Συναντήσεις Πούτιν με Ερντογάν – Ρουχανί
Συντάκτης: Πιότρ Ακόπωφ
Αυτήν την εβδομάδα, ο Πούτιν την αφιερώνει στις επαφές του με τους νότιους γείτονες. Τη Δευτέρα, στο Μπακού έχει συνάντηση με τον Ιλχάμ Αλίεφ και τον Χασάν Ρουχανί, και την επόμενη ημέρα, στην Αγία Πετρούπολη, θα διεξαχθούν οι συνομιλίες με τον Ταγίπ Ερντογάν, ενώ τη Τετάρτη, στη Μόσχα, καταφθάνει ο πρόεδρος της Αρμενίας Σερζ Σαρκισιάν. Αν και η κύρια προσοχή επικεντρώνεται στην επίσκεψη του Τούρκου προέδρου, εντούτοις, και η ρωσο-ιρανική συνάντηση κορυφής είναι επίσης υψίστης σημασίας.
Το «νότιο μέτωπο» έχει, στη παρούσα φάση, καθοριστική σημασία για τη Ρωσία, καθώς με το ειδικό βάρος των δύο ιστορικών γειτόνων, της Τουρκίας και του Ιράν, μπορεί να μειωθεί η ένταση μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας λόγω του Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Επίσης, θα υπάρξει εξέλιξη και στη στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία, καθώς μέσα σε 10 μήνες η Ρωσία πέτυχε την ουσιαστική ενίσχυση της επιρροής της σε όλη την ευρύτερη Μέση Ανατολή. Μεγάλη ήταν η ζημιά που υπέστη η Ρωσία από τη διαμάχη με τη Τουρκία, αλλά η έναρξη της συμφιλίωσης επιτρέπει να ξεκινήσει η οικοδόμηση μιας νέας, πιο στέρεης, δραστηριότητας της Ρωσίας στην περιοχή. Οι άξονες επί των οποίων θα θεμελιωθεί η ρωσική πολιτική είναι οι σχέσεις με τη Τουρκία, το Ιράν και τις αραβικές χώρες. Η δράση για την οικοδόμηση των σχέσεων σ’ αυτό το τρίγωνο είναι ήδη σε πλήρη εξέλιξη. Ο πρόεδρος της Τουρκίας, αμέσως μετά την καταστολή του πραξικοπήματος είπε στον Ιρανό ομόλογό του, ότι περισσότερο από ποτέ είναι έτοιμος να συνεργαστεί με τη Ρωσία και το Ιράν: «Είμαστε αποφασισμένοι να συνεργαστούμε με το Ιράν και τη Ρωσία και μαζί να επιλύσουμε τα περιφερειακά προβλήματα και να ενισχύσουμε σημαντικά τα βήματά μας για την επιστροφή της ειρήνης και της σταθερότητας».
Το Ιράν και η Τουρκία είναι δύο βασικά περιφερειακά κράτη και ιστορικοί ανταγωνιστές σ’ αυτήν την περιοχή. Αλλά η μακρόχρονη διαφωνία τους για την Υπερκαυκασία επιλύθηκε από τη Ρωσία η οποία προσάρτησε την περιοχή, έπειτα από μια σειρά πολέμων με Τούρκους και Πέρσες κατά τον 18ο και τον 19ο αι. Αν και τώρα πιά η Υπερκαυκασία είναι τυπικά «ελεύθερη», εντούτοις, για τη Μόσχα, την Άγκυρα και τη Τεχεράνη, δεν υπάρχουν ανυπέρβλητες αντιθέσεις ούτε σ’ αυτή την περιοχή, ούτε όμως και γενικά.
Τα θρησκευτικά και γεωπολιτικά συμφέροντα της Τουρκίας και του Ιράν αλληλοδιαπλέκονται σε διάφορες χώρες της περιοχής. Αλλά τον μεγαλύτερο κίνδυνο τόσο για τα σχέδια του Ερντογάν όσο και για την Ισλαμική Δημοκρατία συνιστά εκείνο το τμήμα της παγκόσμιας αγγλοσαξονικής ελίτ, που επιδιώκει την αλλαγή εξουσίας σ’ αυτές τις χώρες και την αναχαίτιση της Άγκυρας και της Τεχεράνης. Το Ιράν άντεξε μια 35ετή αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, και η Τουρκία όλο και περισσότερο αντιλαμβάνεται ότι η Δύση την χρησιμοποιεί για τα δικά της συμφέροντα. Και οι δύο χώρες παρά τις όποιες υπαρκτές αντιθέσεις και φιλοδοξίες μπορούν να πετύχουν πολύ περισσότερα από κοινού, παρά σε εχθρότητα μεταξύ τους.
Προς αυτήν την κατεύθυνση προσανατολίζεται η Ρωσία, καθώς είναι πολύ σημαντικές για την ίδια οι σχέσεις τόσο με τη Τουρκία όσο και με το Ιράν. Είναι επ’ ωφελεία της Ρωσίας τόσο οι οικονομικοί όσο και οι γεωπολιτικοί διάδρομοι Βορά-Νότου, η τεράστια δυναμική στις εμπορικές σχέσεις, η οικοδόμηση ρωσικών πυρηνικών σταθμών, η πώληση στρατιωτικού υλικού, ο τουρισμός και οι επενδύσεις -για να μη μιλήσουμε για τα ήρεμα νότια σύνορα και τον πόλεμο με τη τρομοκρατία.
Από την οικοδόμηση των σχέσεων του τριγώνου Μόσχας-Άγκυρας-Τεχεράνης εξαρτάται και η έκβαση του πολέμου στη Συρία. Και μάλιστα ο συριακός πόλεμος αποτελεί αυτή τη στιγμή το βασικό εμπόδιο στην προσέγγιση των τριών χωρών.
Η Ρωσία και το Ιράν στηρίζουν τον Άσαντ, ενώ η Τουρκία επιδιώκει την ανατροπή του. Αλλά έπειτα από 5 χρόνια εμφυλίου πολέμου έχει γίνει κατανοητό ότι η ανατροπή του Άσαντ δεν είναι πιά εφικτή. Το Ιράν όλ’ αυτά τα χρόνια προσέφερε στρατιωτική βοήθεια στη Δαμασκό και έπειτα και από τη ρωσική παρέμβαση δεν υπάρχει αμφιβολία ότι βίαιη αλλαγή της εξουσίας δεν επίκειται.
Η Τουρκία, ωστόσο, ανησυχεί όχι κυρίως για τη τύχη του Άσαντ όσο για την ενίσχυση και την συσσωμάτωση των Κούρδων, που κατοικούν στη βόρεια Συρία. Η Άγκυρα φοβάται ότι η εμφάνιση μιας δεύτερης αυτόνομης κουρδικής οντότητας στα σύνορά της θα αποτελεί μόνιμη πηγή αναταραχών, τρομοκρατικών επιθέσεων, ακόμη και εμφυλίου πολέμου στο τουρκικό Κουρδιστάν (όπου το τρέχον έτος είναι ήδη η κατάσταση πολύ θερμή). Εάν ο Πούτιν και ο Ερντογάν μπορέσουν να συμφωνήσουν για τη διευθέτηση του συριακού προβλήματος, έτσι που να διασφαλίζονται τα συμφέροντα και της Ρωσίας και της Τουρκίας (και οι δύο πλευρές θέλουν μια ενιαία Συρία) τότε οι αντάρτες θα αναγκαστούν να συμφωνήσουν ταχύτερα σε ένα ειρηνευτικό σχέδιο.
Η Τουρκία, βεβαίως, δεν θέλει την υπερβολική ενίσχυση του Ιράν στη Συρία, αλλά, σε αντίθεση με τη Σαουδική Αραβία, δεν θεωρεί το «σιιτικό τόξο» (από τον νότιο Λίβανο, μέσω της Συρίας και του νοτίου Ιράν, έως το Ιράν) ως υπαρξιακή πρόκληση για την ασφάλειά της. Ο πόλεμος μεταξύ της Τουρκίας και του Ιράν για την επιρροή τους στις γειτονικές χώρες θα διαρκεί και στο μέλλον. Αλλά η Άγκυρα δεν μπορεί να μην αναγνωρίσει το προφανές, ότι με μοναδική συνέπεια, σε βάθος δεκαετιών και με την υποστήριξη των συμμάχων του (Χεζμπολλάχ, Άσαντ και Ιρακινούς Σιίτες) το Ιράν δημιούργησε μια αξιόπιστη επιρροή στην περιοχή. Να του τη στερήσουν δεν μπορούν ούτε η Τουρκία, ούτε η Σαουδική Αραβία ούτε οι ΗΠΑ. Πολύ περισσότερο που ήταν ακριβώς η αμερικανική επέκταση στην περιοχή που επέφερε την ενίσχυση των θέσεων του Ιράν, το οποίο, επιπλέον, με το αίμα των στρατιωτών του υπεράσπισε τα συμφέροντά του.
Αν και δεν έφθασε ακόμη η στιγμή για μια τριμερή συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν-Ρουχανί, η σύνοδος στο Μπακού μεταξύ του Πούτιν, του Αλίεφ και του Ρουχανί αποτελεί ένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση. Το Αζερμπαϊτζάν αποτελεί μοναδικό παράδειγμα ρωσο-τουρκο-ιρανικής συνάντησης και συμβίωσης. Οι Αζέροι είναι ένας τουρκικός λαός, που, όπως και ο Ιρανοί, είναι σιίτες, και για αρκετούς αιώνες ήταν στην περσική επικράτεια, από την οποία τους απέσπασε η ρωσική αυτοκρατορία. Στην διάρκεια δύο αιώνων, οι Αζέροι δεν έγιναν Ρώσοι αλλά πολιτισμικά εν πολλοίς εκρωσίστηκαν. Γεωπολιτικά το Μπακού μπορεί τώρα να αναδειχθεί ως ο βασικός παράγοντας της προσέγγισης των τριών γειτονικών χωρών.
Η τριμερής σύνοδος κορυφής θα διεξαχθεί για πρώτη φορά, αλλά από μόνη της αποτελεί απόδειξη της αφετηρίας μιας νέας περιόδου συνεργασίας Ρωσίας και Ιράν. Μετά την άρση των διεθνών κυρώσεων στο Ιράν εξαφανίστηκαν και τα τελευταία εμπόδια για τη στρατηγική συνεργασία των δύο χωρών, η οποία έχει, χωρίς υπερβολή, τεράστιες δυνατότητες.
Αυτή τη στιγμή τρέχουν 70 κοινά προγράμματα μεγάλης κλίμακας. Όπως είπε πρόσφατα ο συμπρόεδρος της διακοινοβουλευτικές επιτροπής, υπουργός ενέργειας, Νόβακ «το σημαντικό πρόβλημα είναι αυτό των χρηματοπιστωτικών σχέσεων, της διατραπεζικής συνεργασίας». Αλλά και αυτό το πρόβλημα (που σχετίζεται μεταξύ άλλων και με τις έως πρόσφατα κυρώσεις εναντίον του Ιράν και τις ισχύουσες κυρώσεις κατά της Ρωσίας) σταδιακά ξεπερνιέται. Έτσι, σε συνέντευξη στο Πρακτορείο Ειδήσεων του Αζερμπαϊτζάν ο Πούτιν είπε ότι θα δοθούν στο Ιράν δύο δάνεια ύψους 2,2 δις ευρώ για την κατασκευή Σταθμού Ηλεκτρικής Ενέργειας και τον εξηλεκτρισμό των σιδηροδρόμων.
Και αυτό είναι μόνον ένα μικρό τμήμα των επεξεργασμένων κοινών σχεδίων. Το Ιράν που εξέρχεται από το διεθνές εμπάργκο θα αναπτύσσεται με υψηλότατους ρυθμούς. Για την πρόσβαση στην ιρανική αγορά ήδη λαμβάνει χώρα ένας άγριος ανταγωνισμός μεταξύ Ευρωπαίων, Ιαπώνων και Κινέζων. Το πλεονέκτημα της Ρωσίας δεν είναι μόνον η ύπαρξη σύγχρονων τεχνολογιών που έχει ανάγκη το Ιράν, οι οποίες είναι φθηνότερες των ανταγωνιστών της (αυτό αφορά τα εξοπλιστικά προγράμματα και την πυρηνική τεχνολογία) και οι σχέσεις καλής γειτονίας αλλά και η εγγύτητα των απόψεων για τη διεθνή κατάσταση.
Η γεωπολιτική αλληλοκατανόηση είναι που επιτρέπει
- το σχεδιασμό του «Άξονα των μεταφορών Βορρά-Νότου», μέσω της Κασπίας έως και τον Περσικό Κόλπο,
- την έξοδο του διμερούς εμπορίου από το δολάριο,
- την προετοιμασία κοινών στρατιωτικών ασκήσεων και
- τη συμμαχία στη Συρία.
Τον επόμενο χρόνο το Ιράν πρόκειται να γίνει δεκτό στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης και οι σχέσεις των δύο χωρών θα γίνουν στενότερες.
Το Ιράν έχει από καιρό επιλέξει το δρόμο της πραγματικής εθνικής κυριαρχίας. Η Ρωσία επίσης επέστρεψε σ’ αυτήν έπειτα από τον μετα-σοβιετικό- αποπροσανατολισμό. Εάν η Τουρκία κάνει, επίσης, αυτήν την επιλογή αυτό θα σημαίνει ότι στις τρεις αυτές χώρες εμφανίζονται νέες δυνατότητες ώστε από κοινού να γίνουν ισχυρότερες.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου