Στρέψτε το βλέμμα στην Αίγυπτο πριν να είναι αργά…

Η σημερινή Αίγυπτος είναι μια εξαιρετικά μεγάλη χώρα τόσο σε μέγεθος (κατατάσσεται 29η) όσο και σε πληθυσμό (κατατάσσεται 15η). Είναι μια χώρα με εξαιρετικά μακρά ιστορία, η οποία φτάνει μέχρι και 3000 προ Χριστού, και η οποία χαρακτηρίστηκε από περιόδους ακμής, αναταραχής, και πτώσης, αυτή είναι άλλωστε η «μοίρα» όλων των μεγάλων πολιτισμών. Αν κάποιος αντιπαραβάλει έναν χάρτη με την ροή του Νείλου και με τις μεγαλύτερες πόλεις της Αιγύπτου, τότε οι δυο εκδοχές φαίνεται να ταυτίζονται σχεδόν απόλυτα. Δεν θα ήταν άστοχο να πούμε ότι η Αίγυπτος υπάρχει λόγω του Νείλου, και τόσο οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, που είχαν ανακηρύξει το Νείλο ως θεό (για την ακρίβεια οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τον αποκαλούσαν «ποτάμι»), όσο και οι σύγχρονοι τους, κατανοούν απόλυτα ότι χωρίς τον Νείλο, δεν μπορεί να υπάρξει Αίγυπτος!

Ο Νείλος θεωρείται (όχι ομόφωνα) ως ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός του κόσμου, όμως όσον αφορά στη ροή νερού είναι από τους μικρότερους παγκοσμίως. Ο Νείλος υπήρξε ο τροφοδότης και η «πηγή ζωής» για την αρχαία Αίγυπτο, και η ικανότητά των αρχαίων Αιγυπτίων να προσαρμόζονται στις περιόδους ξηρασίας και πλημμυρών, οι οποίες έφερναν μαζί τους και φερτά υλικά, πλούσια σε ιχνοστοιχεία απαραίτητα για την αναζωογόνηση του εδάφους, ήταν το κρίσιμο σημείο για την επιβίωσή τους. Ο Νείλος διατρέχει όλη την Αίγυπτο σαν ένας ποταμός, αλλά στην πραγματικότητα αποτελείται από δυο ξεχωριστά ποτάμια συστήματα, τον Γαλάζιο Νείλο και τον Λευκό Νείλο, οι οποίοι ενώνονται στο Χαρτούμ του Σουδάν, με τον Γαλάζιο Νείλο να παρέχει το 85% της ροής.

Αυτό είναι και το σημείο ζωτικής σημασίας για τη σύγχρονη Αίγυπτο, το γεγονός ότι δεν έχει κανέναν έλεγχο στο μεγαλύτερο κομμάτι του Νείλου, και ειδικά στις πηγές του, οι οποίες βρίσκονται σε χώρες τουλάχιστον ανταγωνίστριες. Για δεκαετίες, η Αίγυπτος απολάμβανε το μονοπώλιο στη διαχείριση των υδάτων του Νείλου, υλοποιώντας πραγματικά «φαραωνικών» διαστάσεων κατασκευές, όπως το φράγμα του Ασουάν. Τέτοια έργα όχι μόνο παρήγαγαν την απαιτούμενη ενέργεια για τη λειτουργία της οικονομίας της Αιγύπτου, αλλά επέτρεψαν και τη διαχείριση των, άλλοτε απρόβλεπτων, πλημμυρών του Νείλου, προς όφελος της τοπικής παραγωγής, και ιδιαίτερα του βαμβακιού.

Όμως, αρκετά σύντομα και άλλες χώρες αναγνώρισαν τα οφέλη από την κατασκευή αντίστοιχων έργων, με πιο αμφιλεγόμενο (σχεδόν σε όλες τις παραμέτρους του) να είναι το Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD), το οποίο κατασκευάζεται στην Αιθιοπία (και με κινεζική χρηματοδότηση) και είναι δυναμικότητας 6000MW. Η τελευταία μένει να αποδειχθεί, καθώς δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα η πλήρωση του ταμιευτήρα του φράγματος. Για να γίνει κατανοητή η διαφορά, το GERD έχει τριπλάσια δυναμικότητα (σχεδόν) από το φράγμα του Ασουάν. Φυσικά η Αίγυπτος έχει εναντιωθεί στην κατασκευή του φράγματος, κάτι που όμως δεν εμπόδισε την Αιθιοπία να ολοκληρώσει την κατασκευή. Υπάρχουν πληροφορίες ότι προχώρησε στην προμήθεια αντιαεροπορικών συστημάτων τόσο από την Ρωσία όσο και από το Ισραήλ για την προστασία του φράγματος από αεροπορική επιδρομή, σενάριο που φαίνεται ότι δεν είναι και τόσο «φαντασίας».

Η Αίγυπτος δεν βασίζεται τόσο στα υδροηλεκτρικά φράγματα για την παραγωγή ενέργειας. Το μεγαλύτερο μέρος προέρχεται από κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και λιγνίτη. Όμως φαίνεται ότι τα αποθέματα αυτά είτε δεν επαρκούν είτε δεν είναι οικονομικά συμφέρον να καταναλώνονται εγχώρια και η Αίγυπτος τείνει να γίνει από εξαγωγός χώρα, εισαγωγός πετρελαϊκών προϊόντων. Σε μια προσπάθεια να αντισταθμιστούν τα σοβαρά θέματα παραγωγής ενέργειας αλλά και να υπάρξει «σχέδιο Β» για την περίπτωση που η ροή του Νείλου θα πέσει σε αρκετά χαμηλά επίπεδα, η Αίγυπτος έχει υπογράψει σύμβαση με τη ρωσική Rosatom (ναι καλά ακούσατε και χωρίς κυρώσεις τύπου CAATSA!) για την κατασκευή πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στις ακτές της Μεσογείου!

Η Αίγυπτος βίωσε τη δική της «Αραβική Άνοιξη» το 2011 και πλέον η πολιτική της ζωή κυριαρχείτε από την προσωπικότητα του Abdel Fattah el-Sisi, ο οποίος εκλέχθηκε σε εκλογές που διεξήχθησαν το 2014, ενώ ήταν ο πρωτεργάτης του στρατιωτικού πραξικοπήματος του 2013 το οποίο οδήγησε στην ανατροπή του τότε προέδρου Mohamed Morsi. Από το 2014 το ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν) της Αιγύπτου βρίσκεται σε διαρκή άνοδο, με το 2022 να έχει καταγράψει μια από τις μεγαλύτερες αυξήσεις μετά το 2007.



Η τρέχουσα κατάσταση δεν είναι και η βέλτιστη για την Αίγυπτο. Το Σουδάν βρίσκεται σε μια ακόμη περίοδο αστάθειας, ειδικά μετά την απόσχιση του Ν. Σουδάν, όπου βρίσκεται το 75% των αποθεμάτων υδρογονανθράκων. Επιπρόσθετα η Αίγυπτος καλείται να θρέψει έναν αυξανόμενο αριθμό πολιτών (ενδεικτικά, το 1981 ο πληθυσμός της Αιγύπτου ήταν 44 εκατ. ενώ πλέον είναι πάνω από 110 εκατ.), χωρίς η ίδια να έχει τον πλήρη έλεγχο στη ζωτικότερη «αρτηρία ζωής». Μια εκτεταμένη περίοδος ξηρασίας στο Σουδάν ή και στην Αιθιοπία μπορεί να οδηγήσει τις τελευταίες να περικόψουν δραματικά τη ροή των υδάτων, αφήνοντας την Αίγυπτο με το δίλημμα «πόλεμος ή πείνα».

Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, οι επιθέσεις των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Κόλπο του Άντεν, πλήττουν βαρύτητα την αιγυπτιακή οικονομία. Τα έσοδα από τη διώρυγα του Σουέζ έχουν πέσει πάνω από 40%, δυσχεραίνοντας περαιτέρω την κατάσταση για την αιγυπτιακή οικονομία. Εφόσον, δεν γίνει δυνατή η ανάσχεση των επιθέσεων τότε οι επιπτώσεις στην αιγυπτιακή οικονομία μπορεί να εξελιχθούν σε καταστροφικές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη σταθερότητα στην περιοχή αλλά και τις σχέσεις με την Ελλάδα.

Για να γίνουν κατανοητές οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει ένα δυσμενές σενάριο, να σημειώσουμε ότι η χώρα που κρατάει ουσιαστικά ανενεργό το Τουρκο-λιβυκό μνημόνιο δεν είναι φυσικά η Ελλάδα (μας έχει… φάει η προσήλωση στο διεθνές δίκαιο) αλλά η Αίγυπτος. Πέραν λοιπόν από τις ενέργειες για τη συμμετοχή στην αποστολή ASPIDES μήπως να δείξουμε και μια μεγαλύτερη ενεργητικότητα στο να βοηθήσουμε πραγματικά και μετρήσιμα τους συμμάχους μας; Ή αλλάξαμε στάση διότι μας το έχει απαγορέψει ο Ερντογάν;

πηγή


Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.