές υπηρεσίες, γνωρίζοντας, για παράδειγμα, τόσο το Αφγανιστάν όσο και τη νοτιοανατολική Τουρκία. Η κίνηση του Fidan τράβηξε μια γραμμή μεταξύ ξένων και εγχώριων επιχειρήσεων.
Ο Fidan, ένας σκιώδης χαρακτήρας με ελάχιστες δημόσιες εμφανίσεις, δεν έπαψε ποτέ να βρίσκεται στο επίκεντρο των εσωτερικών και εξωτερικών αντιπαραθέσεων. Το 2010, ο τότε υπουργός Άμυνας του Ισραήλ Εχούντ Μπαράκ τον αποκάλεσε «άνθρωπο που υποστηρίζει το Ιράν». Ο Μπαράκ είπε ότι φοβάται ότι υπό τον Φιντάν, η MIT θα μοιραστεί με το Ιράν ευαίσθητες πληροφορίες σχετικά με το Ισραήλ. Το 2020, η ισραηλινή εφημερίδα Makor Rishon έγραψε ότι «ο Fidan ήταν δίδυμος του [Ιρανού τρομοκράτη] Qasim Soleimani και συνωμοσιολόγος».
Το 2009, ο Fidan ήταν μέλος τουρκικής αντιπροσωπείας που, με τη μεσολάβηση της Νορβηγίας, συνομιλούσε με το κουρδικό αυτονομιστικό PKK. Ηχογραφήσεις αυτών των συνομιλιών διέρρευσαν στα μέσα ενημέρωσης το 2011. Το 2015, ο Fidan παραιτήθηκε από επικεφαλής της MIT για να θέσει υποψηφιότητα για το κοινοβούλιο με το AKP του Ερντογάν. Ο Ερντογάν δεν ενέκρινε την κίνηση και δήλωσε προσβεβλημένος από τον Fidan, ο οποίος στη συνέχεια απέσυρε την παραίτησή του από την MIT και επέστρεψε στη θέση του.
Το 2013 το όνομά του εμφανίστηκε και πάλι στα πρωτοσέλιδα. Πρώτον, όταν διέρρευσε μια ηχογράφηση συνάντησή του στα μέσα ενημέρωσης, σύμφωνα με ισχυρισμούς, από οπαδούς του Gülen, των Fidan, του τότε ΥΠΕΞ Ahmet Davutoğlu και του Τούρκου Α/ΓΕΕΘΑ Yaşar Güler – ο τελευταίος διορίστηκε υπουργός Άμυνας στο νέο υπουργικό συμβούλιο του Ερντογάν. Κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης, ο Fidan είπε στους άλλους ότι αν αποφάσιζαν να πάνε σε πόλεμο με τη Συρία θα μπορούσε εύκολα να οργανώσει μια προβοκάτσια. «Εύκολο για μένα. Μπορώ να στείλω τέσσερις άνδρες στη Συρία, να ρίξουν οκτώ πυραύλους στο τουρκικό έδαφος και ορίστε».
Αργότερα την ίδια χρονιά, οι εισαγγελείς (φερόμενοι ως οπαδοί του Γκιουλέν) κινητοποίησαν τις δυνάμεις της χωροφυλακής για να σταματήσουν και να ερευνήσουν φορτηγά στο δρόμο τους προς τη Συρία. Τα φορτηγά ανήκαν ή είχαν μισθωθεί από το MIT. Το φορτίο τους ήταν όπλα, πυρομαχικά, εκρηκτικά και φάρμακα που προορίζονταν για τους τζιχαντιστές που πολεμούσαν στη Συρία.
Η κυβέρνηση Ερντογάν απαγόρευσε αμέσως τα μέσα ενημέρωσης στις σχετικές ειδήσεις και απέλυσε τους εισαγγελείς και τους αξιωματικούς της χωροφυλακής που εμπλέκονται στο σκάνδαλο με τις συνήθεις κατηγορίες ότι ήταν οπαδοί του Γκιουλέν. Στην πρώτη δημόσια ομιλία του ως υπουργός Εξωτερικών, ο Fidan δήλωσε ότι η αποστολή του θα είναι να ακολουθήσει μια ανεξάρτητη και εθνική εξωτερική πολιτική. Στην πραγματικότητα, ο υπολογισμός της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας είχε σχεδιαστεί από τρεις άνδρες: τον Ερντογάν, τον Φιντάν και τον Καλίν, με τον προηγούμενο υπουργό Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, απλώς να ακολουθεί εντολές και να εργάζεται σαν υπάλληλος γραμματείας.
Ο διορισμός του Φιντάν ως υπουργού Εξωτερικών επισημοποίησε μια de facto κατάσταση. Ο Fidan θα έχει πιθανώς μεγαλύτερη ανεξαρτησία στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής. Πιθανότατα θα ακολουθήσει μια λιγότερο εκρηκτική ρητορική από τους προκατόχους του.
Kalın: Ένας ισλαμιστής διανοούμενος στο τιμόνι του MIT
Ο Καλίν, όπως και ο Φιντάν, υπήρξε στενός συνεργάτης και έμπιστος του Ερντογάν, ειδικά σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Κατά τη διάρκεια των πανεπιστημιακών σπουδών του, ο Καλίν εμφανιζόταν συχνά σε φιλο-ισλαμικές φοιτητικές διαδηλώσεις. Σύμφωνα με το Wikileaks, εργάστηκε για το Stratfor με την κωδική ονομασία TR-306. Ο Φρίντμαν του Στράτφορ θα τον περιέγραφε αργότερα ως «αυτός ο άνθρωπος είναι μια μεγάλη πηγή».
Μεταξύ 2002 και 2005 σπούδασε στο εξωτερικό φιλοσοφία, ισλαμική σκέψη και διεθνείς σχέσεις. Επιστρέφοντας στην Άγκυρα σχημάτισε το προσκείμενο στον Ερντογάν think tank SETA. Το 2007, κυκλοφόρησε το βιβλίο του, “Ισλάμ και Δύση”. Το SETA έχει γίνει έκτοτε γόνιμο έδαφος για τους πιο εξέχοντες έμπιστους του Ερντογάν, τον Kalın, τον διευθυντή επικοινωνίας του προέδρου Fahrettin Altun και τον Burhanettin Duran, μέλος του Συμβουλίου Ασφάλειας και Εξωτερικής Πολιτικής του Ερντογάν.
Ο Kalın έχει πλούσια εμπειρία στον τομέα των πληροφοριών. Πέρασε κυριολεκτικά εκατοντάδες ώρες με τον πρώην αρχικατάσκοπο Fidan και τον Erdoğan. Οι διορισμοί σηματοδοτούν την επισημοποίηση των θέσεων του εκτελεστικού συμβουλίου για δύο πιο σημαντικούς άνδρες στον πιο εσωτερικό κύκλο του Ερντογάν.
Δημοσίευση σχολίου