Ποια μοντέλα βρίσκονται στο «τραπέζι» προκειμένου να μπει επίλογος στη σύγκρουση στην Ουκρανία.
Μετά από την κινεζική διαμεσολάβηση -τα ίχνη της οποίας έχουν χαθεί για την ώρα-, εναπόκειται στη Δύση να δοκιμάσει τις δυνάμεις της στη διπλωματική της πρωτοβουλία για τον τερματισμό της σύγκρουσης στην Ουκρανία.Αναλυτικότερα, οι προετοιμασίες επιταχύνονται για μια μεγάλη διάσκεψη ειρήνης που θα διοργανωθεί σε στενό χρονικό πλαίσιο στην Ευρώπη.
Εν τω μεταξύ, εμφανίζεται μια νέα ιδέα που θα άνοιγε τον δρόμο για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ: μετά από τόσες συζητήσεις για το «κορεατικό μοντέλο» του 1953, τώρα έρχεται στην επιφάνεια το «γερμανικό προηγούμενο» του 1955. Την ίδια ώρα, ένας έγκυρος γεωπολιτικός μελετητής πρροβλέπει: Η Ουκρανία θα γίνει ένα είδος Ισραήλ στην καρδιά της Ευρώπης, μαχόμενο και οπλισμένο μέχρι τα δόντια, αποφασισμένο να αμυνθεί μέχρι θανάτου, και αυτό θα έχει αντίκτυπο στη στρατηγική ισορροπία ολόκληρης της ηπείρου.
Η διάσκεψη ειρήνης στην Ευρώπη
Η ειρηνευτική διάσκεψη για την Ουκρανία θα μπορούσε να διεξαχθεί σύντομα στην Ευρώπη. Υπάρχουν εκείνοι που μιλούν για τη διοργάνωσή της ακόμη και πριν από την επόμενη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, που είναι προγραμματισμένη για τις 11 Ιουλίου στη Λιθουανία. Πολύ σύντομα λοιπόν, δεδομένου του χρόνου που απαιτείται για τη διοργάνωση μιας τέτοιας εκδήλωσης με ηγέτες από όλο τον κόσμο.
Στην πραγματικότητα, η πρόθεση θα ήταν να συμμετάσχουν οι ισχυρές δυνάμεις του παγκόσμιου Μεγάλου Νότου, όπως ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι και ο Σαουδάραβας πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Στην πιο φιλόδοξη υπόθεση, υπάρχουν ελπίδες ακόμη και για συμμετοχή του Σι Τζινγκπινγκ (κάπως απίθανο), καθώς και του Τζο Μπάιντεν και των δυτικών ηγετών. Ωστόσο, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν θα ήταν προσκεκλημένος. Επίσης, επειδή το σημείο εκκίνησης αυτής της ειρηνευτικής διάσκεψης θα ήταν τα 10 σημεία του Βλαντιμίρ Ζελένσκι, τα εδάφη που κατέκτησε η Ρωσία θα πρέπει να επιστραφούν στην Ουκρανία, αλλά και να γίνει δίωξη για τα εγκλήματα πολέμου που συντελέστηκαν. Για να προσελκύσει μία τέτοια διάσκεψη ηγέτες από τον παγκόσμιο Μεγάλο Νότο, μια σημαντική πτυχή της θα ήταν ένα πλαίσιο βεβαιότητας για τις εξαγωγές σιτηρών.
Οι «δύο Ουκρανίες»
Όσον αφορά στις εγγυήσεις για τη μελλοντική ασφάλεια της ίδιας της Ουκρανίας, έχει ανοίξει μια ενδιαφέρουσα συζήτηση σχετικά με τη δυνατότητα πρόσβασης στο ΝΑΤΟ. Η παραδοσιακή ένσταση είναι η εξής: το ΝΑΤΟ δεν μπορεί και δεν πρέπει να δεχτεί στις τάξεις του μια χώρα που βρίσκεται ήδη σε πόλεμο ή με αμφισβητούμενα εδαφικά σύνορα. Με αυτήν την ένταση, η συζήτηση συνήθως κλείνει ακόμη και πριν ανοίξει.
Όμως, πρόσφατα «έπαιξε» ένα αντεπιχείρημα: Το ιστορικό προηγούμενο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρχαν δύο Γερμανίες. Το εδαφικό τους καθεστώς αμφισβητήθηκε, τουλάχιστον στη Βόννη (πρωτεύουσα της Δυτικής Γερμανίας). Η διαίρεση δεν έγινε αποδεκτή ως νομικά σταθερή και νόμιμη ρύθμιση, τόσο πολύ που η Δυτική Γερμανία δεν εγκατέλειψε ποτέ τον στόχο της επανένωσης, ούτε καν στα πιο σκοτεινά χρόνια του Ψυχρού Πολέμου. Παρ' όλα αυτά, η Δυτική Γερμανία έγινε δεκτή στο ΝΑΤΟ το 1955, παρά το γεγονός ότι είχε ανατολικά σύνορα που δεν αποδεχόταν και επομένως μια ανοιχτή εδαφική διαμάχη.
Σύμφωνα με ορισμένους, αυτό το προηγούμενο δείχνει ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ ακόμη και πριν ανακτήσει όλα τα εδάφη που εισέβαλε η Ρωσία. Για να μεταφερθεί η αναλογία στο σημερα, θα ήταν ζήτημα αποδοχής -προσωρινά- της ύπαρξης «δύο Ουκρανιών», ενός ελεύθερου έθνους και του άλλου υπό τον έλεγχο των ρωσικών στρατευμάτων κατοχής, ως μια de facto κατάσταση που δεν αποκλείει μια μελλοντική απελευθέρωση-επανένωση των εδαφών που εισέβαλαν.
Το σενάριο αλά Κορέα
Μέχρι στιγμής έχει γίνει πολλή συζήτηση για το «κορεάτικο σενάριο», δηλαδή ένας παγωμένος πόλεμος (το 1953) χωρίς επίλυση, μια αποκρυστάλλωση του status quo όπως αυτό που χαρακτηρίζει τις δύο Κορέες, χωρίς να υπάρχει συνθήκη ειρήνης, άρα με μια ουσιαστικά ανοιχτή σύγκρουση. Το γερμανικό σενάριο προστίθεται τώρα στο σενάριο της Κορέας: Η Ουκρανία θα μπορούσε να συμφωνήσει να παγώσει τη σύγκρουση ακόμη και πριν ανακτήσει όλα τα εδάφη της, σε αντάλλαγμα θα αποκτούσε την είσοδο στο ΝΑΤΟ ως εγγύηση της ασφάλειάς της έναντι μελλοντικής ρωσικής επίθεσης.
Θα πρέπει να θυμηθούμε ότι το 1955 οι σοβιετικοί ηγέτες ήταν σθεναρά αντίθετοι με την είσοδο της Δυτικής Γερμανίας στο ΝΑΤΟ (είχαν προτείνει μια επανένωση υπό τη σημαία της ουδετερότητας στο αυστριακό μοντέλο) αλλά δεν είχαν τα μέσα να την αποτρέψουν.
Τα «αγκάθια» του γερμανικού σεναρίου
Φυσικά, οι διαφορές μεταξύ του μοντέλου της Ουκρανίας και του γερμανικού είναι ουσιαστικές. Οι δύο Γερμανίες δεν ήταν σε πόλεμο μεταξύ τους και η διεθνής κοινότητα τις είχε αναγνωρίσει ως ξεχωριστές οντότητες (αν και το Σύνταγμα της Δυτικής Γερμανίας απέρριψε τον διαχωρισμό). Ωστόσο, ο Ζελένσκι θα μπορούσε να λάβει υπόψη τη στρατηγική επιλογή που έκανε ο Γερμανός Καγκελάριος Κόνραντ Αντενάουερ: να αναβληθεί ο στόχος της εδαφικής ακεραιότητας, δίνοντας προτεραιότητα σε αυτόν της ασφάλειας. Υπό αυτήν την έννοια, η ένταξη στο ΝΑΤΟ –και στην Ευρωπαϊκή Ένωση– θα μπορούσε να είναι ένα από τα θέματα που θα συζητηθούν στην επόμενη διάσκεψη ειρήνης.
Υπάρχει όμως και ένα plan B: Εκκρεμεί μια επίσημη υποψηφιότητα για το ΝΑΤΟ: Η Ουκρανία θα μπορούσε να προστατευθεί με την υπογραφή πολλών συνθηκών συμμαχίας και διμερούς στρατιωτικής άμυνας, με χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Πολωνία (άλλωστε είναι οι ίδιες που ήδη τη βοηθούν περισσότερο).
Ένα «Ισραήλ» στην καρδιά της Ευρώπης
«Για να κατανοήσουμε τη σημερινή Ουκρανία, πρέπει να σκεφτούμε το Ισραήλ», είπε ο γεωπολιτικός μελετητής Walter Russell Mead στη Wall Street Journal.
Ο Πούτιν πέτυχε το εξής αυτογκόλ: έχει αναστήσει την ιστορική μνήμη των τρομερών διώξεων που επέφερε ο Στάλιν στον ουκρανικό λαό. Αναβίωσε μια ισχυρή αίσθηση εθνικής ταυτότητας. Έχει χαρίσει στους Ουκρανούς αποφασιστικότητα να αμυνθούν ενάντια στην επιθετικότητα της Ρωσίας. «Το έθνος που θα αναδυθεί από αυτόν τον πόλεμο του Πούτιν θα είναι μια τρομερή νέα δύναμη στην Ευρώπη», γράφει ο Walter Russell Mead.
Ένα είδος Ισραήλ στην καρδιά της ευρώπης: Οπλισμένοι μέχρι τα δόντια, εκπαιδευμένοι στη μάχη, με μια πατριωτική κοινωνία των πολιτών, ένα νέο εργατικό δυναμικό υψηλής τεχνολογίας αποφασισμένο να συνεργαστεί με τον στρατό και μια επίμονη κουλτούρα αυτοάμυνας.
Αυτή η Ουκρανία θα μπορούσε να ενταχθεί στη νέα βορειοανατολική πλευρά της Ευρώπης –Πολωνία, Βαλτική, Νορβηγία, Σουηδία και Φινλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο– δηλαδή σε αυτή τη de facto συμμαχία των πιο φιλοαμερικανικών χωρών, που είναι καχύποπτες για τον ιταλογερμανικό ειρηνισμό, ή προς τις αυτονομιστικές φιλοδοξίες της Γαλλίας. Υπό το πρίσμα αυτού του σεναρίου, η γιγάντια διάσταση του (εγκληματικού) λάθους που διέπραξε ο Πούτιν φαίνεται ακόμη πιο ξεκάθαρη, γεγονός που θα κάνει τη Ρωσία πιο αδύναμη και πιο ανασφαλή από πριν.
Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2022, ο ίδιος ο Ζελένσκι του είχε προσφέρει την ουδετερότητα της Ουκρανίας…
Δημοσίευση σχολίου