Γιώργος Σκαφιδάς
Εάν όλα είχαν κυλήσει βάσει προγράμματος, η πολύπαθη Λιβύη αυτές τις ημέρες (24 Δεκεμβρίου) θα πήγαινε σε εκλογές (προεδρικές, ενδεχομένως και βουλευτικές αν και για τις βουλευτικές είχε παρουσιαστεί ως πιθανός χρόνος διεξαγωγής και ο Φεβρουάριος του 2022). Εάν όλα είχαν κυλήσει βάσει προγράμματος, οι εκλογές της 24ης Δεκεμβρίου θα ήταν οι πρώτες «εθνικές» κάλπες που στήνονται στη χώρα της βόρειας Αφρικής έπειτα από από το 2014 (ενώ είχαν προηγηθεί εκλογικές αναμετρήσεις και το 2012 αλλά και το 2010).
Καμία έκπληξη μεν, αλλά…
Οι εκλογές του Δεκεμβρίου τελικώς αναβλήθηκαν επ’ αόριστον. Η αναβολή τους βέβαια, εάν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, δεν εκπλήσσει. Αντιθέτως. Άλλοι (οι περισσότεροι) την περίμεναν την αναβολή, και άλλοι την εύχονταν. Από αναβολές εκλογών στη Λιβύη, δε, άλλο τίποτα (ήταν να γίνουν πίσω στα τέλη του 2018 αλλά δεν έγιναν, και εν συνεχεία στις αρχές του 2019 αλλά και πάλι δεν έγιναν). Η διεξαγωγή τους στην αρχικά προγραμματισμένη ημερομηνία ίσως, από μια άποψη, να εξέπληττε ακόμη περισσότερο κι από τη μη-διεξαγωγή τους.
«Ήττες» και προοπτικές
Εκ πρώτης όψεως, η επ’ αόριστον αναβολή των εκλογών αποτελεί «ήττα» για όλους εκείνους, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, που «προσέβλεπαν στη διενέργεια ελεύθερων, συμπεριληπτικών και αξιόπιστων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών στις 24 Δεκεμβρίου» (βλ. πρόσφατες συνεντεύξεις/δηλώσεις Νίκου Δένδια και Κώστα Φραγκογιάννη). Διότι δεν γίνεται, θεωρητικώς τουλάχιστον, να ήλπιζες σε εκλογές και τώρα να αφήνεις να εννοηθεί πως δεν υπάρχει πρόβλημα που δεν γίνονται. Από την άλλη πλευρά βέβαια, κάθε φορά που ανακοινώνονται δημοκρατικές εκλογές κάπου στον κόσμο, επί της αρχής τείνουν να τις στηρίζουν όλοι, τουλάχιστον στα λόγια, ακόμη και εκείνοι που στην πράξη θα τις υπονομεύσουν.
Υπενθυμίζεται πως υπέρ της διεξαγωγής των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών της 24ης Δεκεμβρίου είχαν ταχθεί, άλλωστε, και οι συμμετέχοντες στη Διάσκεψη των Παρισίων για τη Λιβύη τον περασμένο Νοέμβριο, μεταξύ αυτών τότε και η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Και τώρα τι;
Και τώρα που οι λιβυκές εκλογές αναβλήθηκαν (όπως αναμενόταν), όλοι «τρέχουν» να «δουν» την επόμενη ημέρα. Οι πιο «αισιόδοξοι» υποστηρίζουν ότι θα μπορούσαν να διεξαχθούν εκλογές μέσα στο πρώτο τρίμηνο-τετράμηνο του 2022. Οι πιο «απαισιόδοξοι» δεν βλέπουν καν νέες κάλπες μέσα στο 2022. Οι πιο «ρεαλιστές» από την άλλη, υποστηρίζουν πως δεν θα έπρεπε καν να μιλάμε για εκλογές. Η δυτική προσέγγιση που θέλει τις εκλογές να λειτουργούν ως αυτόματη λύση ή διέξοδος από την όποια κρίση έχει αποτύχει κατ’ επανάληψη άλλωστε στο παρελθόν σε διάφορες περιοχές ανά την υφήλιο (βλ. Αραβική Άνοιξη, Ιράκ).
Οι εκλογές αναβλήθηκαν επειδή οι εμπλεκόμενοι δεν κατάφεραν τους περασμένους μήνες να συμφωνήσουν σε τίποτα: ούτε επί της διαδικασίας, ούτε επί των νομίμων υποψηφιοτήτων, ούτε επί του νομικού πλαισίου και των αρμοδιοτήτων, ούτε επί της μεταβατικής διαδικασίας ούτε… ούτε…
Θα μπορούσαν άραγε να τα καταφέρουν να συμφωνήσουν σε κάποιες βασικές κοινές κατευθυντήριες γραμμές στο κοντινό μέλλον; Η συνάντηση που είχαν στις 21 Δεκεμβρίου στη Βεγγάζη οι προεδρικοί υποψήφιοι κ.κ. Φάτι Μπασάγκα, Άχμεντ Μάιτικ και Χαλίφα Χαφτάρ φανερώνει κινητικότητα με το βλέμμα στραμμένο στην επόμενη ημέρα, αν και από αναλυτές όπως είναι για παράδειγμα ο Ζαλέλ Χαρσαουί η συγκεκριμένη συνάντηση αντιμετωπίζεται ως «non-event» (ασήμαντο γεγονός).
Σύνδεση με Κάιρο – Επαφές στην Τουρκία
Σημειώνεται ότι οι κ.κ. Φάτι Μπασάγκα και Άχμεντ Μάιτικ έχουν βρεθεί τις τελευταίες εβδομάδες ή πρόκειται να (ξανα)βρεθούν στην Αίγυπτο (Κάιρο) για επαφές με την εκεί ηγεσία, την οποία Αίγυπτο λέγεται πως είχε επισκεφθεί πίσω στα μέσα Νοεμβρίου και ο έτερος Λίβυος προεδρικός υποψήφιος Σαΐφ αλ Ισλάμ Καντάφι, ενώ στο Κάιρο για να συναντήσει από κοντά τους Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι και Σάμεχ Σούκρι βρέθηκε πρόσφατα και ο επικεφαλής του μεταβατικού λιβυκού Προεδρικού Συμβουλίου Μοχάμεντ Γιουνές Μένφι, διαδεχόμενος τους κ.κ. Χαφτάρ και Σάλεχ που είχαν επίσης βρεθεί στην αιγυπτιακή πρωτεύουσα τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Στον αντίποδα, την Τουρκία έχουν επισκεφθεί το τελευταίο διάστημα για να συναντήσουν από κοντά τον πρόεδρο Ερντογάν οι κ.κ.:
Μοχάμεντ Γιουνές Μένφι (επικεφαλής του μεταβατικού Προεδρικού Συμβουλίου, πρώην πρέσβης της Λιβύης στην Ελλάδα) στις 17 Δεκεμβρίου,
Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά (μεταβατικός πρωθυπουργός και επίδοξος προεδρικός υποψήφιος) στις 5 Νοεμβρίου,
Χαλίντ Αλ Μισρί (πρόεδρος του Υψηλού Συμβουλίου Επικρατείας ή Ανωτάτου Συμβουλίου του Κράτους) στις 10 Νοεμβρίου,
και Fawzi Al-Nuwayri (αναπληρωτής πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, που έχει χαρακτηριστεί και αντίπαλος-ανταγωνιστής του Αγκίλα Σάλεχ) στις 15 Δεκεμβρίου.
«Μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση»
Το μόνο σίγουρο είναι ότι μέσα σε ένα περιβάλλον συνεχιζόμενης – οριακά χαοτικής θα έλεγε κανείς – ρευστότητας, κάποιοι εξωτερικοί παράγοντες (βλ. Τουρκία) θα συνεχίσουν να διεκδικούν ρόλο στη Λιβύη (διατηρώντας παράλληλα εκεί και μισθοφόρους), κι αυτό σε μια λογική τύπου «μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση» για να θυμηθούμε και τον Μάο Τσετούνγκ (ή μήπως, πιο σωστά, τον Τσου εν Λάι;).
Σενάρια τριχοτόμησης – επιστροφής στο χάος
«Οι Τούρκοι ποντάρουν μονομερώς στην όξυνση προβλημάτων (Λιβύη κ.ά.) για να μπορούν εν συνεχεία να αξιοποιούν τα όποια οξυμένα προβλήματα ως μοχλό πίεσης έναντι “συμμάχων” και “εταίρων”, διεκδικώντας ανταλλάγματα προκειμένου να “επιλύσουν” όσα οι ίδιοι προκάλεσαν. Θεωρούν πως η Τουρκία ενισχύει έτσι τη διαπραγματευτική της θέση στη διεθνή σκηνή, εάν δηλαδή η “επίλυση” των όποιων διεθνών προκλήσεων περνάει μέσα από την ίδια […]
Πολλοί Ευρωπαίοι, αν και βλέπουν το “δίπορτο” της Άγκυρας, επιμένουν να κάνουν τα στραβά μάτια…», γράφαμε τον Δεκέμβριο του 2020 στο Α&Δ. Δώδεκα μήνες μετά, η κατάσταση συνεχίζει δυστυχώς να έχει… ως είχε, με την υποσημείωση ωστόσο ότι πλέον επιστρέφουν δριμύτερα και τα σενάρια διχοτόμησης (ή μήπως τριχοτόμησης) της Λιβύης που έχουμε βέβαια ξαναδιαβάσει στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν.
Σημαντική σημείωση (for future reference, που λένε): οι Ντμπεϊμπά και Μπασάγκα έχουν ερείσματα στη δυτική Λιβύη, οι Χαφτάρ και Σάλεχ στην ανατολική και ο υιός Καντάφι στο νότο.
Όσο για εκείνο το τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019, αυτό προφανώς και – αργά ή γρήγορα – θα το ξαναβρούμε μπροστά μας… μέσα σε ένα περιβάλλον διαφορετικών όμως συσχετισμών, από την αναδιαμόρφωση των οποίων αναμένεται να κριθούν πολλά.
Δημοσίευση σχολίου