Γράφει ο
Νίκος Τολιόπουλος, Πολιτικός επιστήμονας
Η τρέχουσα υγειονομική κρίση επαναφέρει για δεύτερη φορά μέσα σε μια δεκαετία, και ίσως με εντονότερο τρόπο, το ζήτημα της διατροφικής επάρκειας της χώρας. Από την στιγμή, που η χώρα κηρύχθηκε σε ένα ιδιότυπο καθεστώς υγειονομικής κατάστασης έκτακτης ανάγκης, και άρχισαν να εφαρμόζονται τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας, οι πολίτες προχώρησαν σε μαζικές αγορές διατροφικών προϊόντων, αναγνωρίζοντας κατ’ αυτό τον τρόπο την σπουδαιότητα των διατροφικών αγαθών σε συνθήκες κρίσης.
Η κρίση, αυτή την στιγμή, βρίσκεται σε εξέλιξη και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ούτε την διάρκειά της, ούτε τις οικονομικές επιπτώσεις της. Όσο, όμως, παρατείνεται, είναι αυτονόητο, ότι προκαλεί σοβαρές βλάβες τόσο στο διεθνές εμπόριο όσο και στις μεταφορές, θέτοντας σε κίνδυνο, μεταξύ άλλων και την διατροφική ασφάλεια πολλών χωρών. Είναι ικανό, λοιπόν, το σύμπλεγμα του αγροδιατροφικού τομέα, ώστε να τροφοδοτήσει τους πολίτες της χώρας με επαρκείς ποσότητες προϊόντων, τα οποία να διαθέτουν υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές και μια σχετική διαφοροποίηση μεταξύ τους;
Με τον όρο αγροδιατροφικό σύμπλεγμα εννοούμε την οργάνωση της παραγωγής των διαφόρων τομέων της οικονομίας, που έχουν ως στόχο την αξιοποίηση των γεωφυσικών και κλιματολογικών πόρων μιας δεδομένης περιοχής, προκειμένου η κοινωνία να τροφοδοτηθεί με διατροφικά αγαθά. Σχηματικά, συναπαρτίζεται από την αγροχημική και βιοτεχνολογική βιομηχανία, την βιομηχανία τροφίμων και πάνω απ’ όλα από τις επιχειρήσεις του πρωτογενούς τομέα (αγροτικές, κτηνοτροφικές και αλιευτικές), ενώ εμμέσως, συμμετέχει και η εφοδιαστική αλυσίδα (logistics).
Είμαστε αναγκασμένοι να ξεκινήσουμε με δεδομένο, ότι ο ελληνικός αγροδιατροφικός τομέας παράγει λιγότερα διατροφικά αγαθά, από όσα καταναλώνονται εντός της επικράτειας. Το έλλειμμα προσφοράς καλύπτεται από εισαγωγές, οι οποίες επιτρέπουν την ικανοποίηση της ζήτησης σε ανεκτά επίπεδα τιμών. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών διατροφικών προϊόντων είναι σταθερά αρνητικό για πάνω από δύο δεκαετίες. Αυτό, βέβαια, δεν είναι κάτι απαραίτητα κακό ούτε παράξενο. Η απόλυτη εγχώρια επάρκεια είναι ένα προνόμιο, που πολύ λίγες χώρες απολαμβάνουν. Εξάλλου σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, όπως ήταν μέχρι πρότινος, όλες οι χώρες είχαν σχέσεις αμοιβαίας εξάρτησης αγαθών. Σε αυτό το σημείο οφείλουμε μια επιφύλαξη: η προβλεπόμενη μείωση τουριστικών αφίξεων, είναι βέβαιο, ότι θα μειώσει την συνολική διατροφική ζήτηση και κατά συνέπεια και το διατροφικό ισοζύγιο εισαγωγών εξαγωγών.
Επειδή, λοιπόν, αυτή η παραγωγή είναι περιορισμένη, είναι ακόμη πιο επιτακτικό να προστατευθεί, από πιθανούς κινδύνους. Ο κίνδυνος προέρχεται, κυρίως, από τη διαταραχή των διεθνών εμπορικών συναλλαγών, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της τιμής βασικών πρώτων υλών για την πρωτογενή παραγωγή (χαρακτηριστικό το διεθνές ράλι των τιμών των σπόρων τις τελευταίες εβδομάδες). Από την άλλη, μια ανεξέλεγκτη εξαγωγική δραστηριότητα των ελληνικών βιομηχανιών τροφίμων θα μπορούσε να πυροδοτήσει αύξηση της τιμής στα εγχώρια βασικά είδη διατροφής.
Είναι σημαντικό, λοιπόν, το κράτος να μεριμνήσει, ώστε η εγχώρια αγροχημική βιομηχανία να διασφαλίσει την πρόσβασή της σε πρώτες ύλες, για την παρασκευή των απαραίτητων εφοδίων, που θα χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή φυτικών και ζωικών προϊόντων. Οι παραγωγοί του πρωτογενούς τομέα να έχουν ομαλή πρόσβαση σε τέτοια προϊόντα. Δηλαδή, να υπάρχει απρόσκοπτη διαθεσιμότητα αγροχημικών προϊόντων, σπόρων, κτλ. σε εύλογο κόστος. Και τέλος, η βιομηχανία τροφίμων να αναλάβει παραγγελίες προτεραιότητας από το Κράτος, με παράλληλη αύξηση των αποθηκευμένων ποσοτήτων ασφαλείας.
Οι πυκνές εξελίξεις των πρώτων μηνών του 2020 ανέδειξαν τον κρίσιμο ρόλο του συστήματος υγείας και των ενόπλων δυνάμεων, ως συντελεστών ασφαλείας και άμυνας, αντιστοίχως. Ευτυχώς, παρά την πίεση (όχι μόνο χρηματοδοτική, αλλά κυρίως οργανωτική), που δέχθηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια, κατάφεραν να ανταποκριθούν στο έργο τους. Η κρίση, όμως, είναι πιθανόν να μεταφερθεί και στον διατροφικό τομέα. Έναν τομέα, ο οποίος μαζί με την υγεία και την ενέργεια, αποτελούν τομείς στρατηγικής σημασίας για την ασφάλεια μιας χώρας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, άλλωστε, ότι ο Γάλλος πρόεδρος Ε. Μακρόν στις 12/3 υποστήριξε, ότι το διατροφικό ζήτημα πρέπει να αντιμετωπιστεί, ακριβώς όπως το ζήτημα της υγείας, ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια του γαλλικού έθνους και της Ε.Ε. Η χώρα μας, λοιπόν, δεν θα πρέπει να βρεθεί απροετοίμαστη σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου