Γιώργος Σκαφιδάς
Πολλές και ύποπτες οι συμπτώσεις, καθώς οι επιθέσεις της 14ης Σεπτεμβρίου συμπίπτουν χρονικά με επικείμενες… συναντήσεις ηγετών (Τραμπ-Ροχανί), εκλογικές αναμετρήσεις (Ισραήλ), χρηματιστηριακές εξελίξεις (Aramco) και μεγάλα διεθνή ραντεβού (Γενική Συνέλευση ΟΗΕ)
Στο πεδίο των διεθνών ανταγωνισμών οι «συμπτώσεις» ποτέ δεν είναι απλά… συμπτώσεις. Καμία επίθεση, άλλωστε, δεν γίνεται στην τύχη.
Οι επιθέσεις της 14ης Σεπτεμβρίου κατά πετρελαϊκών εγκαταστάσεων στη Σαουδική Αραβία, εάν μάλιστα συνδυαστούν και με παλαιότερα πλήγματα του περασμένου Ιουνίου κατά πετρελαιοφόρων τάνκερ στα Στενά του Ορμούζ, θα έπρεπε να δημιουργούν υποψίες… Διότι όπως και να το δει κανείς, πέρα από κάθε συνωμοσιολογική διάθεση, είναι ολίγον τι «ύποπτο» όταν διαδοχικές και καλά συντονισμένες επιθέσεις νεφελώδους προέλευσης συμπίπτουν χρονικά με... συναντήσεις ηγετών (Αμπε-Ροχανί, Τραμπ-Ροχανί), εκλογικές αναμετρήσεις (Ισραήλ), χρηματιστηριακές εξελίξεις (Aramco) και μεγάλα διεθνή ραντεβού (Γενική Συνέλευση ΟΗΕ).
Μόλις τον περασμένο Ιούνιο, στις 13 Ιουνίου πιο συγκεκριμένα, δύο τάνκερ ιαπωνικών συμφερόντων (το ένα ιαπωνικής ιδιοκτησίας και το άλλο νορβηγικό αλλά με ιαπωνικής ιδιοκτησίας φορτίο) δέχονται επίθεση από «αγνώστους» στα Στενά του Ορμούζ, μια θαλάσσια οδό από όπου, ειρήσθω εν παρόδω, διέρχεται σχεδόν το 30% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου. Αυτομάτως η τιμή του μαύρου χρυσού ανεβαίνει.
Με το δάχτυλο στη σκανδάλη βρίσκονται οι ΗΠΑ μετά τις επιθέσεις στην Aramco Με το δάχτυλο στη σκανδάλη βρίσκονται οι ΗΠΑ μετά τις επιθέσεις στην Aramco
ΗΠΑ, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένο Βασίλειο σπεύδουν να κατηγορήσουν για την επίθεση το Ιράν, με την Τεχεράνη ωστόσο να αρνείται κάθε εμπλοκή και την άμεσα ενδιαφερόμενη Ιαπωνία να αποκηρύσσει τα ενοχοποιητικά στοιχεία ως ανεπαρκή. Σημειώνεται ότι την περίοδο εκείνη, στη θέση του συμβούλου εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου βρίσκεται ακόμη ο Τζον Μπόλτον, ένας αξιωματούχος όχι απλό «γεράκι» αλλά «υπεργεράκι» («uber-hawk» τον ονομάζουν), έκδηλα εχθρικός απέναντι στο Ιράν αλλά ιδιαίτερα φιλικός ταυτόχρονα απέναντι στην ισραηλινή κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Οι επιθέσεις της 13ης Ιουνίου κατά των ιαπωνικών συμφερόντων τάνκερ πραγματοποιούνται όμως, κατά «σύμπτωση», ενώ ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε βρίσκεται σε διήμερη επίσημη επίσκεψη στο Ιράν. Εάν πιστέψουμε μάλιστα τα δημοσιεύματα (που δεν έχουν διαψευστεί δημοσίως από τις άμεσα εμπλεκόμενες πλευρές), τότε ο Άμπε έχει μεταβεί στην Τεχεράνη με την αποστολή να λειτουργήσει ως γεφυροποιός ανάμεσα στην κυβέρνηση των ΗΠΑ και την ηγεσία της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, μεταφέροντας μηνύματα του ιδίου του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ προς την ιρανική ηγεσία.
Ο Μπόλτον και οι εκλογές στο Ισραήλ
Τρεις μήνες μετά, ο «σκληρός» Τζον Μπόλτον αποτελεί πια παρελθόν (ο Τραμπ τον «παραίτησε» στις 9 Σεπτεμβρίου). Στη σκιά της απομάκρυνσης του Μπόλτον, ενισχύεται σημαντικά και το ενδεχόμενο μιας συνάντησης εντός του Σεπτεμβρίου ανάμεσα στον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και τον πρόεδρο του Ιράν, Χασάν Ροχανί, στο περιθώριο της ετήσιας Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη. «Με τον Μπόλτον εκτός, θα συναντήσει ο Τραμπ τον Ροχανί;» διερωτάτο χαρακτηριστικά το περιοδικό «Foreign Policy» στις 12 Σεπτεμβρίου.
Λέγεται μάλιστα ότι σε ακριβώς αυτό το πλαίσιο, ο Αμερικανός πρόεδρος είναι έτοιμος να άρει και μέρος των κυρώσεων που έχει επιβάλει στο Ιράν, ενώ ταυτόχρονα, κυκλοφορούν και σενάρια που θέλουν τον Τραμπ να έχει «ψυχρανθεί» στις σχέσεις του απέναντι στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, στις 14 Σεπτεμβρίου, μη-επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) πλήττουν με πυρά πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της κρατικής σαουδαραβικής Aramco στην ανατολική Σαουδική Αραβία. Το πλήγμα είναι τόσο μεγάλο ώστε η παραγωγή να μειωθεί κατά περίπου 6 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως. Αυτομάτως η τιμή του μαύρου χρυσού ανεβαίνει.
Οι τελευταίες επιθέσεις πραγματοποιούνται, κατά «σύμπτωση», μόλις λίγα 24ωρα προτού ξεκινήσουν οι εργασίες της ετήσιας Συνόδου των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη αλλά και μόλις λίγα 24ωρα πριν από τις βουλευτικές εκλογές στο Ισραήλ (17 Σεπτεμβρίου), πριν από μια εκλογική αναμέτρηση δηλαδή που προμηνύετο δύσκολη εάν όχι εφιαλτική για τον Μπενιαμίν Νετανιάχου και την παράταξη Λικούντ.
Κατά «σύμπτωση», οι επιθέσεις πραγματοποιούνται λίγο πριν και από την πολυαναμενόμενη είσοδο (αρχική δημόσια προσφορά, IPO) του κολοσσού της Aramco στο χρηματιστήριο του Ριάντ. Ο λόγος για μια δημόσια προσφορά που αναμενόταν «πολύ σύντομα», μια προσφορά πάνω στην οποία έχουν ξεκινήσει ήδη να εργάζονται να λοιποί κολοσσοί όπως οι J.P. Morgan, Goldman Sachs, Credit Suisse και Citigroup.
Την ευθύνη για τις επιθέσεις της 14ης Σεπτεμβρίου αναλαμβάνουν οι υποστηριζόμενοι από το Ιράν αντάρτες Χούτι, που πολεμούν ενάντια στις δυνάμεις της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη. Οι Αμερικανοί σπεύδουν και πάλι να δουν πιθανές ευθύνες του Ιράν πίσω από την επίθεση (αν και όχι με την ίδια βεβαιότητα όπως τον περασμένο Ιούνιο), ενώ η Τεχεράνη από την πλευρά της και πάλι να αρνείται κάθε εμπλοκή. Ρωσία, Κίνα και Τουρκία παίρνουν, εμμέσως πλην σαφώς, θέση στο πλευρό του Ιράν.
Η Ρωσία όμως παράλληλα δεν χάνει την ευκαιρία και… προσφέρεται να πουλήσει αντιαεροπορικούς-αντιβαλλιστικούς πυραύλους S-400 στη Σαουδική Αραβία ως μέσο για να μπορέσει το Ριάντ να ενισχύσει τη σαουδαραβική αεράμυνά ενάντια στα drones προστατεύοντας έτσι αποτελεσματικότερα και τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του σουνιτικού βασιλείου. Σημειώνεται ότι Μόσχα και Ριάντ βρίσκονται όντως σε συνομιλίες για τους ρωσικούς S-400, με τους Σαουδάραβες ωστόσο να γνωρίζουν ότι μια τέτοια συμφωνία θα προκαλούσε την οργή (και τις πιθανές κυρώσεις) των Αμερικανών. Πίσω στην Ουάσιγκτον, πάντως, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αντιμετωπίζουν τη Σαουδική Αραβία με ολοένα μεγαλύτερη δυσπιστία. «Το Ιράν μπορεί να είναι εχθρός της Αμερικής αλλά η Σαουδική Αραβία δεν είναι φίλος», γράφει ο πολύπειρος Άντριου Μπέισβιτς στους New York Times.
Τα στρατόπεδα των ωφελημένων
Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, είναι σαφές ότι από τις επιθέσεις των τελευταίων μηνών κατά των πετρελαιοφόρων και των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων ωφελούνται δύο «στρατόπεδα»:
το «στρατόπεδο» όλων όσοι δεν θέλουν με τίποτα να δουν τις ΗΠΑ και το Ιράν να έρχονται πιο κοντά
και το «στρατόπεδο» όλων όσοι έχουν να κερδίσουν από τις ξαφνικές «εκρήξεις» στην τιμή του πετρελαίου
Εμφατικά αντίθετοι σε μια αμερικανοϊρανική προσέγγιση είναι:
Οι σκληροπυρηνικοί εντός του Ιράν (Φρουροί της Επανάστασης κ.ά.)
Η Σαουδική Αραβία
Το Ισραήλ
Και οι «φίλοι» της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ στην Ουάσιγκτον
Oι «παίχτες», από την άλλη, που ωφελούνται από την άνοδο στις τιμές του πετρελαίου είναι πολλοί και διαφορετικοί μεταξύ τους. Μεταξύ αυτών, θα μπορούσε κανείς να ξεχωρίσει χώρες με μεγάλη παραγωγή πετρελαίου όπως είναι (ενδεικτικά):
Η Σαουδική Αραβία (οι εξαγωγές της οποίας το 2018 κατευθύνθηκαν κυρίως προς την Ιαπωνία, την Κίνα, τη Νότιο Κορέα και την Ινδία)
Η Ρωσία
Οι ΗΠΑ (που ξεχωρίζουν πλέον ως ο κορυφαίος παραγωγός παγκοσμίως, πάνω από τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία)
Υπενθυμίζεται, άλλωστε, ότι ο Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (OPEC) και η Ρωσία είχαν ήδη συμφωνήσει, από τον περασμένο Ιούλιο, να παρατείνουν τους περιορισμούς στην παγκόσμια πετρελαϊκή παραγωγή έως και τον Μάρτιο του 2020, διαιωνίζοντας έτσι μια τάση περικοπών/μείωσης που έχει ουσιαστικά ξεκινήσει ήδη από το 2017. Και αυτό, με προφανή στόχο να ανέβουν (ή τουλάχιστον να μην αρχίσουν να πέφτουν) οι τιμές.
Υπάρχουν όμως και χώρες ή ενώσεις χωρών που δεν εξάγουν αλλά εισάγουν ενέργεια και ως εκ τούτου πληρώνουν ακριβά την όποια άνοδο στις τιμές του πετρελαίου. Ποιες είναι αυτές (ενδεικτικά);
Η Κίνα
Η Ινδία
Η Τουρκία
Η Ιαπωνία
Η Νότιος Κορέα
Η ΕΕ
Ο Τραμπ και ο Ομπάμα
Όσο για τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, εκείνος εμφανίζεται να «υιοθετεί» μια διττή στρατηγική απέναντι στο Ιράν, κρατώντας στο ένα χέρι μαστίγιο (αποσύροντας τις ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, επιβάλλοντας κυρώσεις, απειλώντας με στρατιωτικό χτύπημα ή ακόμη και με πόλεμο) και στο άλλο καρότο (εμφανιζόμενος να επιθυμεί μια συνάντηση με τον Ροχανί, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο άρσης μέρους των κυρώσεων, δηλώνοντας έτοιμος για μια νέα «πυρηνική» συμφωνία, καλύτερη από εκείνη του 2015).
Λέγεται ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα ήθελε στην πραγματικότητα όντως να προχωρήσει σε μια ιστορική συνάντηση με τον Χασάν Ροχανί, όπως είχε κάνει άλλωστε και με τον Κιμ Γιονγκ Ουν της Βορείου Κορέας. Για την ιστορία, εάν όντως το πράξει, εκείνος θα είναι ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που συναντάται με έναν Ιρανό ηγέτη έπειτα από το 1977 και τη συνάντηση που είχαν τότε στην Τεχεράνη ο Τζίμι Κάρτερ με τον Σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί. Και μόνο μια τέτοια ιστορική συνάντηση, με ή χωρίς προϋποθέσεις και πέρα από το όποιο αποτέλεσμα, θα ικανοποιούσε τον Τραμπ, που είναι πια σαφές ότι θέλει να μείνει στην ιστορία ως ο πρόεδρος που έσβησε την πολιτική κληρονομιά του Μπαράκ Ομπάμα...
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου