Παναγιώτης Νάστος
Jerusalem Post : Δύσκολες επιλογές για το Ισραήλ που έχει να διαλέξει μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας- Ανάλυση-Λύσεις
"Το Ισραήλ αντισταθμίζει την Άγκυρα με την Αθήνα", είναι ο τίτλος άρθρου έγκριτου ΜΜΕ του οποίου τα κυριότερα σημεία είναι τα ακόλουθα:
"Σε ομιλίες που δόθηκαν σε πρόσφατο κοινό φόρουμ στην Αθήνα, Έλληνες και Κύπριοι ηγέτες φάνηκαν αισιόδοξοι για το βάθος και την κατεύθυνση των σχέσεων των χωρών τους με το Ισραήλ. Το φόρουμ, που διοργανώθηκε από το Παγκόσμιο Κέντρο B’nai B’rith και το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων, συγκέντρωσε μελετητές, σχολιαστές και νυν και πρώην ανώτερους αξιωματούχους και από τις τρεις χώρες.
Στην ομιλία του στο συνέδριο, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας εξήρε την «ανθούσα» τριμερή συνεργασία Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου.
Συγκεκριμένα, ο Δένδιας τοποθέτησε την πρόοδο σε αυτόν τον τομέα παράλληλα με άλλες διπλωματικές προόδους, αναφερόμενος σε «σχήματα συνεργασίας με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Ιορδανία και τις χώρες του Κόλπου, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία, αλλά και με το Μπαχρέιν και το Κουβέιτ».
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης μίλησε επίσης με λαμπερούς όρους για την πρόοδο των σχέσεων τα τελευταία χρόνια. Ο Χριστοδουλίδης, ο οποίος πρόκειται να διεκδικήσει την προεδρία της Κύπρου στις επερχόμενες εκλογές, σημείωσε τον ρόλο των ανακαλύψεων φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο ως τη βάση της βελτίωσης των σχέσεων.
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών υποστήριξε ότι «οι υδρογονάνθρακες μπορούν να έχουν στο πλαίσιο της περιοχής μας τον ίδιο αντίκτυπο και επίδραση που είχαν ο άνθρακας και ο χάλυβας για την Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο», σημειώνοντας ότι «Κύπρος, Ελλάδα, Ισραήλ, Αίγυπτος, Ιορδανία, ΗΑΕ (και ακόμη και ο Λίβανος, παρά το πλήθος των προβλημάτων που αντιμετωπίζει) έχουν ενωθεί και έχουν διαμορφώσει τέτοιους μηχανισμούς συνεργασίας, βασισμένους σε μια θετική και περιεκτική ατζέντα».
Ο Χριστοδουλίδης υπενθύμισε επίσης ότι ως Κύπριος υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε το Ισραήλ οκτώ φορές.
Δηλώσεις και γεγονότα αυτού του είδους αντικατοπτρίζουν μια αξιοσημείωτη αλλαγή που έχει όντως εμφανιστεί στις σχέσεις του Ισραήλ με την Ελλάδα και την Κύπρο την τελευταία δεκαετία.
Τη δεκαετία του 1980, η Ελλάδα πρωτοστάτησε στη διπλωματική αναγνώριση της ΟΑΠ από την Ευρώπη και παραχώρησε στο κίνημα πλήρες διπλωματικό καθεστώς στην Ελλάδα. Τότε ο Έλληνας πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου φιλοξένησε περίφημα τον ηγέτη της PLO Yasir Arafat στην Ελλάδα, μετά την εκδίωξη του κινήματος από τον Λίβανο το 1982.
Η Αθήνα προέβη στην de jure αναγνώριση του Ισραήλ μόλις το 1990.
Η ελληνική εξάρτηση από τις εισαγωγές πετρελαίου από τον Κόλπο υποβάθμισε τη μη συμπαθητική στάση της Αθήνας.
Τα πράγματα έχουν αλλάξει.
Το Ισραήλ σήμερα είναι μέρος μιας de facto συμμαχίας που περιλαμβάνει επίσης τις κύριες χώρες του Κόλπου. Ομοίως, την τελευταία δεκαετία, η συνεργασία μεταξύ Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου αυξάνεται σταθερά.
Είναι ενδιαφέρον ότι ο γιος του Παπανδρέου, Γεώργιος, ήταν καθοριστικός για τη βελτίωση των σχέσεων. Ως πρωθυπουργός, ο νεότερος Παπανδρέου πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στο Ισραήλ το 2010, η οποία αποτέλεσε σημαντικό ορόσημο στην αυξανόμενη συνεργασία μεταξύ Αθήνας και Ιερουσαλήμ την επόμενη δεκαετία.
Όπως παρατήρησε ο Λόρδος Πάλμερστον, τα έθνη δεν έχουν μόνιμους φίλους ή μόνιμους εχθρούς ,μόνο μόνιμα συμφέροντα.
Ποιοί είναι οι κύριοι παράγοντες που οδήγησαν στον μήνα του μέλιτος Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου της τελευταίας δεκαετίας;
Υπάρχουν δύο κεντρικά και συναφή στοιχεία.
Το πρώτο είναι η ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο.
Το δεύτερο είναι η αμοιβαία καχυποψία για την Τουρκία.
Όσον αφορά το πρώτο θέμα, η ανακάλυψη φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο είναι ζήτημα στρατηγικής σημασίας, που δίνει τη δυνατότητα στο Ισραήλ να γίνει εξαγωγέας ενέργειας.
Υπάρχει φυσικό και προφανές κοινό ενδιαφέρον μεταξύ των δικαιούχων αυτών των ανακαλύψεων να συνεργαστούν για την εξαγωγή φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές. Η ανάγκη, τώρα πιο εμφανής από ποτέ, να αποσυνδεθεί η Ευρώπη από την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο ενισχύοντας το κίνητρο για συνεργασία.
Το εμβληματικό έργο από αυτή την άποψη ήταν ο σχεδιαζόμενος αγωγός φυσικού αερίου EastMed, ο οποίος προοριζόταν να συνδέει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου Ισραήλ και Κύπρου στη Μεσόγειο με την Ελλάδα και την Ιταλία, από όπου θα γινόταν αποστιλή υγροποιημένου φυσικού αερίου σε ευρωπαϊκές χώρες.
Οι ΗΠΑ απέσυραν την υποστήριξή τους από αυτό το έργο τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, θέτοντας το μέλλον τους σε αμφιβολία.
Ωστόσο, ανεξάρτητα από το εάν ο αγωγός γίνει ή όχι, τα τριμερή έργα που σχετίζονται με το φυσικό αέριο πρόκειται να συνεχιστούν. Από τους βελτιωμένους δεσμούς προέκυψαν ευρύτερα κοινά έργα υποδομής.
Το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος συμφώνησαν να συνδέσουν τα δίκτυά τους ηλεκτρικής ενέργειας, μέσω της κατασκευής ενός υποβρύχιου καλωδίου τροφοδοσίας κάτω από τη Μεσόγειο, γνωστού ως διασύνδεση Ευρω-Ασίας. Το έργο αυτό αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2024.
Όσον αφορά το δεύτερο στοιχείο, η ελληνοτουρκική έχθρα είναι βαθιά, μακροχρόνια και προφανώς πουθενά δεν είναι κοντά η επίλυσή της
Η Τουρκία βρίσκεται επί του παρόντος σε μια προσπάθεια να ανοικοδομήσει τις σχέσεις με το Ισραήλ και με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία. Σε ότι αφορά την Αθήνα, ωστόσο, οι έντονες διαφορές σχετικά με το Κυπριακό, η νόμιμη κατανομή οικονομικών ζωνών στα ύδατα της Μεσογείου και οι διαφωνίες γύρω από την ελληνική στρατιωτική δραστηριότητα στο Αιγαίο έχουν εξασφαλίσει ότι καμία απόψυξη δεν φαίνεται επικείμενη.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγιέπ Ερντογάν, με φόντο τις εντάσεις σε αυτές τις περιοχές, δήλωσε τον Μάιο του 2022 ότι ο σημερινός Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης «δεν υπάρχει πια» γι' αυτόν.
Τα προβλήματα με την Τουρκία βοήθησαν να έρθουν κοντά η Ιερουσαλήμ και η Αθήνα, και η τουρκική πρόκληση έχει υποστηρίξει την απότομη αύξηση της συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας.
Τον Απρίλιο του 2021 υπογράφηκε σύμβαση 1,68 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την Elbit Systems για την κατασκευή εκπαιδευτικού κέντρου προσομοίωσης μαχητικών αεροσκαφών για την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία.
Αυτή ήταν η τελευταία και μεγαλύτερη από μια σειρά μεγάλων συμβάσεων που συνδέουν ισραηλινές εταιρείες με τον ελληνικό τομέα ασφάλειας.
Πρόσφατο άρθρο στο Forbes αποκάλυψε ότι η Ελλάδα απέκτησε το σύστημα Drone Dome, που παράγεται από την ισραηλινή εταιρεία Rafael, για άμυνα έναντι τουρκικών drones που πετούν τακτικά πάνω από τα ελληνικά νησιά, παρακολουθώντας την ελληνική ναυτική δραστηριότητα.
Οι σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία βρίσκονται στο ναδίρ την τελευταία δεκαετία. Η υποστήριξη και η παροχή στέγης του Ερντογάν στη Χαμάς, και η υποστήριξή του στο σουνιτικό πολιτικό Ισλάμ γενικότερα, επιτάχυνε μια απότομη πτώση των σχέσεων. Αξιοσημείωτο είναι ότι η επίσκεψη του Γιώργου Παπανδρέου στο Ισραήλ το 2010 έγινε λίγο μετά το επεισόδιο στο Mavi Marmara, στο οποίο σκοτώθηκαν ορισμένοι Τούρκοι ισλαμιστές ακτιβιστές από τις ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας.
Αυτή η εχθρότητα βοήθησε να εμβαθύνει και να υπογραμμίσει την κίνηση της Ιερουσαλήμ προς την Αθήνα.
Το παρασκήνιο όμως τώρα μπορεί να αλλάζει.
Η κυβέρνηση του Ερντογάν συμμετέχει επί του παρόντος σε μια συντονισμένη προσπάθεια για τη βελτίωση των σχέσεων με την Ιερουσαλήμ.
Η περίοδος που οι ισλαμιστικές επαναστάσεις έμοιαζαν επικείμενες σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο φαίνεται να έχει παρέλθει.
Ο Τούρκος ηγέτης βρίσκεται αντιμέτωπος με εκλογές το επόμενο έτος, με τον πληθωρισμό να είναι στο 79% και σε μια γενικά δεινή οικονομική κατάσταση. Προφανώς θέλει να επαναφέρει τις σχέσεις του.
Το Ισραήλ, φαίνεται, είναι προσεκτικό .
Η κρατική επίσκεψη του Προέδρου Yitzhak Herzog στην Τουρκία τον Μάρτιο ήταν μια ένδειξη του παρόμοιου ενδιαφέροντος του Ισραήλ για την αποκατάσταση των σχέσεων.
Εδώ, μπορεί να παρατηρηθεί ένα δίλημμα. Ο Χέρτζογκ επισκέφθηκε την Ελλάδα πριν από το ταξίδι του στην Τουρκία, προφανώς για να κατευνάσει τις ανησυχίες στην Αθήνα σχετικά με την προσέγγιση Ισραήλ-Τουρκίας.
Παρά τις διπλωματικές ικανότητες του προέδρου, είναι απίθανο να έχει πετύχει πλήρως αυτή την αποστολή.
Οι σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας είναι ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος και είναι πιθανό να παραμείνουν έτσι.
Είναι δύσκολο να δούμε πώς η συνεχιζόμενη εμβάθυνση της συμμαχίας με την Ελλάδα και την Κύπρο θα μπορούσε να συνυπάρξει με μια απότομη στροφή προς μια στενή σχέση με την Τουρκία, τον κύριο και σκληρό αντίπαλο της Αθήνας και της Λευκωσίας.
Η Τουρκία βλέπει τον εαυτό της ως γεωγραφικό αγωγό για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου στο δρόμο προς την Ευρώπη. Μεγάλο μέρος του κινήτρου για την Ελλάδα και την Κύπρο να προσεγγίσουν το Ισραήλ ήταν ακριβώς η συνεργασία σε αυτόν τον τομέα.
Η αντιστάθμιση μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας είναι πιθανό να αποδειχθεί ανέφικτη.
Το ασταθές ιστορικό του Τούρκου προέδρου, η βαθιά ριζωμένη ισλαμιστική προοπτική που ενημέρωσε την πολιτική του καθ' όλη τη διάρκεια, και η συνεχιζόμενη παροχή στέγης και οι δραστηριότητες της Χαμάς στο τουρκικό έδαφος θα επηρεάσουν πιθανώς στις ισραηλινές εκτιμήσεις.
Η αδράνεια, ο τακτικός αυτοσχεδιασμός ή η προσπάθεια όπως λέει η εβραϊκή φράση να «χορέψουμε σε όλους τους γάμους» είναι απίθανο να αποδειχθούν αποτελεσματικά.
Δύσκολες επιλογές βρίσκονται μπροστά για το Ισραήλ."
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Το παραπάνω άρθρο της JERUSALEM POST χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, αφού ουσιαστικά υποδηλώνει μια αμφιταλάντευση του Ισραήλ αναφορικά με τις σχέσεις του με Ελλάδα-Κύπρο από τη μια και Τουρκία από την άλλη
Σημειώνουμε ότι Ελληνικό και Εβραϊκό λόμπυ συνεργάζονται πάρα πολύ καλά στις ΗΠΑ, γεγονός που έχει δώσει πολύ καλά δείγματα ... και πως Ελλάδα και Κύπρος έχουν μόνο όφελος από την εμβάθυνση των σχέσεών τους με το Ισραήλ, το οποίο εκτίμησή μας είναι ότι θα πρέπει να φέρουμε ακόμη ποιό κοντά μας, με τρόπο τέτοιο ώστε να δεθεί μαζί μας σε τέτοιο βαθμό που να είναι πάρα πολύ δύσκολη η μεταστροφή της στάσης του έναντι της Τουρκίας, και εξηγώ
Υπογραφή Αμυντικού συμφώνου Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ εφάμιλλο με αυτό Γαλλίας-Ελλάδας
Σε στρατιωτικό επίπεδο μια δελεαστική κίνηση για το Ισραήλ και ταυτόχρονα πολύ σωστή κίνηση από πλευράς Ελλάδας, θα ήταν η ενοποίηση της αντιαεροπορικής άμυνας της χώρας με το Ισραήλ αρχικά και στη συνέχεια μέσω αυτού με ΗΑΕ και Σαουδική Αραβία, στην οποία έχουμε ήδη στείλει πυροβολαρχία Patriot για ενίσχυση της αντιαεροπορικής της προστασίας έναντι των ανταρτών Χούτι της Υεμένης.
Ειδικότερα με τη σύμμαχο και φίλη χώρα του Ισραήλ θα πρέπει να υπογραφεί Αμυντικό Σύμφωνο, όπου θα υπάρχει πρόβλεψη για "φιλοξενία" μαχητικών αεροσκαφών και πολεμικών πλοίων σε περίπτωση που ήθελε απαιτηθεί στην Ελλάδα, αφού λόγω της εδαφικής διαμόρφωσης της χώρας και του βεληνεκούς των πυραυλικών συστημάτων αλλά και της τακτικής που αναμένεται να ακολουθήσουν Χαμάς-Χεζμπολάχ και Ιράν σε μια στρατιωτική αναμέτρηση τους με το Ισραήλ, αναμένουμε τα αεροδρόμια και τα λιμάνια της χώρας να πληγούν.
Το αντίστοιχο για την Ελλάδα σε περίπτωση επίθεσης από την Τουρκία
Η πρόσφατη πολεμική αναμέτρηση με τη Χαμάς κατέδειξε στο Ισραήλ, ότι ακόμη και το δικό του υπερσύγχρονο, πολυεπίπεδο και ενοποιημένο σύστημα αεράμυνας, μπορεί να κορεστεί από πληθώρα εχθρικών πυραύλων και βλημάτων, με αποτέλεσμα να διαπεραστεί και να πληγούν τελικά στόχοι όπως αεροδρόμοα, λιμάνια στην Ισραηλινή επικράτεια.
Χέρι βοηθείας σε τέτοια περίπτωση δύναται να παρέχει η Ελλάδα, δίνοντας με την Κρήτη, Ρόδο και τα υπόλοιπα νότια νησιά του Αιγαίου αλλά και την Πελοπόννησο, με τα αεροδρόμια και τα λιμάνια της το απαραίτητο στρατηγικό βάθος ασφαλείας στις αεροναυτικές δυνάμεις του Ισραήλ."
Φαίνεται ότι οι ΗΠΑ αντιλήφθηκαν τη σπουδαιότητα της ενοποιημένης αντιαεροπορικής άμυνας των χωρών του Κόλπου με το Ισραήλ.
Εμείς θα πρέπει να τρέξουμε προς αυτήν την κατεύθυνση να εντάξουμε την αντιαεροπορική μας άμυνα σε αυτήν την υπό σχηματισμό ενοποιημένη αεράμυνα της Μ. Ανατολής, αφού με Ισραήλ-ΗΑΕ-Σαουδική Αραβία-Ιορδανία-Αίγυπτο διατηρούμε άριστες σχέσεις
Ιδιαίτερα η απόκτηση των φρεγατών BELHARA, σε συγκερασμό με τα RAFALE, F-35 από τη χώρα μας, μαζί με τις ένοπλες δυνάμεις Ισραήλ και Κύπρου θα συμβάλλουν αποτελεσματικότατα στην ενοποίηση του θαλάσσιου χώρου Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, βυθίζοντας στον πάτο της θάλασσας τα τουρκικά όνειρα της "Γαλάζιας Πατρίδας".
Κλείνω επισημαίνοντας ότι υπογραφή Αμυντικού συμφώνου Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ εφάμιλλο με αυτό Γαλλίας-Ελλάδας, θα περιορίσει σε μεγάλο βαθμό τις πιθανότητες μεταστροφής του Ισραήλ προς την Τουρκία
Εκτίμησή μας είναι ότι παρασκηνιακά ο Ερντογάν, συνεχίζει τις προσπάθειες βελτίωσης των σχέσεων του με το Ισραήλ, προσφέροντας γή και ύδωρ, ενώ όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των τουρκικών εκλογών, αυτό θα έχει μάλλον θετικότερο αντίκτυπο αναφορικά με την βελτίωση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ, αφού ο μεν Ερντογάν αν νικήσει θα πρέπει να τηρήσει ότι έχει τάξει στο Ισραήλ υπαναχωρώντας, η δε τουρκική αντιπολίτευση αν επικρατήσει θα σπεύσει να βελτιώσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.
Συνεπώς θα πρέπει στο χρόνο που μεσολαβεί μέχρι τις τουρκικές εκλογές να επιχειρήσουμε να δέσουμε το Ισραήλ στο Ελληνικό άρμα, αρχικά με την υπογραφή Αμυντικού Συμφώνου και στη συνέχεια με περαιτέρω εμβάθυνση σε όλους τους τομείς, ενέργειας, τουρισμού, εμπορίου, οικονομίας
Συγκεκριμένα, ο Δένδιας τοποθέτησε την πρόοδο σε αυτόν τον τομέα παράλληλα με άλλες διπλωματικές προόδους, αναφερόμενος σε «σχήματα συνεργασίας με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Ιορδανία και τις χώρες του Κόλπου, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία, αλλά και με το Μπαχρέιν και το Κουβέιτ».
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης μίλησε επίσης με λαμπερούς όρους για την πρόοδο των σχέσεων τα τελευταία χρόνια. Ο Χριστοδουλίδης, ο οποίος πρόκειται να διεκδικήσει την προεδρία της Κύπρου στις επερχόμενες εκλογές, σημείωσε τον ρόλο των ανακαλύψεων φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο ως τη βάση της βελτίωσης των σχέσεων.
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών υποστήριξε ότι «οι υδρογονάνθρακες μπορούν να έχουν στο πλαίσιο της περιοχής μας τον ίδιο αντίκτυπο και επίδραση που είχαν ο άνθρακας και ο χάλυβας για την Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο», σημειώνοντας ότι «Κύπρος, Ελλάδα, Ισραήλ, Αίγυπτος, Ιορδανία, ΗΑΕ (και ακόμη και ο Λίβανος, παρά το πλήθος των προβλημάτων που αντιμετωπίζει) έχουν ενωθεί και έχουν διαμορφώσει τέτοιους μηχανισμούς συνεργασίας, βασισμένους σε μια θετική και περιεκτική ατζέντα».
Ο Χριστοδουλίδης υπενθύμισε επίσης ότι ως Κύπριος υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε το Ισραήλ οκτώ φορές.
Δηλώσεις και γεγονότα αυτού του είδους αντικατοπτρίζουν μια αξιοσημείωτη αλλαγή που έχει όντως εμφανιστεί στις σχέσεις του Ισραήλ με την Ελλάδα και την Κύπρο την τελευταία δεκαετία.
Τη δεκαετία του 1980, η Ελλάδα πρωτοστάτησε στη διπλωματική αναγνώριση της ΟΑΠ από την Ευρώπη και παραχώρησε στο κίνημα πλήρες διπλωματικό καθεστώς στην Ελλάδα. Τότε ο Έλληνας πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου φιλοξένησε περίφημα τον ηγέτη της PLO Yasir Arafat στην Ελλάδα, μετά την εκδίωξη του κινήματος από τον Λίβανο το 1982.
Η Αθήνα προέβη στην de jure αναγνώριση του Ισραήλ μόλις το 1990.
Η ελληνική εξάρτηση από τις εισαγωγές πετρελαίου από τον Κόλπο υποβάθμισε τη μη συμπαθητική στάση της Αθήνας.
Τα πράγματα έχουν αλλάξει.
Το Ισραήλ σήμερα είναι μέρος μιας de facto συμμαχίας που περιλαμβάνει επίσης τις κύριες χώρες του Κόλπου. Ομοίως, την τελευταία δεκαετία, η συνεργασία μεταξύ Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου αυξάνεται σταθερά.
Είναι ενδιαφέρον ότι ο γιος του Παπανδρέου, Γεώργιος, ήταν καθοριστικός για τη βελτίωση των σχέσεων. Ως πρωθυπουργός, ο νεότερος Παπανδρέου πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στο Ισραήλ το 2010, η οποία αποτέλεσε σημαντικό ορόσημο στην αυξανόμενη συνεργασία μεταξύ Αθήνας και Ιερουσαλήμ την επόμενη δεκαετία.
Όπως παρατήρησε ο Λόρδος Πάλμερστον, τα έθνη δεν έχουν μόνιμους φίλους ή μόνιμους εχθρούς ,μόνο μόνιμα συμφέροντα.
Ποιοί είναι οι κύριοι παράγοντες που οδήγησαν στον μήνα του μέλιτος Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου της τελευταίας δεκαετίας;
Υπάρχουν δύο κεντρικά και συναφή στοιχεία.
Το πρώτο είναι η ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο.
Το δεύτερο είναι η αμοιβαία καχυποψία για την Τουρκία.
Όσον αφορά το πρώτο θέμα, η ανακάλυψη φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο είναι ζήτημα στρατηγικής σημασίας, που δίνει τη δυνατότητα στο Ισραήλ να γίνει εξαγωγέας ενέργειας.
Υπάρχει φυσικό και προφανές κοινό ενδιαφέρον μεταξύ των δικαιούχων αυτών των ανακαλύψεων να συνεργαστούν για την εξαγωγή φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές. Η ανάγκη, τώρα πιο εμφανής από ποτέ, να αποσυνδεθεί η Ευρώπη από την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο ενισχύοντας το κίνητρο για συνεργασία.
Το εμβληματικό έργο από αυτή την άποψη ήταν ο σχεδιαζόμενος αγωγός φυσικού αερίου EastMed, ο οποίος προοριζόταν να συνδέει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου Ισραήλ και Κύπρου στη Μεσόγειο με την Ελλάδα και την Ιταλία, από όπου θα γινόταν αποστιλή υγροποιημένου φυσικού αερίου σε ευρωπαϊκές χώρες.
Οι ΗΠΑ απέσυραν την υποστήριξή τους από αυτό το έργο τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, θέτοντας το μέλλον τους σε αμφιβολία.
Ωστόσο, ανεξάρτητα από το εάν ο αγωγός γίνει ή όχι, τα τριμερή έργα που σχετίζονται με το φυσικό αέριο πρόκειται να συνεχιστούν. Από τους βελτιωμένους δεσμούς προέκυψαν ευρύτερα κοινά έργα υποδομής.
Το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος συμφώνησαν να συνδέσουν τα δίκτυά τους ηλεκτρικής ενέργειας, μέσω της κατασκευής ενός υποβρύχιου καλωδίου τροφοδοσίας κάτω από τη Μεσόγειο, γνωστού ως διασύνδεση Ευρω-Ασίας. Το έργο αυτό αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2024.
Όσον αφορά το δεύτερο στοιχείο, η ελληνοτουρκική έχθρα είναι βαθιά, μακροχρόνια και προφανώς πουθενά δεν είναι κοντά η επίλυσή της
Η Τουρκία βρίσκεται επί του παρόντος σε μια προσπάθεια να ανοικοδομήσει τις σχέσεις με το Ισραήλ και με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία. Σε ότι αφορά την Αθήνα, ωστόσο, οι έντονες διαφορές σχετικά με το Κυπριακό, η νόμιμη κατανομή οικονομικών ζωνών στα ύδατα της Μεσογείου και οι διαφωνίες γύρω από την ελληνική στρατιωτική δραστηριότητα στο Αιγαίο έχουν εξασφαλίσει ότι καμία απόψυξη δεν φαίνεται επικείμενη.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγιέπ Ερντογάν, με φόντο τις εντάσεις σε αυτές τις περιοχές, δήλωσε τον Μάιο του 2022 ότι ο σημερινός Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης «δεν υπάρχει πια» γι' αυτόν.
Τα προβλήματα με την Τουρκία βοήθησαν να έρθουν κοντά η Ιερουσαλήμ και η Αθήνα, και η τουρκική πρόκληση έχει υποστηρίξει την απότομη αύξηση της συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας.
Τον Απρίλιο του 2021 υπογράφηκε σύμβαση 1,68 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την Elbit Systems για την κατασκευή εκπαιδευτικού κέντρου προσομοίωσης μαχητικών αεροσκαφών για την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία.
Αυτή ήταν η τελευταία και μεγαλύτερη από μια σειρά μεγάλων συμβάσεων που συνδέουν ισραηλινές εταιρείες με τον ελληνικό τομέα ασφάλειας.
Πρόσφατο άρθρο στο Forbes αποκάλυψε ότι η Ελλάδα απέκτησε το σύστημα Drone Dome, που παράγεται από την ισραηλινή εταιρεία Rafael, για άμυνα έναντι τουρκικών drones που πετούν τακτικά πάνω από τα ελληνικά νησιά, παρακολουθώντας την ελληνική ναυτική δραστηριότητα.
Οι σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία βρίσκονται στο ναδίρ την τελευταία δεκαετία. Η υποστήριξη και η παροχή στέγης του Ερντογάν στη Χαμάς, και η υποστήριξή του στο σουνιτικό πολιτικό Ισλάμ γενικότερα, επιτάχυνε μια απότομη πτώση των σχέσεων. Αξιοσημείωτο είναι ότι η επίσκεψη του Γιώργου Παπανδρέου στο Ισραήλ το 2010 έγινε λίγο μετά το επεισόδιο στο Mavi Marmara, στο οποίο σκοτώθηκαν ορισμένοι Τούρκοι ισλαμιστές ακτιβιστές από τις ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας.
Αυτή η εχθρότητα βοήθησε να εμβαθύνει και να υπογραμμίσει την κίνηση της Ιερουσαλήμ προς την Αθήνα.
Το παρασκήνιο όμως τώρα μπορεί να αλλάζει.
Η κυβέρνηση του Ερντογάν συμμετέχει επί του παρόντος σε μια συντονισμένη προσπάθεια για τη βελτίωση των σχέσεων με την Ιερουσαλήμ.
Η περίοδος που οι ισλαμιστικές επαναστάσεις έμοιαζαν επικείμενες σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο φαίνεται να έχει παρέλθει.
Ο Τούρκος ηγέτης βρίσκεται αντιμέτωπος με εκλογές το επόμενο έτος, με τον πληθωρισμό να είναι στο 79% και σε μια γενικά δεινή οικονομική κατάσταση. Προφανώς θέλει να επαναφέρει τις σχέσεις του.
Το Ισραήλ, φαίνεται, είναι προσεκτικό .
Η κρατική επίσκεψη του Προέδρου Yitzhak Herzog στην Τουρκία τον Μάρτιο ήταν μια ένδειξη του παρόμοιου ενδιαφέροντος του Ισραήλ για την αποκατάσταση των σχέσεων.
Εδώ, μπορεί να παρατηρηθεί ένα δίλημμα. Ο Χέρτζογκ επισκέφθηκε την Ελλάδα πριν από το ταξίδι του στην Τουρκία, προφανώς για να κατευνάσει τις ανησυχίες στην Αθήνα σχετικά με την προσέγγιση Ισραήλ-Τουρκίας.
Παρά τις διπλωματικές ικανότητες του προέδρου, είναι απίθανο να έχει πετύχει πλήρως αυτή την αποστολή.
Οι σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας είναι ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος και είναι πιθανό να παραμείνουν έτσι.
Είναι δύσκολο να δούμε πώς η συνεχιζόμενη εμβάθυνση της συμμαχίας με την Ελλάδα και την Κύπρο θα μπορούσε να συνυπάρξει με μια απότομη στροφή προς μια στενή σχέση με την Τουρκία, τον κύριο και σκληρό αντίπαλο της Αθήνας και της Λευκωσίας.
Η Τουρκία βλέπει τον εαυτό της ως γεωγραφικό αγωγό για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου στο δρόμο προς την Ευρώπη. Μεγάλο μέρος του κινήτρου για την Ελλάδα και την Κύπρο να προσεγγίσουν το Ισραήλ ήταν ακριβώς η συνεργασία σε αυτόν τον τομέα.
Η αντιστάθμιση μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας είναι πιθανό να αποδειχθεί ανέφικτη.
Το ασταθές ιστορικό του Τούρκου προέδρου, η βαθιά ριζωμένη ισλαμιστική προοπτική που ενημέρωσε την πολιτική του καθ' όλη τη διάρκεια, και η συνεχιζόμενη παροχή στέγης και οι δραστηριότητες της Χαμάς στο τουρκικό έδαφος θα επηρεάσουν πιθανώς στις ισραηλινές εκτιμήσεις.
Η αδράνεια, ο τακτικός αυτοσχεδιασμός ή η προσπάθεια όπως λέει η εβραϊκή φράση να «χορέψουμε σε όλους τους γάμους» είναι απίθανο να αποδειχθούν αποτελεσματικά.
Δύσκολες επιλογές βρίσκονται μπροστά για το Ισραήλ."
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Το παραπάνω άρθρο της JERUSALEM POST χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, αφού ουσιαστικά υποδηλώνει μια αμφιταλάντευση του Ισραήλ αναφορικά με τις σχέσεις του με Ελλάδα-Κύπρο από τη μια και Τουρκία από την άλλη
Σημειώνουμε ότι Ελληνικό και Εβραϊκό λόμπυ συνεργάζονται πάρα πολύ καλά στις ΗΠΑ, γεγονός που έχει δώσει πολύ καλά δείγματα ... και πως Ελλάδα και Κύπρος έχουν μόνο όφελος από την εμβάθυνση των σχέσεών τους με το Ισραήλ, το οποίο εκτίμησή μας είναι ότι θα πρέπει να φέρουμε ακόμη ποιό κοντά μας, με τρόπο τέτοιο ώστε να δεθεί μαζί μας σε τέτοιο βαθμό που να είναι πάρα πολύ δύσκολη η μεταστροφή της στάσης του έναντι της Τουρκίας, και εξηγώ
Υπογραφή Αμυντικού συμφώνου Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ εφάμιλλο με αυτό Γαλλίας-Ελλάδας
Σε στρατιωτικό επίπεδο μια δελεαστική κίνηση για το Ισραήλ και ταυτόχρονα πολύ σωστή κίνηση από πλευράς Ελλάδας, θα ήταν η ενοποίηση της αντιαεροπορικής άμυνας της χώρας με το Ισραήλ αρχικά και στη συνέχεια μέσω αυτού με ΗΑΕ και Σαουδική Αραβία, στην οποία έχουμε ήδη στείλει πυροβολαρχία Patriot για ενίσχυση της αντιαεροπορικής της προστασίας έναντι των ανταρτών Χούτι της Υεμένης.
Ειδικότερα με τη σύμμαχο και φίλη χώρα του Ισραήλ θα πρέπει να υπογραφεί Αμυντικό Σύμφωνο, όπου θα υπάρχει πρόβλεψη για "φιλοξενία" μαχητικών αεροσκαφών και πολεμικών πλοίων σε περίπτωση που ήθελε απαιτηθεί στην Ελλάδα, αφού λόγω της εδαφικής διαμόρφωσης της χώρας και του βεληνεκούς των πυραυλικών συστημάτων αλλά και της τακτικής που αναμένεται να ακολουθήσουν Χαμάς-Χεζμπολάχ και Ιράν σε μια στρατιωτική αναμέτρηση τους με το Ισραήλ, αναμένουμε τα αεροδρόμια και τα λιμάνια της χώρας να πληγούν.
Το αντίστοιχο για την Ελλάδα σε περίπτωση επίθεσης από την Τουρκία
Η πρόσφατη πολεμική αναμέτρηση με τη Χαμάς κατέδειξε στο Ισραήλ, ότι ακόμη και το δικό του υπερσύγχρονο, πολυεπίπεδο και ενοποιημένο σύστημα αεράμυνας, μπορεί να κορεστεί από πληθώρα εχθρικών πυραύλων και βλημάτων, με αποτέλεσμα να διαπεραστεί και να πληγούν τελικά στόχοι όπως αεροδρόμοα, λιμάνια στην Ισραηλινή επικράτεια.
Χέρι βοηθείας σε τέτοια περίπτωση δύναται να παρέχει η Ελλάδα, δίνοντας με την Κρήτη, Ρόδο και τα υπόλοιπα νότια νησιά του Αιγαίου αλλά και την Πελοπόννησο, με τα αεροδρόμια και τα λιμάνια της το απαραίτητο στρατηγικό βάθος ασφαλείας στις αεροναυτικές δυνάμεις του Ισραήλ."
Φαίνεται ότι οι ΗΠΑ αντιλήφθηκαν τη σπουδαιότητα της ενοποιημένης αντιαεροπορικής άμυνας των χωρών του Κόλπου με το Ισραήλ.
Εμείς θα πρέπει να τρέξουμε προς αυτήν την κατεύθυνση να εντάξουμε την αντιαεροπορική μας άμυνα σε αυτήν την υπό σχηματισμό ενοποιημένη αεράμυνα της Μ. Ανατολής, αφού με Ισραήλ-ΗΑΕ-Σαουδική Αραβία-Ιορδανία-Αίγυπτο διατηρούμε άριστες σχέσεις
Ιδιαίτερα η απόκτηση των φρεγατών BELHARA, σε συγκερασμό με τα RAFALE, F-35 από τη χώρα μας, μαζί με τις ένοπλες δυνάμεις Ισραήλ και Κύπρου θα συμβάλλουν αποτελεσματικότατα στην ενοποίηση του θαλάσσιου χώρου Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, βυθίζοντας στον πάτο της θάλασσας τα τουρκικά όνειρα της "Γαλάζιας Πατρίδας".
Κλείνω επισημαίνοντας ότι υπογραφή Αμυντικού συμφώνου Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ εφάμιλλο με αυτό Γαλλίας-Ελλάδας, θα περιορίσει σε μεγάλο βαθμό τις πιθανότητες μεταστροφής του Ισραήλ προς την Τουρκία
Εκτίμησή μας είναι ότι παρασκηνιακά ο Ερντογάν, συνεχίζει τις προσπάθειες βελτίωσης των σχέσεων του με το Ισραήλ, προσφέροντας γή και ύδωρ, ενώ όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των τουρκικών εκλογών, αυτό θα έχει μάλλον θετικότερο αντίκτυπο αναφορικά με την βελτίωση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ, αφού ο μεν Ερντογάν αν νικήσει θα πρέπει να τηρήσει ότι έχει τάξει στο Ισραήλ υπαναχωρώντας, η δε τουρκική αντιπολίτευση αν επικρατήσει θα σπεύσει να βελτιώσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.
Συνεπώς θα πρέπει στο χρόνο που μεσολαβεί μέχρι τις τουρκικές εκλογές να επιχειρήσουμε να δέσουμε το Ισραήλ στο Ελληνικό άρμα, αρχικά με την υπογραφή Αμυντικού Συμφώνου και στη συνέχεια με περαιτέρω εμβάθυνση σε όλους τους τομείς, ενέργειας, τουρισμού, εμπορίου, οικονομίας
Δημοσίευση σχολίου