Καθώς η «αραβική άνοιξη» αφήνει μεγάλη αισιοδοξία, έχει υψώσει επίσης σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το ρόλο της ΕΕ σε αυτό το ζωτικό μέρος του κόσμου – και, το σημαντικότερο, πώς η Ευρώπη μπορεί να υποστηρίξει καλύτερα την περιοχή αυτή στο μέλλον. Μεταξύ των ετών 1995 και 2013, € 13.300.000.000 έχουν διατεθεί από την ΕΕ σε χώρες της Βορείου Αφρικής και της Μέσης Ανατολής μέσω τριών διαδοχικών προγραμμάτων χρηματοδότησης. Η τελευταία πρωτοβουλία, η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας, έχει δει μια αύξηση της χρηματοδότησης της ΕΕ στην περιοχή του 21%, κατά την περίοδο 2007-2013, σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο ενισχύσεων της ΕΕ (2000-2006).
Σύμφωνα με την πολιτική της ΕΕ, αναζητώντας την ασφάλεια και τον εκδημοκρατισμό στο Μαγκρέμπ, την οδήγησαν να αναπτύξει στενούς δεσμούς με – και σε ορισμένες περιπτώσεις να παρέχει άμεση χρηματοδότηση για καθεστώτα που είχαν χάσει προ πολλού την λαϊκή νομιμοποίηση, όπως η Αίγυπτος και η Τυνησία. Η έκθεση υποστηρίζει ότι παρά τη ρητή αναφορά του στόχου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προώθηση της «χρηστής διακυβέρνησης» στην περιοχή, η σχέση μεταξύ των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων και της χρηματοδότησης της ΕΕ από καιρό εκτός τόπου και χρόνου. Αυτό ΄λομως δεν οδήγησε την ΕΕ, να προβεί σε μεταρρυθμίσεις στο πρόγραμμά της ή ακόμη και να το καταγγείλει μονομερώς γιατί εξσφάλιζε με τον τρόπο αυτό όχι τα συνολικά Ευρωπαϊκά συμφέροντα αλλά συμφέροντα ορισμένων χωρών-μελών.
Ο ισχυρισμός της Επιτροπής ότι η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας (ΕΠΓ), αποσκοπούσε στην ενθάρρυνση και τη στήριξη πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων στα κράτη εταίρους, απέτυχε και τώρα μοιάζει να είναι παραπλανητική. Ενώ ορισμένες χώρες της ΕΠΓαπέδωσαν αποτελέσμαται ο ευρύτερος αντίκτυπος της ΕΕ στη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική ήταν πολύ περιορισμένος και συχνά αποτυχήμενος, όπως έδειξαν οι πολιτικές αποφάσεις των ηγεσιών τους, ιδιαίτερα στην περίοδο της τελευταίας κρίσης.
Το 2009, η ΕΕ διένειμε το 35% της ΕΠΓ χρηματοδότησης της απ ‘ευθείας προς τις κυβερνήσεις, με τη μορφή της λεγόμενης δημοσιονομικής στήριξης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ισχυρίζεται ότι δίνει μόνο αυτό το είδος της υποστήριξης προς τις κυβερνήσεις που πληρούν “αυστηρή” κριτήρια για τη χρηστή διακυβέρνηση και διοίκηση. Ωστόσο, αυτό ανετράπει καθώς τα σαφώς διεφθαρμένα καθεστώτα στην Αίγυπτο και στην Τυνησία έλαβαν συνολικά τα 169 εκατομμύρια € για τη στήριξη του προϋπολογισμού το 2009, αντιπροσωπεύοντας το 77% και 80% των συνολικών δεσμεύσεων αντίστοιχα από το σύνολο της χρηματοδότησής τους από την ΕΕ. Ωστόσο, ακόμη σήμερα, τρεις μήνες μετά την ανατροπή τους η Επιτροπή δεν έχει εξηγήσει πώς το Αιγυπτιακό κι το Τυνησιακό καθεστώς ήταν σε θέση ξεγελά τους υποτιθέμενους ελέγχους της ΕΕ και να καρπούται την άμεση χρηματοδότηση ενισχύσεων, ενώ οι άνθρωποι που ζουσαν εκεί, βγήκαν στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι κατά κανόνα ενάντια σ’ αυτά τα αυταρχικά καθεστώτα.
Η προτίμηση της ΕΕ για την αντιμετώπιση της ελίτ και των κυβερνήσεων, και όχι την κοινωνία των πολιτών, οδήγησε στο άνοιγμα της “συμφωνίας σύνδεσης” με το καθεστώς Καντάφι το 2008, καθώς και η διάθεση των 60 εκατ. € στη χρηματοδότηση για τη Λιβύη μεταξύ 2011 και 2013. Αν και οι διαπραγματεύσεις έχουν τώρα ανασταλεί και δεν πραγματοποιήθηκαν πληρωμές, με εξαίρεση μια ξεχωριστή επιχορήγηση ύψους € 10 εκατ. που δόθηκε στο ιταλικό υπουργείο Εσωτερικών για να καταρτίσει η Λιβύη “ειδικές μονάδες” και να σταματήσει την παράνομη μετανάστευση στην Ιταλία. Η απόφαση για την παροχή αυτού του είδους την υποστήριξη στον Καντάφι μοιάζει τώρα με ένα σημαντικό σφάλμα της αποφάσης.
Αυτό που έχει τώρα πρωταρχική σημασία είναι η ΕΕ, να ξανακοιτάξει τις αποφάσεις της, να βρει που έσφαλλε και να διορθώσει την κατάσταση. Αντίθετα όμως αυτό που συμβαίνει είναι ότι συνεχιζει να θεωρεί την πολιτική της ορθή και να σχεδιάζει απλώς την μεταβολή κάποιων όρων, κι όχι την αναθεώρηση της πολιτικής της. Φυσικά, πέραν την πολιτικής ευθύνης της Επιτροπής, υπάρχουν και οι ευθύνες των επικεφαλή αυτής της πολιτικής. Θα πρέπει να τους ζητηθεί να καταθέσουν δημόσια τις απόψεις τους και να μας εξηγήσουν πώς τόσα χρήματα βρέθηκαν στα χρηματοκιβώτια του Μουμπάρακ, του Καντάφι, του Άλι και ίσως ακόμη κάποιων. Πως χρήματα δόθηκαν σε ιδιωτικές εταιρίες στο Βέλγιο, Γαλλία, Τυνησία, Αλεγρία και άλλες για .. απίθανες δράσεις δήθεν πολιτιστικού περιεχομένου που ουδέποτε κλήθηκαν να δείξουν τα αποτελέσματα της χρηματοδότησής τους.Ή πώς ένα ποσόν 40,000,000 € δόθηκε στην Παλαιστινιακή Αρχή στην περίοδο 2006-2007 στο πλαίσιο του MEDA II, κατέληξε σε δραστηριότητες που μόνο την ειρήνη και την ασφάλεια της περιοχής δεν διασφάλισαν… Για όλα αυτά ποτέ κανείς από τη ευρωπαϊκή γραφειοκρατία δεν κλήθηκε να πληρώσει. Κι όμως είναι χρήματα των ευρωπαίων φορλογούμενων!
ΠΗΓΗ
Σύμφωνα με την πολιτική της ΕΕ, αναζητώντας την ασφάλεια και τον εκδημοκρατισμό στο Μαγκρέμπ, την οδήγησαν να αναπτύξει στενούς δεσμούς με – και σε ορισμένες περιπτώσεις να παρέχει άμεση χρηματοδότηση για καθεστώτα που είχαν χάσει προ πολλού την λαϊκή νομιμοποίηση, όπως η Αίγυπτος και η Τυνησία. Η έκθεση υποστηρίζει ότι παρά τη ρητή αναφορά του στόχου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προώθηση της «χρηστής διακυβέρνησης» στην περιοχή, η σχέση μεταξύ των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων και της χρηματοδότησης της ΕΕ από καιρό εκτός τόπου και χρόνου. Αυτό ΄λομως δεν οδήγησε την ΕΕ, να προβεί σε μεταρρυθμίσεις στο πρόγραμμά της ή ακόμη και να το καταγγείλει μονομερώς γιατί εξσφάλιζε με τον τρόπο αυτό όχι τα συνολικά Ευρωπαϊκά συμφέροντα αλλά συμφέροντα ορισμένων χωρών-μελών.
Ο ισχυρισμός της Επιτροπής ότι η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας (ΕΠΓ), αποσκοπούσε στην ενθάρρυνση και τη στήριξη πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων στα κράτη εταίρους, απέτυχε και τώρα μοιάζει να είναι παραπλανητική. Ενώ ορισμένες χώρες της ΕΠΓαπέδωσαν αποτελέσμαται ο ευρύτερος αντίκτυπος της ΕΕ στη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική ήταν πολύ περιορισμένος και συχνά αποτυχήμενος, όπως έδειξαν οι πολιτικές αποφάσεις των ηγεσιών τους, ιδιαίτερα στην περίοδο της τελευταίας κρίσης.
Το 2009, η ΕΕ διένειμε το 35% της ΕΠΓ χρηματοδότησης της απ ‘ευθείας προς τις κυβερνήσεις, με τη μορφή της λεγόμενης δημοσιονομικής στήριξης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ισχυρίζεται ότι δίνει μόνο αυτό το είδος της υποστήριξης προς τις κυβερνήσεις που πληρούν “αυστηρή” κριτήρια για τη χρηστή διακυβέρνηση και διοίκηση. Ωστόσο, αυτό ανετράπει καθώς τα σαφώς διεφθαρμένα καθεστώτα στην Αίγυπτο και στην Τυνησία έλαβαν συνολικά τα 169 εκατομμύρια € για τη στήριξη του προϋπολογισμού το 2009, αντιπροσωπεύοντας το 77% και 80% των συνολικών δεσμεύσεων αντίστοιχα από το σύνολο της χρηματοδότησής τους από την ΕΕ. Ωστόσο, ακόμη σήμερα, τρεις μήνες μετά την ανατροπή τους η Επιτροπή δεν έχει εξηγήσει πώς το Αιγυπτιακό κι το Τυνησιακό καθεστώς ήταν σε θέση ξεγελά τους υποτιθέμενους ελέγχους της ΕΕ και να καρπούται την άμεση χρηματοδότηση ενισχύσεων, ενώ οι άνθρωποι που ζουσαν εκεί, βγήκαν στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι κατά κανόνα ενάντια σ’ αυτά τα αυταρχικά καθεστώτα.
Η προτίμηση της ΕΕ για την αντιμετώπιση της ελίτ και των κυβερνήσεων, και όχι την κοινωνία των πολιτών, οδήγησε στο άνοιγμα της “συμφωνίας σύνδεσης” με το καθεστώς Καντάφι το 2008, καθώς και η διάθεση των 60 εκατ. € στη χρηματοδότηση για τη Λιβύη μεταξύ 2011 και 2013. Αν και οι διαπραγματεύσεις έχουν τώρα ανασταλεί και δεν πραγματοποιήθηκαν πληρωμές, με εξαίρεση μια ξεχωριστή επιχορήγηση ύψους € 10 εκατ. που δόθηκε στο ιταλικό υπουργείο Εσωτερικών για να καταρτίσει η Λιβύη “ειδικές μονάδες” και να σταματήσει την παράνομη μετανάστευση στην Ιταλία. Η απόφαση για την παροχή αυτού του είδους την υποστήριξη στον Καντάφι μοιάζει τώρα με ένα σημαντικό σφάλμα της αποφάσης.
Αυτό που έχει τώρα πρωταρχική σημασία είναι η ΕΕ, να ξανακοιτάξει τις αποφάσεις της, να βρει που έσφαλλε και να διορθώσει την κατάσταση. Αντίθετα όμως αυτό που συμβαίνει είναι ότι συνεχιζει να θεωρεί την πολιτική της ορθή και να σχεδιάζει απλώς την μεταβολή κάποιων όρων, κι όχι την αναθεώρηση της πολιτικής της. Φυσικά, πέραν την πολιτικής ευθύνης της Επιτροπής, υπάρχουν και οι ευθύνες των επικεφαλή αυτής της πολιτικής. Θα πρέπει να τους ζητηθεί να καταθέσουν δημόσια τις απόψεις τους και να μας εξηγήσουν πώς τόσα χρήματα βρέθηκαν στα χρηματοκιβώτια του Μουμπάρακ, του Καντάφι, του Άλι και ίσως ακόμη κάποιων. Πως χρήματα δόθηκαν σε ιδιωτικές εταιρίες στο Βέλγιο, Γαλλία, Τυνησία, Αλεγρία και άλλες για .. απίθανες δράσεις δήθεν πολιτιστικού περιεχομένου που ουδέποτε κλήθηκαν να δείξουν τα αποτελέσματα της χρηματοδότησής τους.Ή πώς ένα ποσόν 40,000,000 € δόθηκε στην Παλαιστινιακή Αρχή στην περίοδο 2006-2007 στο πλαίσιο του MEDA II, κατέληξε σε δραστηριότητες που μόνο την ειρήνη και την ασφάλεια της περιοχής δεν διασφάλισαν… Για όλα αυτά ποτέ κανείς από τη ευρωπαϊκή γραφειοκρατία δεν κλήθηκε να πληρώσει. Κι όμως είναι χρήματα των ευρωπαίων φορλογούμενων!
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου