Η κλιμάκωσης ενός «proxy war» στη Μέση Ανατολή δεν εξυπηρετεί την παρούσα στιγμή τα τουρκικά γεωπολιτικά συμφέροντα.Το Ιράν υπαναχωρεί από την πυρηνική συμφωνία: Σταματά να τηρεί τα όρια που είχαν συμφωνηθεί στον εμπλουτισμό ουρανίου.
Γιώργος Ξ. Πρωτόπαπας*Επικίνδυνες διαστάσεις λαμβάνει η διαμάχη μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν, μετά τη δολοφονία του ιρανού υποστράτηγου Κασέμ Σολεϊμανί στο Ιράκ, που ενδέχεται να πυροδοτήσει αλυσιδωτές «εκρήξεις» στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, αναγκάζοντας τα κράτη της περιοχής να επιλέξουν πλευρές. Η Τουρκία δεν αποτελεί εξαίρεση του κανόνα, καθώς οι περιφερειακές της φιλοδοξίες, επηρεάζονται από τις στρατηγικές Ουάσινγκτον και Τεχεράνης.
Η κυβέρνηση της Άγκυρας τηρεί επιφυλακτική στάση αναφορικά με τη δολοφονία του Σολεϊμανί, για να διατηρήσει τις ευαίσθητες ισορροπίες μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση αναφέροντας ότι, «ανησυχούμε βαθύτατα για την κλιμάκωση της αμερικανό-ιρανικής έντασης στην περιοχή. Αποδίδουμε μεγάλη έμφαση στον κίνδυνο να μετατραπεί το Ιράκ σε μια ζώνη συγκρούσεων που θα βλάψει την ειρήνη και τη σταθερότητα τόσο στο Ιράκ όσο και στην περιοχή μας…Σημειώνεται ότι τέτοια βήματα κλιμάκωσης, τα οποία απειλούν τη σταθερότητα στην περιοχή μας, θα οδηγήσουν σε ένα σπιράλ βίας και όλα τα μέρη θα υποφέρουν από την κατάσταση αυτή».
Ο Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος έχει υιοθετήσει τη στρατηγική των ξένων επεμβάσεων, πιθανότητα να θεωρεί τη δολοφονία Σολεϊμανί που έγινε με εντολή Ντόναλτ Τραμπ, προηγούμενο που θα εφαρμόζεται εναντίον κρατών που υπονομεύουν τα αμερικάνικα γεωστρατηγικά συμφέροντα σε Μέση Ανατολή και ανατολική Μεσόγειο. Η τουρκική εθνοσυνέλευση έχει εγκρίνει την αποστολή τούρκων στρατιωτών στη Λιβύη για στηρίξουν την κυβέρνηση της Τρίπολης.
Η δολοφονία του Σολεϊμανί επιχειρεί σε ευρύτερο πλαίσιο να αναδιατάξει τις σφαίρες επιρροής στη Μέση Ανατολή. Η Τουρκία συνεργάζεται στο συριακό μέτωπο με Ιράν και Ρωσία για την ειρήνευση στη Συρία. Ταυτόχρονα, η Τουρκία έχει συνταχθεί με την Τεχεράνη και σε περιφερειακά θέματα εξαιτίας της αντιπαράθεσης Κατάρ και Κρατών του Κόλπου.
Παρά ταύτα, η Τουρκία θεωρεί το σιϊτικό Ιράν περιφερειακό ανταγωνιστή της για άσκηση επιρροής στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. O Ερντογάν επιδιώκει να επανιδρύσει την «Οθωμανική Αυτοκρατορία» που περιλάμβανε και Συρία - Λιβύη. To Ιράν στοχεύει να ελέγξει ένα διάδρομο από το Λίβανο στη Μεσόγειο, διαμέσου Συρίας και Ιράκ, για να διαχειριστεί τις περιφερειακές πιέσεις από τους αντιπάλους του.
Η Τουρκία από το ξέσπασμα της Αραβικής Άνοιξης, επένδυσε στις σουνίτικες καταπιεσμένες δυνάμεις, που αναδείχθηκαν ως διαμορφωτές γεωπολιτικών ισορροπιών. Ωστόσο, το έπραξε χωρίς επιτυχία με στήριξη, στη Μουσουλμανική Αδελφότητα της Αιγύπτου μέχρι την πτώση Μόρσι καθώς και σε ισλαμιστικές εξτρεμιστικές ομάδες στον εμφύλιο της Συρίας που μάχονται εναντίον του καθεστώτος της Δαμασκού, στενού σύμμαχου της Τεχεράνης, που διατήρησε την εξουσία του.
Ο Κασέμ Σουλεϊμανί, ο οποίος ήταν η «αιχμή του δόρατος» της επέκτασης της «σιίτικου τόξου», και συντονιστής των παραστρατιωτικών σιίτικων δυνάμεων της Μέσης Ανατολής, θεωρούνταν απειλή από κάποιους τουρκικούς κυβερνητικούς κύκλους και συμμάχους της Άγκυρας.O Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA) που αποτελείται από σύριους Άραβες και τουρκμένους και υποστηρίζεται από την Τουρκία, εξέδωσε ανακοίνωση για τη δολοφονία του Σουλεϊμανί, στην οποία αναφέρει ότι, «ο θάνατος του επικεφαλής των IRGC’sQudsForces, Κασέμ Σουλεϊμανί, ο οποίος ευθύνεται για σφαγές και εκτοπίσεις εκατομμυρίων σύριων, σηματοδοτεί το τέλος ενός από τους πιο διαβόητους εγκληματίες πολέμου, υπεύθυνου για ατελείωτα εγκλήματα στη Συρία και στην περιοχή».
Σε πρώτη φάση ο Ταγίπ Ερντογάν θα επιδιώξει να έχει διαπραγματευτικό ρόλο με στόχο την αποκλιμάκωση της έντασης. Ο Ερντογάν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τους ομολόγους Χασάν Ροχανί και Μπαρχάμ Σάλεχ, του Ιράν και του Ιράκ, αντίστοιχα. Παράλληλα, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τους ομολόγους του, Μάικ Πομπέο, Μοχαμάντ Τζαβάντ Ζαρίφ, και Σεργκέι Λαβρόφ, των ΗΠΑ, του Ιράν και της Ρωσίας, αντίστοιχα.
Η κλιμάκωσης ενός «proxywar» στη Μέση Ανατολή δεν εξυπηρετεί την παρούσα στιγμή τα τουρκικά γεωπολιτικά συμφέροντα, καθώς θα αναγκάσει την Τουρκία, να συμμετάσχει και να επιλέξει πλευρά. Η τουρκική επιρροή σε ισλαμικές εξτρεμιστικές ομάδες της Μέσης Ανατολής, ενδέχεται να επηρεάσει την εξέλιξη των «proxywars».
*Διεθνολόγος, Στρατηγικός Αναλυτής. Sr. Data Analyst στη Palo Services.
Δημοσίευση σχολίου