Το κεντρικό επιχείρημα του σχολίου που ακολουθεί, είναι ότι το “σύστημα” των εξοπλισμών της Ελλάδας, αφήνει σκοπίμως τα πάντα να κινούνται σε μια “γκρίζα” περιοχή, χωρίς ξεκάθαρους κανόνες. Αυτό διασφαλίζει περιθώρια κινήσεων με στόχο την παράκαμψη όσων θα επέτασσε ένα πραγματικά διαφανές σύστημα, με το οποίο καλύπτονται (γεω)πολιτικές ή άλλες επιθυμίες. Παρότι αν υπήρχε σοβαρότητα, οποιοδήποτε νομικό πλαίσιο θα μπορούσε να επιτρέπει ευελιξία.
Γράφει ο ΜΙΧΑΗΛ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Σήμερα έχει γίνει “του συρμού” στα εξοπλιστικά, ο περίφημος “γεωπολιτικός παράγοντας“. Χωρίς κανείς να διευκρινίζει εάν έχει στάθμιση και πόση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων! Δειλιάζουν ακόμα και να κάνουν χρήση του δικαιώματος μιας χώρας να επιλέξει να συνεργαστεί με αυτόν που επιθυμεί γι’ αυτούς ακριβώς του γεωπολιτικούς λόγους.
Υπό την προϋπόθεση ότι καλύπτονται οι επιχειρησιακές ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων, είναι από μόνο του ένα ισχυρότατο επιχείρημα. Ακόμα και η περίφημη υποχρέωση που απορρέει από το Ενωσιακό Δίκαιο και υποχρεώνει τη διενέργεια διαγωνισμού στις προμήθειες, έχει τα δικά της “παραθυράκια“. Ας δούμε όμως τα χαρακτηριστικά αυτής της “γκρίζας ζώνης” στην οποία κινούνται τα εξοπλιστικά.
Δεν αποτελεί μυστικό το ότι οι προτεραιότητες των Κλάδων “ανεβοκατεβαίνουν” στον σχετικό αριθμημένο κατάλογο, αναλόγως των επιθυμιών της πολιτικής και της στρατιωτικής ηγεσίας. Καθένας μπορεί να έχει λόγους άλλους από την επιχειρησιακή αξιοπιστία των Ενόπλων Δυνάμεων για να επιθυμεί την κατά προτεραιότητα υλοποίηση κάποιου εξοπλιστικού προγράμματος.
Όχι βέβαια ότι οι προτεραιότητες δεν μπορούν να αλλάζουν. Αυτό όμως πρέπει να είναι το αποτέλεσμα μιας διαρκούς ζωηρής και γόνιμης συζήτησης εντός των Γενικών Επιτελείων με γνώμονα την αμυντική επάρκεια. Η οποία απαίτηση βέβαια μπορεί να αξιοποιηθεί προσχηματικά για να αξιοποιηθούν άλλες προτεραιότητες. Αυτά είναι όμως εν πολλοίς θεωρητικά. Το βέβαιο είναι ότι στην “πραγματική ζωή”, η ιδιοτέλεια είναι ιδιότητα συνυφασμένη με την ίδια την ανθρώπινη φύση.
Ας πάμε όμως στα δυο τελευταία παραδείγματα εξοπλιστικών προγραμμάτων που έχουν απασχολήσει την επικαιρότητα. Αυτό του προγράμματος των φρεγατών και της ίδρυσης Διεθνούς Κέντρου Αεροπορικής Εκπαίδευσης για λογαριασμό της Πολεμικής Αεροπορίας στην Καλαμάτα.
Πρώτη παρατήρηση αφορά το επίπεδο της “προτεραιότητας” των προγραμμάτων. Αυταπόδεικτα, αμφότερα αποτελούν κορυφαίες προτεραιότητες. Το δε επιχείρημα της αντιπολίτευσης περί δυνατότητας της Πολεμικής Αεροπορίας να προχωρήσει μόνη στην ίδρυση Διεθνούς Κέντρου Αεροπορικής Εκπαίδευσης, στερείται σοβαρότητας.
Εάν η χώρα διέθετε τα χρήματα θα το είχε ήδη κάνει. Τουλάχιστον δεν θα είχε αντιμετωπίσει τα σοβαρότατα προβλήματα στον τομέα της εκπαίδευσης των Ιπταμένων που αντιμετώπισε την τελευταία δεκαετία. Χωρίς να επεκταθούμε για ευνόητους λόγους. Το κέντρο θα γίνει με την Ελλάδα δανειζόμενη από τον εταίρο που επέλεξε, χρήματα τα οποία θα αποπληρώσει σε βάθος δύο και πλέον δεκαετιών.
Ποια είναι όμως η ομοιότητα στα δυο προγράμματα; Η “ανεπαρκής διαδικασία“. Η απουσία συγκεκριμένων “προδιαγραφών” που θα περιγράφουν αυτό που η Ελλάδα επιθυμεί να παραλάβει. Όχι πως αυτό διασφαλίζει 100% την ακεραιότητα της διαδικασίας. Πόσες φορές δεν έχει γίνει εκτεταμένη συζήτηση για “φωτογραφικούς διαγωνισμούς” όπου οι προδιαγραφές περιγράφουν επακριβώς το σύστημα που θέλουν να αγοράσουν οπωσδήποτε, το οποίο συχνά είναι υποδεέστερο τεχνολογικά του ανταγωνισμού;
Εάν για παράδειγμα σε μια προμήθεια συστήματος ηλεκτρονικού πολέμου τεθεί ως απαράβατος όρος το να είναι “αναλογικό“, θα αποκλειστούν… “νόμιμα” τα ψηφιακά συστήματα, παρότι είναι τεχνολογικά πολύ πιο προηγμένα. Ακραίο παράδειγμα για να αντιληφθούν οι αναγνώστες την έννοια “φωτογραφικός διαγωνισμός”.
Τι συνέβη λοιπόν με τις φρεγάτες; Δεν υπάρχει πουθενά λίστα προδιαγραφών, ή τουλάχιστον δεν δημοσιοποιείται. Ακόμα και να υπάρχει, η μη δημοσιοποίηση είναι “ύποπτη” και οι αναφορές περί “απορρήτου” αστείες. Διότι το δήθεν απόρρητο, εμποδίζει τη δυνατότητα έγκυρης έκφρασης οποιασδήποτε τεκμηριωμένης ένστασης, προστατεύοντας τη “μοναδική αλήθεια” της πολιτικής επιλογής.
Στην περίπτωση του Αεροπορικού Κέντρου, πάλι η διαδικασία ήταν αστεία. Πάλι προσπαθούν να πείσουν ότι έκαναν διαγωνισμό! Δεν έκαναν διότι εξ αρχής δεν ήθελε κανείς! Επί ημερών της προηγούμενης κυβέρνησης απευθύνθηκαν στους Καναδούς της CAE. Η διαδικασία έφτασε μέχρι και την κατάρτιση της σύμβασης! Κι εκεί εμφανίστηκε ο “γεωπολιτικός παράγοντας”.
Έπρεπε όμως να αιτιολογηθεί η υπαναχώρηση. Χωρίς οποιαδήποτε “προδιαγραφή” ζήτησαν προσφορά και από την ισραηλινή Elbit Systems, εταιρία τεχνολογικός κολοσσός, εκ των κορυφαίων του κόσμου. Η εμπειρία της ισραηλινής Αεροπορίας απαράμιλλη. Η δε αξία της στρατηγικής συνεργασίας Ελλάδας-Ισραήλ την οποία όψιμα ανακάλυψαν πολλοί, εξαιρετικά υψηλή.
Για ποιον λόγο θα πρέπει να εισέρχεται η χώρα σε αυτό το “γκρίζο περιθώριο” προσπαθώντας να πείσει ότι η απόφαση ελήφθη με κριτήριο του ποια πρόταση είναι φθηνότερη; Κινήθηκαν με την κλασική μέθοδο της δήθεν αξιολόγησης των προσφορών, χωρίς όμως να υπάρχουν συγκεκριμένοι απαράβατοι κανόνες τους οποίους θα τηρούσαν κατά την κατάρτιση της προσφοράς του οι προμηθευτές. Για να ξέρουμε τι συγκρίνουμε!
Από τη στιγμή που η χώρα είχε εκτεθεί απέναντι στους Καναδούς -ας μην ξεχνάμε την επιστολή και του Αμερικανού πρεσβευτή Τζ. Πάιατ με την οποία στήριζε την πρόταση της CAE λίγο πριν την τελική απόρριψή της- θα μπορούσε η ίδια η κυβέρνηση να ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ συνεργασία ανάμεσα στις δυο πλευρές, ώστε να μην υπάρχουν δυσαρεστημένοι.
Διαφορετικά, οι εκάστοτε προμηθευτές, είναι απολύτως λογικό να επιδιώκουν να εξασφαλίσουν το σύνολο της σύμβασης! Είναι απολύτως φυσικό και το να “στρατολογήσουν” για υποστήριξη τις κυβερνήσεις των χωρών από τις οποίες προέρχονται! Θα ήταν ανόητο εάν δεν γινόταν, αφού η επικράτηση του ενός ή του άλλου συνεπάγεται κέρδη για την οικονομία της χώρας προέλευσης του νικητή!
Άρα ας σταματήσουμε επιτέλους να δουλευόμαστε μεταξύ μας. Είναι απογοητευτική η εικόνα που εκπέμπει η χώρα στο διεθνές περιβάλλον. Δυστυχώς, αυτοί που αντιλαμβάνονται σε βάθος τους χειρισμούς και τις επιδιώξεις είναι λίγοι, λόγω της τεχνοκρατικής φύσεως του αντικειμένου!
Όπως στις φρεγάτες που δεν μπορεί κανείς να αποφανθεί παρά μόνο πολύ γενικά για την καταλληλότητά τους, έτσι και στο Διεθνές Αεροπορικό Κέντρο οι ελληνικές αρχές ΑΠΕΦΥΓΑΝ ΣΚΟΠΙΜΩΣ να καθορίσουν τις παραμέτρους που θα έπρεπε να ικανοποιούν οι προτάσεις. Με αποτέλεσμα ο ένας να συνυπολόγιζε στην προσφορά του την “τιμαριθμική αναπροσαρμογή” και ο άλλος όχι. Που ούτε αυτό είναι απόλυτα διευκρινισμένο! Όμως, ΔΕΝ ενοχλούσε τους αρμόδιους το ότι θα σύγκριναν ανόμοια πράγματα!
Η ελληνική πλευρά, εάν υποτεθεί ότι επιθυμούσε να διεξάγει πραγματικό διαγωνισμό, θα έπρεπε να ξεκαθαρίσει το πως θα κατέθεταν οι υποψήφιοι κάθε πρόταση! Να συμπεριλαμβάνεται ή όχι το “καπέλο” στην τελική τιμή; Ή να κατατεθούν δυο τιμές, η μία χωρίς το “καπέλο” και η άλλη με αυτό! Τόσο απλό!
Διότι πλέον είναι εκτεθειμένοι στην κριτική ότι έβαλαν την Πολεμική Αεροπορία (κλασικό κόλπο να κρύβονται πίσω από τα Επιτελεία) να ενημερώσει τη Βουλή για ύψος σύμβασης 1,375 δισ. ευρώ και θα φέρουν για υπογραφή άλλη, η οποία προέκυψε από τη διμερή διαπραγμάτευση για την κατάρτιση της σύμβασης, η οποία θα κινηθεί τελικά γύρω στο 1,8 δισ. ευρώ.
Και για να πείσουν για τη διαπραγματευτική τους… δεινότητα, θα ισχυριστούν ότι από το 3,5% ετήσιας επιβάρυνσης (μετά την παρέλευση πενταετίας για την ισραηλινή πρόταση) έριξαν το ποσοστό σε αρκετά κάτω του 3%! Ένα πρόβλημα που δεν θα υπήρχε εάν εξ αρχής συγκρίναμε την τελική πρόταση στην οποία θα ζητούνταν τα ίδια και από τους δυο!
Για να μην ζητήσουμε να εξηγήσουν πόθεν προκύπτει το 3,5% ή οποιοδήποτε άλλο νούμερο και τι ακριβώς καλύπτεται από αυτό! Όχι π.χ. εκκαθάριση ανά πενταετία ή δεκαετία, με βάση τις αποκλίσεις που θα προκύψουν από τις γενικές παραδοχές της σύμβασης, λόγω των παγκόσμιων οικονομικών εξελίξεων!
Η πενταετής περίοδος χάριτος ζητήθηκε και από τις δυο πλευρές; Ναι ή όχι; Αυτό θα μπορούσαμε να το συγκρίνουμε. Διότι υπάρχει και άλλο “μυστικό“! Εάν το ποσοστό της “αναπροσαρμογής” το υπολογίζεις επί του συνολικού ποσού του συμβατικού τιμήματος, θα είναι μεγαλύτερο από το το υπολογίζεις κάθε χρονιά ξεχωριστά, αφαιρώντας από το συνολικό ποσό της σύμβασης όσα η Ελλάδα θα έχει στο μεταξύ αποπληρώσει!
Περίπλοκο; Ναι; Έξυπνο; Επίσης! Υπό την προϋπόθεση ότι στόχος είναι να τα μπερδέψουν με τρόπο που ο απλός καθημερινός πολίτης δεν θα μπορεί να τα παρακολουθήσει, Έτσι, θα πει στο τέλος “δεν ασχολούμαι” και το σύνηθες “όλοι τα ίδια κάνουν”! Να πεταχτεί δηλαδή άλλη μια φορά “η μπάλα στην εξέδρα” και άκρη να μη βρεθεί! Η πολιτική ηγεσία θα έχει όμως περάσει αυτό που επιθυμεί.
Όποιος θεωρεί ότι τιμά την Ελλάδα τέτοια μεθόδευση και εκπέμπει μήνυμα οργάνωσης και σοβαρότητας στο διεθνές περιβάλλον, ας βγει ευθαρσώς να το υποστηρίξει. Το DP υποστηρίζει, ότι ΔΕΝ υπάρχει ανάγκη να καταφεύγει η χώρα σε τέτοια γελοία “μαγειρέματα”. Σοβαρότητα θέλει.
Στην περίπτωση των φρεγατών γράφαμε ότι ΕΑΝ υπάρχει όντως πρόθεση αμυντικού συμφώνου με τη Γαλλία με ρήτρα αμυντικής συνδρομής, τότε αυτό συνιστά ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ η οποία δικαιολογεί επιπρόσθετη δαπάνη, αρκεί το προϊόν που θα παραλάβει να καλύπτει τις επιχειρησιακές ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού.
Στην περίπτωση του Διεθνούς Αεροπορικού Κέντρου ισχύει κάτι ανάλογο! Η ένταξη του προγράμματος στο πλαίσιο της στρατηγικής συμμαχίας Ελλάδας-Ισραήλ έχει επίσης ξεκάθαρη γεωπολιτική και αποτρεπτική προστιθέμενη αξία! Η οποία επίσης δικαιολογεί επιπρόσθετη δαπάνη! Πόσο πιο απλά να το διατυπώσουμε…
Κατά συνέπεια, το επιχείρημα είναι ότι η Ελλάδα ΔΕΝ έχει ανάγκη να καταφεύγει σε “λογιστικά τρικ” για να δικαιολογήσει τις επιλογές της, διότι το οικονομικό δεν μπορεί να είναι το μοναδικό κριτήριο. Εκτός κι αν υπάρχουν άλλα “πολιτικά” κριτήρια που δε γνωρίζουμε.
Η κάλυψη των επιχειρησιακών απαιτήσεων είναι η μία “απολύτως ανελαστική” παράμετρος και ο “γεωπολιτικός παράγοντας” η άλλη. Η δε στάθμιση του δεύτερου παράγοντα μπορεί να ποικίλλει αναλόγως της συγκυρίας. Δεν μπορούν όμως να παραβιάζονται απλοί κανόνες της λογικής που προσδιορίζουν μια “νοικοκυρεμένη” διαδικασία. Όλα τα υπόλοιπα είναι για τις -γνωστής ποιότητας- πολιτικές “κραυγές” στο Κοινοβούλιο, όπου οι περισσότεροι μιλούν χωρίς να καταλαβαίνουν τι λένε.
Δημοσίευση σχολίου