Λυγερός Σταύρος
Ο Εγκέλαδος, εκτός από χιλιάδες νεκρούς, δεκάδες χιλιάδες εγκλωβισμένους και κατεστραμμένες πόλεις, έχει και πολλαπλές πολιτικές επιπτώσεις. Σε ό,τι αφορά στα ελληνοτουρκικά, κατά έναν τρόπο αναβιώνει τη “διπλωματία των σεισμών” του 1999. Είναι προφανές πως η αυθόρμητη εκδήλωση έμπρακτης αλληλεγγύης και εκ μέρους του ελληνικού κράτους και εκ μέρους της κοινωνίας των πολιτών έχει αλλάξει άρδην το κλίμα για την Ελλάδα στην τουρκική κοινή γνώμη.
Ορισμένοι Τούρκοι, μάλιστα, έφθασαν να ειρωνεύονται τις απειλές που εκτόξευε το προηγούμενο διάστημα ο Ερντογάν και οι υπουργοί του, σχολιάζοντας στα social media ότι «τελικά ήταν οι Έλληνες που ήρθαν βράδυ»! Το πρώτο συμπέρασμα, λοιπόν, σε σχέση με τα ελληνοτουρκικά είναι πως το ενδεχόμενο ενός τουρκικού στρατιωτικού τυχοδιωκτισμού εκμηδενίζεται.
Όλο το προηγούμενο διάστημα, η Άγκυρα εκτόξευε απειλές, ερωτοτροπώντας με την ιδέα να προκαλέσει ένα θερμό επεισόδιο σε τόπο και χρόνο που να ευνοεί την τουρκική πλευρά, με σκοπό μία “εύκολη νίκη”, την οποία ο Ερντογάν θα μπορούσε να “πουλήσει” στους ψηφοφόρους. Δεν είχε, εξάλλου, και τίποτα άλλο να “πουλήσει”, αφού στον οικονομικό τομέα τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο. Το μόνο που του είχε απομείνει ήταν το χαρτί του εθνικισμού και του επεκτατισμού.
Ο Τούρκος πρόεδρος, ωστόσο, μπορεί να εκτόξευε με ευκολία απειλές, αλλά και το προηγούμενο διάστημα προβληματιζόταν έντονα για το ενδεχόμενο ένα στρατιωτικό τυχοδιωκτισμός εναντίον της Ελλάδας να μετατραπεί σε μπούμεραγκ. Κι αυτό, επειδή φοβόταν μήπως η ελληνική δυναμική αντίδραση οδηγούσε σε πολεμική σύρραξη, κάτι το οποίο κατ’ ουδένα τρόπο επεδίωκε. Μία σύρραξη θα ήταν καταστροφική και για τις δύο χώρες και βεβαίως θα σήμανε τον ενταφιασμό των ελπίδων του για επανεκλογή.
Ο Εγκέλαδος, ωστόσο, κατέστησε αυτή τη συζήτηση πλήρως παρωχημένη. Η εσωτερική κατάσταση στην Τουρκία, αλλά και η ριζική αλλαγή του κλίματος στην τουρκική κοινή γνώμη έναντι της Ελλάδας εξάλειψε από το προσκήνιο –τουλάχιστον προσωρινά– την ελληνοτουρκική διένεξη. Η πρωτοφανής ανθρωπιστική καταστροφή που προκάλεσε ο διπλός σεισμός των 7,8 και 7,5 Ρίχτερ υπενθύμισε στους Τούρκους, όπως και στον καθένα, την ανθρώπινη διάστασή μας και κατ’ επέκταση τη ματαιότητα των εθνικιστικών-επεκτατικών παθών.
Η “διπλωματία των σεισμών”
Επειδή, ωστόσο, υπάρχει η πείρα του αντίστοιχου κλίματος το 1999, είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε ότι η “διπλωματία των σεισμών” εκείνης της περιόδου δεν κράτησε πάρα πολύ, παρ’ ότι η τότε τουρκική ηγεσία δεν είχε ποτέ καταφύγει στην πολεμική ρητορική του Ερντογάν. Όταν τα πράγματα στο επίπεδο της τότε ανθρωπιστικής καταστροφής άρχισαν σταδιακά να επανέρχονται στην κανονικότητα, άρχισαν σταδιακά και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις να επανέρχονται στη δική τους προβληματική “κανονικότητα”.
Το γεγονός ότι οι πολιτικές σκοπιμότητες δεν φεύγουν ποτέ από το τραπέζι, έστω κι αν για να διάστημα μπαίνουν από κάτω, είναι και η αρχική άρνηση του καθεστώτος Ερντογάν να αποδεχθεί τη μετάβαση στις πληγείσες περιοχές ομάδας Ελληνοκυπρίων διασωστών. Υπαναχώρησε μόνο όταν η αρχική άρνηση προκάλεσε κατακραυγή στο εσωτερικό της Τουρκίας και πάλι χρειάστηκε οι Ελληνοκύπριοι διασώστες να φθάσουν στην Τουρκία μέσω Ρουμανίας!
Η ανθρωπιστική αυτή καταστροφή, λοιπόν, μπορεί να έφερε τους δύο λαούς κοντά, λόγω της ελληνικής αλληλεγγύης, αλλά το κλίμα αυτό δεν θα σηματοδοτήσει μία νέα σελίδα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Μακάρι να διαψευσθώ, αλλά η ιστορική πείρα αυτό διδάσκει. Ο “πάγος” που υπήρχε σε επίπεδο κυβερνήσεων μπορεί να έσπασε, αλλά εάν οι δύο πλευρές καθίσουν στο τραπέζι για να συνομιλήσουν κατά πάσα πιθανότητα θα επαναλάβουν τις γνωστές θέσεις τους με αποτέλεσμα το γνωστό αδιέξοδο και την επάνοδο –περισσότερο ή λιγότερο– στην ένταση.
Ενδεικτική του τρόπου που σκέπτεται το “βαθύ κράτος” της Τουρκίας είναι η δήλωση του απόστρατου ναυάρχο Γιαϊτζί, ο οποίος θεωρείται “πατέρας” του δόγματος “Γαλάζια Πατρίδα”. Κατηγορεί, λοιπόν, τους ξένους διασώστες ότι θα κάνουν κατασκοπεία και θα επιχειρήσουν να προκαλέσουν εσωτερική αναταραχή! Ισχυρίζεται, μάλιστα, ότι οι Έλληνες διασώστες στον σεισμό του 1999 είχαν πάει στην Τουρκία με αποστολή να διεξάγουν κατασκοπεία!
Τί να πει κανείς! Ο λύκος κι αν εγέρασε…
Δημοσίευση σχολίου